- Zuid-Koerdistan
Het vluchtelingenkamp Mexmûr (Makhmur) in Zuid-Koerdistan/Noord-Irak wordt sinds 2017 aangevallen door Turkije. Sinds juli 2019 zijn er 14 luchtaanvallen uitgevoerd op het zelfbeheerde kamp en zijn bewoners, die ontheemd zijn uit Noord-Koerdistan. Bij deze aanvallen zijn tien mensen gedood en minstens twaalf gewond geraakt. De Turkse staat bombardeerde het kamp voor het laatst op 10 en 16 september. Deze aanvallen vonden plaats op een moment dat Iraakse functionarissen op verzoek van de VN van huis tot huis gingen om een volkstelling uit te voeren. Erkan Gülbahçe sprak met Filiz Budak, medevoorzitter van de Mexmûr Volksraad, over de situatie in het vluchtelingenkamp voor het dagblad Yeni Özgür Politika.
Het kamp Mexmûr ligt al onder vuur sinds de dag dat het werd opgericht. De HPG heeft officieel verklaard dat ze zich in 2023 uit Mexmûr hebben teruggetrokken. Desondanks gaan de Turkse aanvallen door. Wat zit hier achter?
Sinds 1994 zijn de mensen die in ballingschap in Mexmûr leven herhaaldelijk het slachtoffer geworden van aanvallen en bloedbaden. Voor elke aanval werd een rechtvaardiging gevonden. Geen van deze rechtvaardigingen kwam overeen met de waarheid; ze waren allemaal gebaseerd op leugens en bedrog. In 2014 kwamen guerrilla eenheden van de HPG en YJA Star naar de regio Qereçox bij Mexmûr op verzoek van de Iraakse centrale regering, de bewoners van het Mexmûr kamp en de regering van Zuid Koerdistan en beschermden de burgerbevolking tegen IS. Er vielen veel slachtoffers. De Turkse staat en zijn aanhangers waren niet bereid de aanwezigheid van de guerrillastrijders te accepteren en voerden hun aanvallen op. Scholen, speelplaatsen, moskeeën en huizen werden rechtstreeks aangevallen en gebombardeerd door onbemande vliegtuigen. Veel burgers verloren hierbij het leven. Tijdens deze aanvallen werd geprobeerd om het kamp af te schilderen als een militair kamp.
Om deze rechtvaardiging te ontkrachten gaven de HPG en YJA Star in oktober 2023 een officiële verklaring uit waarin stond dat ze zich uit het kamp hadden teruggetrokken. De Irakese regering, de regering van Zuid-Koerdistan en de Turkse staat bleven echter druk uitoefenen op het kamp, ook al wisten ze heel goed dat de guerrilla’s zich hadden teruggetrokken in de verdedigingsgebieden van Medya. Hun belangrijkste doel was het ontmantelen van het kamp, dat zichzelf had georganiseerd binnen het paradigma van een democratische natie. Nog maar een week geleden werd een huis aangevallen met spelende kinderen in de buurt. Het was het huis van de Moeders van de Vrede, die campagne voeren voor vrede en een einde aan de bloedbaden.
Deze aanvallen betekenen voor ons: als je Koerdisch bent, als je het beleid van de staat niet aanvaardt en je verzet tegen onderdrukking en tirannie, dan zul je altijd het doelwit zijn van de Turkse staat. Als je je niet onderwerpt aan de staat en vrij wilt leven, als je je taal wilt spreken, je cultuur wilt beleven en je identiteit wilt verdedigen, dan zul je te maken krijgen met vervolging en moordpartijen door de staat. Er is een zeer breed aanvalsconcept ontwikkeld tegen de Koerden. Of je nu in Rojava, Zuid-Koerdistan, Şengal, Noord-Koerdistan of zelfs in een ander land in de wereld bent, als je dit concept niet aanvaardt en sympathiseert met de Koerdische vrijheidsstrijd, ben je altijd een doelwit. Als je vecht om je Koerdische identiteit te laten gelden in de wereld, als je de ideeën van Rêber Apo verdedigt, het democratische, ecologische en vrouwenbevrijdingsparadigma, dan ben je het doelwit van de indringers.
Deze aanvallen zijn gericht op het elimineren van de orde die in het kamp Mexmûr heerst. Het kamp is de eerste plaats waar de Koerden een systeem vormden en een macht werden. Het grootste gevaar voor de vijand is dat de Koerden zich organiseren en besturen volgens de ideeën en ideologieën die ze zelf hebben ontwikkeld. Al 30 jaar lang organiseren Koerden zich in Mexmûr, verzetten ze zich, verdedigen ze en beleven ze hun cultuur. In zekere zin verzetten ze zich radicaal tegen onderdrukking, willekeur, moordpartijen en de grenzen die de Turkse staat voor Koerden trekt. Precies daarom is Mexmûr al 30 jaar het doelwit van de Turkse staat.
