- Turkije
De Turkse politie heeft opnieuw de wekelijkse wake van de ‘Zaterdagmoeders’ in Istanbul verhinderd en zeventien leden van het initiatief gearresteerd, waaronder de medevoorzitter van de Mensenrechtenvereniging (IHD), Eren Keskin, en de woordvoerder van de IHD Gevangeniscommissie, Nuray Çevirmen, en Hanım Tosun, echtgenote van Fehmi Tosun, een Koerd die in 1995 “verdween” in Istanbul. Tosun werd weggevoerd ondanks bewijs van een recente hartoperatie en een gebroken arm. Mikail Kırbayır, Irfan Bilgin, Maside Ocak, Sebla Arcan, Besna Tosun, Ali Tosun, Ali Ocak, Hüseyin Ocak, Yasemin Bektaş, Aylin Tekiner, Ikbal Eren, Setenay Yarıcı, Hanife Yıldız en Leman Yurtsever werden tijdens het harde optreden ook in hechtenis genomen.
Het Galatasaray-plein voor de gelijknamige middelbare school in de centrale wijk Beyoğlu, waar de sit-in van de zaterdagmoeders zou plaatsvinden, is sinds de vroege ochtend op grote schaal afgezet met politiebarrières. De oproerpolitie die met een groot contingent was ingezet, verhinderde dat de groep het plein naderde. Het Galatasaray-plein wordt beschouwd als een symbolische plek voor de strijd voor mensenrechten in Turkije.
Een Twitter-bericht van de Zaterdagmoeders zei: “We zijn samengekomen ter gelegenheid van Eid om rode anjers op deze symbolische plek te leggen en onze dierbaren te herinneren die in hechtenis zijn verdwenen. Maar onze vreedzame wakes, die we initiëren voor de opheldering van de het lot van de vermisten en voor de bestraffing van de daders, zijn ondanks een uitspraak van het Grondwettelijk Hof niet toegestaan. De verantwoordelijken overtreden daarmee de wet en negeren bewust de rechterlijke macht.”
Bezoeken aan de begraafplaats op Eid maken deel uit van de moslimtraditie om het vasten te verbreken. Maar veel van de duizenden mensen die in de jaren tachtig en negentig in Turkije verdwenen, hebben geen graf waar familieleden kunnen rouwen of bidden. Naar schatting zijn in deze loodzware periode meer dan 17.000 “verdwenen” mensen in opdracht van de staat ontvoerd, gemarteld en vermoord door doodseskaders. Hun lichamen werden meestal begraven in massagraven, grotten of in niet meer gebruikte industriële fabrieken, op vuilnisbelten gegooid, in putschachten en zuurputten gezonken of, zoals in Argentinië, geëlimineerd door ze uit militaire helikopters te laten vallen. De meeste slachtoffers waren Koerden. Vaak waren ze thuis opgepakt door de politie of het leger, of naar het lokale politiebureau gestuurd voor een ‘verklaring’, of waren ze aangehouden bij een militaire wegcontrole.
In 1995 gingen in Istanbul voor het eerst vrouwen de straat op om de aandacht te vestigen op familieleden die waren gearresteerd en daarna verdwenen. Sinds een grootschalige aanval op de zaterdagmoeders in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken in de zomer vijf jaar geleden, is het Galatasarayplein een no-go zone voor de Zaterdagmoeders. Maar dit is in strijd met het recht op vrijheid van vergadering en demonstratie, oordeelde het Turkse Grondwettelijk Hof op 22 februari 2023 en verwierp het bezwaar van het ministerie dat de Zaterdagmoeders de “bescherming van de openbare orde” bedreigden. “Iedereen heeft het recht om zonder voorafgaande toestemming deel te nemen aan ongewapende en vreedzame bijeenkomsten en demonstraties”, zegt artikel 34 van de Turkse grondwet, die de veiligheidsautoriteiten schonden door de gewelddadig verspreide actie van de zaterdagmoeders in augustus 2018 en alle daaropvolgende acties te verbieden. De blokkade van het plein is dus ongeldig, aldus de uitspraak van de rechtbank. Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken en de politie van Istanboel negeren de uitspraak en gaan voor de derde week op rij door met gewelddadig optreden tegen de Zaterdagmoeders.