- Duitsland
De singer-songwriter Konstantin Wecker uit München was dit jaar de beschermheer van het Internationale Koerdische Cultuurfestival. In een interview met Rewşan Deniz vertelt hij over de achtergrond en waarom de utopie van Rojava zo belangrijk voor hem is.
Met hun oproep aan soldaten om te deserteren uit alle aanvalsoorlogen in de wereld, die ze hebben geschreven in solidariteit met het Internationale Koerdische Cultuurfestival 2023 op de Internationale Antioorlogsdag, hebben de Oostenrijkse Nobelprijswinnares voor Literatuur Elfriede Jelinek en de Duitse singer-songwriter Konstantin Wecker veel aandacht getrokken. De 31e editie van het grootste evenement in de traditie van de Koerdische gemeenschap in Europa vindt morgen plaats, dit keer in Frankfurt am Main. Jelinek en Wecker hebben het beschermheerschap op zich genomen. Wat dit inhoudt en welke bijdrage kunstenaars kunnen leveren tegen de oorlogen in Koerdistan, daarover heeft Konstantin Wecker gesproken met Rewşan Deniz van de krant Yeni Özgür Politika.
Meneer Wecker, authentiek blijven en zich inzetten voor een humane, gelijkwaardige en machtsvrije samenleving, dat is hoe we u kennen. Wat betekent een machtsvrije en gelijkwaardige samenleving voor u?
Ik ben in 1947 in München geboren, twee jaar na de bevrijding van het Duitse fascisme en zijn misdadige naziregime. Ik had het geluk om op te groeien in een antifascistisch gezin. Mijn vader onttrok zich aan de dienstplicht in het misdadige Duitse leger, omdat hij niet wilde deelnemen aan deze Duitse vernietigingsoorlog, de Tweede Wereldoorlog. “Nooit meer fascisme, nooit meer oorlog”, dit nalatenschap van de overlevenden van de Duitse concentratiekampen is voor mij tot op de dag van vandaag een politieke erfenis, bijvoorbeeld van mijn vriend, verzetsstrijder en overlevende van het concentratiekamp Martin Löwenberg (1925-2018), met wie ik veel demonstraties heb bijgewoond.
Voor mij, als een openlijke anarchist die al vele jaren droomt van een machtsvrije wereld zonder oorlog, fascisme, kapitalistische uitbuiting van mens en natuur, patriarchaat en racisme, is de Beierse Radenrepubliek van 1918 nog steeds een belangrijke politieke oriëntatie: voor een gelijkwaardige samenleving met een echte radendemocratie, coöperatieve productie en het recht op onderwijs voor iedereen. Destijds, na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog, hadden honderdduizenden arme en werkende mensen genoeg van oorlog, honger en armoede, en ze hebben de Beierse koning op 7 november 1918 omvergeworpen, de kazernes bestormd en de soldaten ontwapend. De revolutionairen van de Münchner Radenrepubliek hebben van november 1918 tot 1 mei 1919 gestreden voor een echte basisdemocratische revolutie. In die korte tijd hebben ze veel politieke en sociale rechten afgedwongen, waaronder het recht op vrijheid van meningsuiting, vergadering, meningsvrijheid en persvrijheid, het stakingsrecht voor de arbeidersklasse en vooral ook het stemrecht voor vrouwen; ze hebben daarmee de eerste stappen gezet naar een samenleving met gendergelijkheid. De Radenrepubliek had veel reactionaire vijanden en werd bloedig neergeslagen door pre-fascistische troepen, samen met het Duitse Rijk dat troepen had gestuurd vanuit Berlijn. Honderden revolutionairen werden destijds alleen al in München gedood en duizenden werden gevangengezet. Maar tot op de dag van vandaag leeft de kracht van hun ideeën voor een rechtvaardigere samenleving voort in eisen als “alles voor iedereen”, ook onder veel jonge mensen die solidair zijn met Rojava en Koerdistan.
In uw oproep met Elfriede Jelinek spreekt u over de noodzaak om te deserteren uit alle aanvalsoorlogen. Hoe kan dit worden bereikt?