Hoe moeten we het feit interpreteren dat de recente aanval plaatsvond op een moment dat het Iraakse ministerie van Migratie en Immigratie ter plaatse was?
De VN heeft ambtenaren van het Iraakse ministerie van Migratie en Immigratie aangesteld om in het kamp Mexmûr te werken. Het is natuurlijk veelzeggend dat de aanval in deze periode plaatsvond. In feite voert de VN al sinds 2014 een beleid van tijdrekken en misleiding van de kampbewoners. Ze blijven zeggen: “Het kamp is een militair kamp, het is geen veilig gebied. Daarom kunnen we er niet komen werken.” Mexmûr wordt, net als veel andere vluchtelingenkampen over de hele wereld, gerund door de VN-organisatie. Terwijl veiligheid, onderwijs, gezondheidszorg en economische diensten in andere kampen beschikbaar zijn, worden ze om veiligheidsredenen al tien jaar niet meer aangeboden in Mexmûr. Zelfs de geldigheidsduur van de identiteitskaarten die door de VN worden uitgegeven en waarmee vluchtelingen die in het kamp wonen buiten kunnen werken, wordt niet verlengd.
De VN heeft zich teruggetrokken en heeft nu ambtenaren van het Iraakse ministerie van Migratie en Immigratie naar het kamp gestuurd om een telling en identiteitscontrole van de bevolking uit te voeren. Er werd gezegd dat ze daarna zouden terugkeren en de vluchtelingenstatus van het kamp zouden herstellen. Net toen de volkstelling werd uitgevoerd, vond de laatste aanval plaats. Het doel van de aanval was om Mexmûr eruit te laten zien als een militair kamp, om het te criminaliseren en zo te voorkomen dat de VN zou terugkeren. De Iraakse delegatie was in het kamp op het moment van de aanval en zag met eigen ogen welke gebieden werden aangevallen en hoe.
U zei dat het kamp na het identificatieproces zou worden overgedragen aan de VN. Kunt u dit nader toelichten?
Het kamp Mexmûr valt sinds 1995 officieel onder de status en organisatie van de VN. Maar zoals ik al zei, hebben de Verenigde Naties sinds 2014 hun verantwoordelijkheid voor het kamp niet genomen. Ze hebben een kantoor in het kamp, maar geen personeel, ze hangen niet eens hun vlaggen op. Turkije oefent druk uit op de Iraakse centrale regering en de Iraakse centrale regering oefent druk uit op de VN. Mexmûr is een belangrijk onderwerp op alle vergaderingen die Turkije in Irak houdt. De Iraakse centrale regering willigt de eisen van Turkije in en verhindert dat de VN haar plichten ten opzichte van het kamp vervult.
In dit stadium beloven de Verenigde Naties dat ze aan hun verplichtingen zullen voldoen zodra alle bewoners een vluchtelingenformulier hebben ingevuld en hun identiteit is vastgesteld. De kampleiding is blij met deze laatste ontwikkeling. Ambtenaren van het Iraakse ministerie van Migratie en Immigratie zijn al meer dan twee weken bezig om de mensen te registreren en tot nu toe is de helft van de bevolking geïdentificeerd. De aanvraagformulieren zijn al ingevuld. Als Irak niet toegeeft aan de druk van Turkije of als er geen andere politieke oriëntatie is, zullen de Verenigde Naties terugkeren naar het kamp. Als de VN weer aanwezig is, zullen de Turkse luchtaanvallen worden voorkomen.
Zoals u zei, ligt het kamp in Mexmûr binnen de Iraakse grenzen en staat het onder toezicht van de VN. Wat is de houding van de VN en de Iraakse centrale regering ten opzichte van de aanvallen van de Turkse staat? Vindt u dat er voldoende wordt gereageerd op de aanvallen?
Turkije houdt het kamp sinds 2017 24 uur per dag in de gaten met drones. Het heeft meerdere luchtaanvallen uitgevoerd op vluchtelingen, waardoor kinderen geen toegang hebben tot onderwijs en bewoners geen toegang hebben tot gezondheidszorg. Ondanks dit alles hebben noch de Iraakse centrale regering noch de VN enige reactie getoond. Het grondgebied van de Iraakse staat wordt gebombardeerd, maar de regering legt slechts af en toe zwakke verklaringen af. Ook de VN legt af en toe verklaringen af, maar doet dat niet. Ook de VN legt soms verklaringen af, maar onderneemt geen enkele concrete actie tegen de aanvallen. Na de recente overeenkomst tussen Ankara en Bagdad is de Iraakse regering helemaal stil. Er lijkt sprake te zijn van een stilzwijgende overeenkomst tussen Turkije, de Iraakse centrale regering en de VN.
Heeft u op internationaal niveau juridische initiatieven genomen in verband met de aanvallen op het kamp?
