Wordt 2021 een jaar van ISIS en zijn sponsor Turkije, of een jaar van de strijd om de mensheid van deze vijanden te bevrijden?
Op 26 oktober vorig jaar werd de oprichter en leider van IS Abu Bakr al-Baghdadi gedood tijdens een gezamenlijke operatie van de VS en de Syrische Democratische Krachten (SDF) in een gebied dat wordt gecontroleerd door Turkije in de onmiddellijke nabijheid van een militaire basis van de Turkse bezettingsmacht in het noordwesten van Idlib. De Amerikaanse president Trump veranderde de dood van de massamoordenaar in een grote propagandashow, noemde zichzelf een “bevrijder” en vertelde de wereld dat de Islamitische Staat (IS) was verslagen.
Trump gaf IS-sponsor Turkije de verantwoordelijkheid voor de strijd tegen IS
Met de bevrijding van de laatste door IS gecontroleerde enclave in al-Bagouz in het noordoosten van Syrië en het einde van de zelfbenoemde ‘kalief’ ging er een zucht van verlichting de wereld rond. De wereld geloofde graag dat ISIS verslagen was. Kringen die bekend waren met de realiteit ter plaatse, waarschuwden echter dat het te vroeg was voor zulk goed nieuws. Trump besloot de kraan open te draaien en de taak om de “onschadelijke overblijfselen” van IS te vernietigen toe te vertrouwen aan enkele Arabische staten en Turkije. Door deze fatale beslissing liep de Koerdische bevolking van Noord-Syrië, die het zwaarst was getroffen door de strijd tegen IS, het risico op een nieuwe genocide.
Het leger oefende druk uit op Trump om geen troepen terug te trekken
Trump leek te denken dat er geen verdere dreiging van ISIS meer was en hij besloot Syrië te verlaten. Hij besloot dat te doen, wetende dat Koerden het slachtoffer zouden kunnen worden van een bloedbad. Vervolgens, als gevolg van de invloed en het aandringen van de militaire vleugel van de VS die sommige van deze opvattingen betwistte, herformuleerde Trump een Amerikaanse aanwezigheid in Syrië die gericht was op het beschermen van de olievelden tegen het Syrische regime en zijn partners (Iran en Rusland). Volgens de militaire vleugel van de VS die zijn oordeel aanvechtte, vormde ISIS nog steeds een bedreiging. Er was echter geen andere manier om Trump ervan te overtuigen om in Syrië te blijven, afgezien van het benadrukken van de waarde van olie. Met de schaamte van de invasie van Ras al-Ayn (Serêkaniyê) en Tell Abiad (Girê Spî), legden Amerikaanse commandanten in het veld deze situatie aan de SDF uit als: “Dat is alles wat we konden doen”.
Tot voor kort hield de ‘Islamitische Staat’ zich stil over haar doelstellingen. Dit is echter niet omdat ISIS zijn oorspronkelijke doelstellingen heeft opgegeven. ISIS wachtte slechts op het juiste moment, dat in werkelijkheid door Turkije is gepland.
Slechts tien dagen na de dood van Bagdadi had ik de gelegenheid om de Turkse IS-commandant Ilyas Aydın (Abu Ubeyde Turki) te ontmoeten, die tijdens de Deir-ez-Zor-operatie door de Syrische Democratische KRachten (SDF) werd gevangengenomen. Toen ik hem vroeg of hij op de hoogte was van de dood van Bagdad, zei hij op een vrij ontspannen manier: “We weten het, we hadden het al verwacht.” ISIS was erop voorbereid. Het kader aarzelde niet om te zeggen dat ze in de gevangenis een eigen communicatie- en informatienetwerk hadden.
Aydin’s meest interessante antwoord was toen hem werd gevraagd naar de motivatie van de vastgehouden IS-ers. Aydın (en uiteraard ook ISIS) zag er hoopvol uit over het nieuwe beleid van Trump. Aydın wist dat Turkije hierin een belangrijke rol zou spelen. Hij ging ervan uit dat de VS op zoek zijn naar een meer populaire partner dan de Koerden om een interventie in Iran uit te voeren. Er was geen reden waarom Obama’s idee om samen te werken met de Koerden niet indirect kon worden omgezet in een samenwerking met ISIS via het werk van Trump met Turkije. Dit idee was ook de belangrijkste motivatie van de IS-commandanten en andere IS-gevangenen zoals Aydın. Het was alsof IS wachtte op het juiste moment.