“Oorlog is altijd terreur van de machtigen.” Als pacifist en antimilitarist wil ik zoveel mogelijk mensen in Duitsland en Europa ervan overtuigen dat we, door middel van massaal burgerlijk ongehoorzaamheid, elke vorm van imperialistische oorlogslogica moeten afwijzen en solidair moeten zijn met onderdrukte mensen, zoals die in Koerdistan. Mensen en de bevolking van landen die een misdadige aanvalsoorlog voeren, zoals Rusland of de NAVO-lidstaat Turkije, of landen die dergelijke agressie steunen, zoals Duitsland, mogen hun regeringen niet langer vertrouwen: ze moeten zich verzetten tegen hun regeringen, demonstreren tegen deze misdadige oorlogen, wapenleveringen en militaire transporten blokkeren. En vooral zouden soldaten van deze imperialistische legers moeten deserteren. Dat betekent concreet dat als steeds meer mensen in Rusland de militaire dienstplicht weigeren en deserteren, de oorlog tegen de mensen in Oekraïne wordt gestopt. Als er eindelijk in Turkije meer mensen demonstreren tegen de misdadige oorlog van het Erdogan-regime tegen Rojava en de Koerdische bevolking in Noord- en Zuid-Koerdistan, en steeds meer soldaten weigeren om dienst te doen in het Turkse leger en deserteren, moet deze schending van het internationaal recht tegen de Koerdische mensen eindelijk worden beëindigd. In Duitsland moeten mensen eindelijk protesteren tegen de samenwerking van de Duitse regering met het autoritaire Erdogan-regime en solidair zijn met de Koerdische oppositie tegen wapenleveringen en de mensonterende Duits-Turkse overeenkomst met betrekking tot vluchtelingen. Alleen op die manier kunnen we uiteindelijk het sterven in de Middellandse Zee en aan de buitengrenzen van Fort Europa stoppen. Bovenal moet de repressie tegen Koerdische mensen en organisaties in Duitsland eindelijk worden beëindigd.
We zouden moeten denken aan Vietnam: pas toen destijds massaal Amerikaanse soldaten deserteerden, moest de wereldmacht VS de oorlog beëindigen en zich terugtrekken uit Vietnam. Vrede en gerechtigheid zijn altijd het resultaat van verzet van de onderdrukten en massaal burgerlijk ongehoorzaamheid en verzet van de bevolking van de aanvaller. Daarom roepen we alle soldaten van het Russische en Turkse leger op om hun dienst in respectievelijk Oekraïne en Koerdistan te weigeren en eindelijk te deserteren uit deze imperialistische oorlogen.
Wat is de rol van kunstenaars hierbij? Welke bijdrage kunnen kunst en cultuur leveren?
Als kunstenaars kunnen we mensen moed geven: met muziek, literatuur, romans, gedichten, theater, films en beeldende kunst. We kunnen ons sterk maken voor het recht van alle mensen op onderwijs, cultuur en kunst. Voor mijn komende concerttour “Utopia 2.0” hebben we het initiatief “Kunst voor iedereen” opgericht en zullen we bij alle concerten 100 gratis sociale tickets weggeven aan mensen die zich momenteel geen concerten kunnen veroorloven (zie meer informatie op www.wecker.de). In dat opzicht hoop ik dat de solidariteitsboodschap van Elfriede Jelinek en mijzelf, die zal worden voorgelezen op het 31e Koerdische Cultuurfestival, en mijn lied “Schaam je, Europa”, dat daar te horen zal zijn, mensen moed zullen geven.
U spreekt over imperialistische oorlogen, zoals die van de NAVO-staat Turkije tegen de mensen in Koerdistan, en toont altijd solidariteit, onder meer door het beschermheerschap van het 31e Internationale Koerdische Cultuurfestival. Waarom is solidariteit met Koerden zo belangrijk, zowel in het algemeen als voor u persoonlijk?
Omdat de utopie van Rojava voor mij en voor ons allemaal zo belangrijk is, en omdat ze me herinnert aan de utopieën van de Münchner Radenrepubliek: Rojava is een sociaal experiment van een basisdemocratische, feministische, ecologische en sociaal rechtvaardige, multi-etnische en multireligieuze samenleving in een regio van patriarchale autocraten, geweld en oorlogen. Al jarenlang is dit zelfbestuurde project in Rojava de enige sprankel van hoop voor veel mensen in de hele regio voor vrede en antiracistische solidariteit tegen haat en vernietiging. Maar ook voor ons antifascisten en oorlogstegenstanders wereldwijd is Rojava een belangrijke utopie en concrete hoop. De antropoloog, anarchist en antifascist David Graeber benadrukte altijd het belang van de “echte revolutie” in Rojava en zei eens: “Het is onze verantwoordelijkheid als intellectuelen of gewoon als nadenkende mensen om op zijn minst na te denken over hoe iets beter zou kunnen zijn. En als er mensen zijn die daadwerkelijk proberen iets beters te creëren, dan ligt het in onze verantwoordelijkheid om hen daarbij te helpen.” Helaas is David Graeber op 2 september 2020 veel te vroeg overleden. Het is onze taak om ervoor te zorgen dat de utopie van een rechtvaardige samenleving voor iedereen blijft voortleven, vandaag bijvoorbeeld heel concreet in Rojava en Koerdistan. Dit gaat ons allemaal aan: de mensen in Rojava en in alle Koerdische gebieden in Turkije, Irak, Syrië en Iran hebben nu wereldwijde solidariteit nodig.