We hebben een aantal gesprekken gevoerd in Europa en aanvragen ingediend bij verschillende instellingen, waaronder het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en de VN. Er zijn brieven gestuurd naar relevante internationale organisaties en er zijn gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de VN in Genève. Er zijn ook campagnes georganiseerd om het luchtruim boven Mexmûr te sluiten en er zijn vergaderingen gehouden met de Iraakse centrale regering, maar er zijn geen resultaten geboekt. Ik zeg dat er geen resultaten zijn omdat het kamp 24 uur per dag onder luchtcontrole staat. De aanvallen gaan door.
Er werd een tijdje een streng embargo opgelegd op het kamp. Is dit embargo nog steeds van kracht?
Het embargo is sinds juli 2019 van kracht en wordt op verzoek van de Turkse staat afgedwongen door de PDK en de familie Barzanî. De grenzen naar Zuid-Koerdistan zijn gesloten voor mensen uit Mexmûr. We kunnen met name de gebieden die door de PDK worden gecontroleerd niet in of uit. Dit is om te voorkomen dat jongeren naar Zuid-Koerdistan gaan om te studeren en om te voorkomen dat de kampbewoners daar gaan werken. Op dit moment reizen we vooral naar de gebieden die onder controle staan van de Iraakse centrale regering om het kamp te bevoorraden.
Welke gevolgen hebben de aanvallen en het embargo voor de mensen in Mexmûr, vooral voor de kinderen?
Het lijdt geen twijfel dat de aanvallen en het embargo de kinderen het hardst treffen. Kleine kinderen huilen en raken in paniek als ze lawaai horen. De kinderen kijken voortdurend omhoog om te zien of er verkenningsvliegtuigen vliegen. Bij elk geluidje denken ze dat het een drone is en rennen ze weg. De aanvallen veroorzaken psychologische problemen en angst bij de kinderen. Ze hebben niet het gevoel dat ze in een veilige omgeving zijn. Het embargo treft de kinderen ook het meest op het gebied van onderwijs en voeding.
Het doel van dit embargo is om de mensen in het kamp te intimideren, onder druk te zetten en te vervreemden van hun cultuur. Wij verzetten ons hiertegen omdat we in waardigheid willen leven. Niemand in het kamp sluit een compromis, iedereen is verenigd in deze kwestie. Als er een aanval is, komt iedereen onmiddellijk om uit te zoeken wat er met wie is gebeurd en hoe ze kunnen helpen. Er heeft zich hier een cultuur van wederzijdse acceptatie en steun ontwikkeld, een morele en politieke samenleving. In plaats van te zeggen “het zijn mijn zaken niet”, ziet iedereen zichzelf als verantwoordelijk en probeert solidair te zijn. Na elke aanslag wordt het idee versterkt dat de democratische beschaving zich moet blijven ontwikkelen. Het enige dat in Mexmûr niet beperkt is, is de menselijke wil, het verzet, de waardigheid en de vastberadenheid om mensen in leven te houden. We zullen geen compromissen sluiten. De bewoners van het kamp zullen tot het einde doorgaan op de weg die Rêber Apo is ingeslagen en hun strijd voortzetten door zich naar zijn voorbeeld te organiseren.
Hoe zit het met onderwijs en gezondheidszorg in het kamp? Welke invloed hebben de aanvallen en het embargo daarop?
Natuurlijk hebben de aanvallen een ernstige impact gehad op de gezondheidszorg, het onderwijssysteem en de economische omstandigheden. Tussen 2003 en 2019 werden de behoeften op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en economie opgelost in Zuid-Koerdistan. Er waren zeer ernstige gezondheidsproblemen tijdens de coronapandemie. De PDK peshmerga verhinderde zieke mensen om naar Hewlêr te gaan, waardoor tientallen mensen op straat stierven. We hadden zelfs problemen om medicijnen te krijgen. Er is een gezondheidscentrum in het kamp dat onder controle staat van de Iraakse centrale overheid. In dit gezondheidscentrum worden alleen poliklinische patiënten behandeld. Het is vier uur per dag open. Soms komt er een dokter en soms niet. In een kamp waar 12.000 mensen wonen, is dit erg ontoereikend. Er is geen ziekenhuis dat operaties uitvoert. Er is zelfs geen ambulance. Zieke mensen worden verzorgd door hun familie en door individuen. Het zou niet overdreven zijn om te zeggen dat er geen gezondheidszorg is in het kamp.
Het onderwijs in het kamp varieert van de eerste klas tot de middelbare school. Er zijn in dit opzicht geen problemen. De mensen hebben hun eigen scholen opgezet. Ze hebben hun eigen lesprogramma en hun eigen leraren. Daarna wordt het moeilijk, want niemand uit Mexmûr is sinds 2019 toegelaten tot een universiteit in Zuid-Koerdistan. We hebben de Iraakse centrale overheid herhaaldelijk benaderd om de jongeren te laten studeren; er zijn tientallen aanvragen ingediend. We hebben echter nog geen positieve reactie ontvangen.