ISIS heeft zijn autoriteit in het noorden van Syrië hersteld na de operaties die Turkije daar had gelanceerd. ISIS heeft zijn systeem herbouwd onder de Turkse vlag. ISIS is nu veranderd in troepen die ‘Turkije’s huurlingen’ worden genoemd.
IS-kaders spelen een doorslaggevende rol in de door Turkije bezette gebieden
Na de operaties in Deir ez-Zor en al-Bagouz kwam een belangrijk deel van de IS naar de door Turkije bezette gebieden in het noorden van Syrië en kon daar zijn macht herstellen. IS was in deze regio’s aanwezig onder verschillende groepsidentiteiten en nieuwe namen en kon gedeeltelijk militair herstellen. Hij bouwde nu zijn regeringssysteem onder de Turkse vlag. In die zin werkte de economie in zijn voordeel. Ondertussen werd IS internationaal gezien als de “gewapende eenheid van Turkije”. Deze IS is nu vanuit Turkije naar een grote verscheidenheid aan gebieden geëxporteerd – van Armenië tot Libië.
11.800 ISIS-jihadisten gevangengenomen
Ongeveer 11.800 van deze jihadisten wachten momenteel in de gevangenis op de gevolgen van deze nieuwe situatie. Er zijn 8.000 Syriërs, 1.800 Irakezen en 2.000 mensen uit andere landen. Als je bedenkt dat een paar honderd ISIS-jihadisten door hun wreedheid in staat waren om grote steden als Mosul te veroveren, dan is dat een zeer aanzienlijk aantal, zelfs als ze momenteel in de gevangenis zitten.
Interneringskamp als “IS-hoofdstad”
De andere potentiële dreiging komt van de familieleden van ISIS. Deze families zien zichzelf allemaal als strijders. Hun kinderen worden opgevoed in deze overtuigingen. Ongeveer 40.000 mensen hadden vlak voor het verlies van hun laatste bolwerk in Al-Baghuz Fawqani opgemerkt: “Er is een heropleving, wacht maar, onze tijd zal weer komen”. Ze zagen zichzelf nooit als oorlogsslachtoffers, als vluchtelingen. Ze zagen zichzelf als strijders die wachtten op hun tijd.
Een andere belangrijke potentiële factor die ISIS begunstigt, zijn de leden die uit Irak komen en zich nu in hun celhuizen in Mosul hebben gevestigd. We mogen ook de duizenden boze supporters niet vergeten die wachten in de regio’s die worden gecontroleerd door het Syrische regime.
Het is aannemelijk dat de conjunctuur in de regio kan veranderen na de uitslag van de verkiezingen in de VS. Sommige bondgenoten veranderen misschien van standpunt. De nieuwe president Joe Biden is zich meer bewust van de huidige situatie in Syrië. Zijn team is bereid om het initiatief te nemen in het Midden-Oosten. De belangrijkste vragen die we ons moeten stellen, zijn echter: “Zal Biden de initiatieven die Trump gaf in de oorlog tegen ISIS terugdraaien? Zal Biden de nieuwe conjunctuur met Turkije laten plaatsvinden? Wat gebeurt er als ISIS de controle terug wil krijgen? Zullen Koerden Biden vertrouwen nadat hij door Trump is verraden?”
De wereld moet een keuze maken uit een van de twee opties met betrekking tot het Midden-Oosten: zal het de Koerden steunen – die democratische oplossingen aanbieden – of ISIS, die nu ‘Turkse huurlingen’ worden genoemd? Daarom wordt 2021 het jaar van overwinning tegen ISIS en Turkije, waarbij Koerden in het centrum van veranderingen staan.
Auteur: Doğan Çetin
