De verhoogde inspanningen van Turkije om nieuwe en bredere grensoverschrijdende militaire offensieven te lanceren tegen Koerdische groepen wijzen op een hernieuwde vastberadenheid om de militaire aanwezigheid in Iraaks Koerdistan verder uit te breiden. Dit wordt gezien als een poging om het regionale machtsevenwicht in het Midden-Oosten te wijzigen.
Onlangs hebben Turkse functionarissen in versneld tempo politieke, militaire en diplomatieke initiatieven genomen om hun operaties tegen de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) in Irak uit te breiden.
De Turkse minister van Defensie Yaşar Güler zei maandag dat met de gecoördineerde militaire actie “terrorisme geen probleem meer zal zijn voor Turkije”. De verklaring van Güler sloot aan bij president Recep Tayyip Erdoğan, die vorige week de oprichting van een ‘veiligheidscorridor van 30-40 kilometer’ langs de grenzen met Irak en Syrië aankondigde als maatregel om de PKK-aanwezigheid uit te roeien.
De afgelopen jaren heeft Turkije verschillende militaire operaties uitgevoerd in Noord-Irak tegen PKK-militanten en hun bases. Waarnemers zien de Turkse acties als een poging om Irak onder druk te zetten om zich tegen de Koerdische strijdkrachten te verzetten en zo de dynamiek van de aanhoudende conflicten in de regio te veranderen. Volgens sommige analisten hoopt Turkije door zijn activiteiten op te voeren regionale machten zoals Irak zowel militair als politiek tegen de Koerdische beweging op te zetten. Dit zou niet alleen de invloed van de groep verzwakken, maar ook het evenwicht in het Midden-Oosten verstoren, waardoor de Turkse belangen mogelijk zouden worden bevoordeeld.
Een van de hoofdrolspelers in de Turkse inspanningen is de Koerdische Democratische Partij (KDP), een politieke partij in de Koerdische regio van Irak. De KDP heeft van oudsher gespannen relaties met de PKK en heeft zich aan de zijde van Turkije geschaard. Turkse functionarissen hebben contact gehad met de leiding van de KDP om hun medewerking te vragen bij het geplande offensief tegen de PKK. Dit wijst erop dat Turkije bestaande politieke allianties gebruikt om zijn militaire doelen te bereiken.
De regio heeft de afgelopen jaren al te maken gehad met grote instabiliteit en conflicten, waarbij verschillende actoren strijden om controle en invloed. Elke escalatie van de vijandelijkheden zou een reeds fragiele situatie nog kunnen verergeren, wat zou kunnen leiden tot een verdere ontheemding van burgers en een potentiële humanitaire crisis.
Aangezien de Koerdische kwestie zich niet beperkt tot Irak en Turkije, maar zich ook uitstrekt tot andere landen in de regio, waaronder Syrië en Iran, zal elke escalatie van het conflict in één gebied waarschijnlijk een rimpeleffect hebben in de hele regio en mogelijk leiden tot een grotere vuurzee.
Minister Güler had eerder verklaard dat Turkije sinds 2016 “begonnen is met een alomvattende conceptuele verandering in de strijd tegen terrorisme”.Volgens Güler houdt deze conceptuele verandering, die komt na het mislukken van tweeënhalf jaar vredesbesprekingen tussen de PKK en de Turkse regering in 2015, in dat “de grenzen aan de voorkant worden beveiligd”. Met andere woorden, de militaire aanwezigheid van Turkije op het grondgebied van buurlanden zoals Syrië en Irak.
De uitgebreide operaties van Turkije in het noorden van Irak begonnen in 2018. Voor 2018 had het land slechts 10 militaire bases in de regio, terwijl het vandaag de dag naar verluidt meer dan 70 bases heeft, hoewel het exacte aantal om veiligheidsredenen niet bekend wordt gemaakt. Met de nieuwe operatie die Erdoğan vorige week aankondigde, zal het aantal van deze bases en Turkse troepen binnen de Iraakse grenzen naar verwachting verder toenemen.
Naast grondoperaties organiseert Turkije ook regelmatig luchtaanvallen. Volgens Reuters voerden Turkse troepen tussen begin 2018 en juni 2023 6.000 luchtaanvallen uit in Syrië en Irak. Ter vergelijking: tussen 2016 en 2018 waren dat er 500.
Zowel Irak als Syrië beschuldigen Turkije regelmatig van het “schenden van hun territoriale integriteit”, terwijl de aanstaande veiligheidsvergadering met Bagdad benadrukt dat Turkije de Iraakse autoriteiten wil betrekken bij de aanpak van Turkse operaties.
Turkije beweert dat zijn grensoverschrijdende operaties het einde naderen van de PKK en dat er veel minder slachtoffers vallen dan in het verleden. Uit de statistieken blijkt echter dat sinds 2015 meer dan 1.400 Turkse ordehandhavers zijn omgekomen bij grensoverschrijdende operaties.
Bron: Medyanews