- Noord-Koerdistan
Tahir Elçi, de vermoorde voorzitter van de Orde van Advocaten in Amed, nam op 14 oktober 2015 deel aan het programma ‘Neutrale Zone’ dat werd gepresenteerd door Ahmet Hakan op CNN Türk.
Op de vraag van Hakan of de PKK een terroristische organisatie is, antwoordde Elçi: “De PKK is geen terroristische organisatie”.
Na dit programma werd de prestigieuze advocaat blootgesteld aan een steeds vaker voorkomende lynchpartij. Zes dagen na het programma van CNN Turk werd Elçi in hechtenis genomen in het gebouw van de orde van advocaten in Amed en naar Istanbul gebracht voor een getuigenis. Elçi werd na zijn getuigenis vrijgelaten: hij moest een gerechtelijke controle ondergaan en mocht niet naar het buitenland.
Een advocaat die onderdrukte mensen verdedigt
Tahir Elçi werd geboren in Cizre, Şırnak in 1966. Hij voltooide zijn lagere, middelbare en middelbare schoolopleiding in Cizre en studeerde af aan de Dicle Universiteit, Faculteit der Rechtsgeleerdheid in 1991.
Hij werkte als zelfstandig advocaat in Amed sinds 1992. Tussen 1998 en 2006 werkte hij als manager bij de Orde van Advocaten in Amed. Tijdens deze periode studeerde hij internationaal strafrecht en strafrechtelijke procedures aan de Academie voor Europees Recht in Duitsland en woonde hij vele nationale en internationale conferenties bij als spreker.
Hij vertegenwoordigde slachtoffers in veel binnenlandse rechtszaken en voor binnenlandse rechtbanken en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Hij was lid van de Turkse Orde van Advocaten (TBB), de adviesraad van het Centrum voor de Mensenrechten voor Wetenschap, het oprichtingscomité van de Turkse Stichting voor de Mensenrechten (TIHV) en was betrokken bij de oprichting en werking van verschillende maatschappelijke organisaties. Hij werd in 2012 verkozen tot voorzitter van de Orde van Advocaten van Amed en bleef zijn functie uitoefenen tot 28 november 2015, de dag dat hij werd vermoord.
Ahmet Şık, een onderzoeksjournalist die eerder gevangen werd gezet door de Turkse regering en nu HDP-afgevaardigde voor Istanbul, had op Twitter geschreven: “Ze kozen ervoor om Tahir Elçi te vermoorden, in plaats van hem te arresteren”.
Zijn woorden zouden dramatisch waar blijken te zijn.
28 november 2015: Een geplande moord
Op 28 november 2015 werd Tahir Elçi, een prominente Koerdische mensenrechtenadvocaat, doodgeschoten tijdens een persconferentie in de stad Diyarbakır in het zuidoosten van Turkije. Het was 10.53 uur toen Elçi bij de Vierbenige Minaret met een kogel in zijn nek werd geschoten.
Tijdens de persconferentie had Elçi opgeroepen tot kalmte in de stad, te midden van een recente golf van geweld. In de weken en maanden na zijn dood escaleerde het conflict echter, met als gevolg de bijna totale verwoesting van het historische centrum van Diyarbakır, Sur, een historisch verzet, de dood van honderden burgers en de ontheemding van duizenden anderen.
In een openbare toespraak op de dag van de moord beloofde de toenmalige premier van Turkije, Ahmet Davutoğlu, de “onbekende daders” op te pakken en beloofde hij dat het staatsonderzoek de waarheid aan het licht zou brengen. “Politiek gemotiveerde moorden”, voegde hij eraan toe, “zullen niet worden getolereerd”.
Maar terwijl de premier zijn toespraak hield en beloofde om de moordenaars te pakken, faalden de autoriteiten (was het opzettelijk? Je kunt alleen maar denken van wel, helaas) om de plaats delict veilig te stellen of te verwerken. Ze gaven de schuld aan de aanhoudende botsingen in het gebied en toen onderzoekers twee dagen later terugkeerden en begonnen met het verzamelen van bewijsmateriaal, duurde hun werk maar heel kort.
Uiteindelijk verzamelden de onderzoekers 43 bewijsstukken die eerder waren geïdentificeerd en gelabeld om te worden verzameld. Veertig andere stukken, uit het gebied direct rond de basis van de minaret, waar Elçi werd vermoord, werden niet verzameld. Foto’s en beelden tonen burgers die rond de moordplek lopen, die duidelijk gecompromitteerd was.
De kogel die Elçi doodde is inderdaad nooit teruggevonden. Pas vier maanden later, in maart 2016, keerden onderzoekers terug om een nieuw tweedaags onderzoek uit te voeren op de plaats van de moord.
Mogelijk nog verontrustender was het feit dat de politieagenten die tijdens de persconferentie duidelijk te zien waren terwijl ze hun wapens in Elçi’s richting schoten, nooit werden ondervraagd als potentiële verdachten, alleen als getuigen.
Rapport van de Universiteit van Londen: Politie schoot Elçi neer
Later in 2016 gaf de Orde van Advocaten van Diyarbakır de onderzoeksgroep Forensic Architecture van de Londense universiteit Goldsmiths opdracht om het bewijsmateriaal te onderzoeken dat in hun bezit was. Dat omvatte getuigenverklaringen, videobeelden, foto’s en materiaal van het onderzoek op de plaats delict, en officiële en onafhankelijke rapporten.
Een van de eerste beschuldigingen van de regering was dat Elçi in feite was gedood door PKK-militanten die die dag gewapend ter plaatse waren.
Het team van Forensische Architectuur verwierp deze bewering echter met een rigoureuze reconstructie van wat er die dag was gebeurd. Het rapport zei: “De resultaten van onze analyse bevestigen met bijna zekerheid dat geen van de PKK-militanten het schot kan hebben afgevuurd dat Elçi doodde. Sterker nog, gedurende een groot deel van de tijd waarin Elçi werd geraakt, hield Gürkan zijn geweer duidelijk bij de loop vast en kon hij dus niet schieten. Yakışır lijkt op geen enkel moment te richten op Elçi en gooit uiteindelijk zijn pistool naar de politie.”
Forensische Architectuur concludeerde toen: “Op basis van onze analyse hebben we geconcludeerd dat politieagenten A en D directe maar gedeeltelijk geblokkeerde vuurlijnen hadden naar Elçi gedurende de periode waarin ze zichtbaar hun wapens afvuren. Elk van hen had daarom het fatale schot kunnen lossen.
Politieagent C is de enige agent die een onbelemmerde zichtlijn had naar Tahir Elçi, gedurende de periode waarin hij de schoten 24, 26, 28 en 29 loste. Ook hij had het fatale schot kunnen lossen.”
Kreeg Elçi medische hulp?
Volgens Forensische Architectuur “bleef één van de vier camera’s na de schietpartij nog ongeveer 13 minuten opnemen. Gedurende deze tijd, terwijl er met tussenpozen schoten klonken vanuit de nabijgelegen straten, lag Elçi’s lichaam onbewaakt op de grond; niemand in de buurt probeerde zijn toestand te controleren of hem medische hulp te geven. […] 12 minuten en 30 seconden na het einde van het onderzoekstijdframe – arriveert er een gepantserd voertuig dat op slechts centimeters van Elçi’s lichaam parkeert. Kort daarna stopt de camera met opnemen.”
