- Zuid-Koerdistan
De Yazidi-vrouwenbevrijdingsbeweging (TAJÊ/ Tevgera Azadiya Jinên Êzidî) in Şengal (Sinjar) in het noorden van Irak heeft een verklaring uitgegeven over de onlangs goedgekeurde wijziging van de wet op het persoonlijk statuut, die sinds juli 2024 door de regering naar voren wordt geschoven. Op 21 januari van dit jaar wijzigde het Iraakse parlement de wet om familiezaken te regelen. Maatschappelijke organisaties, vooral feministische organisaties, hebben de afgelopen maanden geprotesteerd tegen de inhoud van dit amendement op Personal Status Law nr. 188 en scherpe kritiek geuit omdat het de weg vrijmaakt voor kindhuwelijken.
Wijziging ook internationaal bekritiseerd
Dit is niet de eerste keer dat de wet onderwerp is van een publiek debat. Het tweede lid, dat huwelijken regelt, is herhaaldelijk onderwerp geweest van internationale discussie. Volgens de regering zou de wet niet langer onderworpen moeten zijn aan het burgerlijk recht, maar aan de respectievelijke rechtsscholen van de denominaties waartoe de betrokken echtgenoten behoren. Volgens de islamitische jurisprudentie zou de verandering het huwelijk legaliseren voor meisjes vanaf negen jaar en voor jongens vanaf vijftien jaar. Mensen zouden niet langer worden beschouwd als burgers met gelijke rechten, maar de denominaties zouden doorslaggevend worden.
Huwelijken op 15-jarige leeftijd mogelijk
In januari werden de parlementsleden het eens over een herziene versie van de wet op de burgerlijke stand van 1959. Deze nieuwe versie behoudt de vorige regeling voor de huwelijksleeftijd, waarin de minimumleeftijd 18 jaar is.
Huwelijken kunnen echter vanaf 15 jaar worden toegestaan met toestemming van een ouder of voogd en een rechter.Verder zijn er fundamentele wijzigingen aangebracht in het ouderlijk gezag en het erfrecht voor vrouwen.
Legitimering van IS-mentaliteit
De TAJÊ blijft de wijziging zien als een bedreiging voor de rechten van vrouwen en meisjes. Yazidi vrouwen in het bijzonder, maar ook de samenleving als geheel, hebben hun duidelijke afwijzing van de wet uitgesproken, omdat deze een bedreiging vormt voor de samenleving en de volkeren van Irak. De wijziging van de wet op het persoonlijk statuut werd door het parlement op de agenda gezet samen met de wijziging van de algemene amnestiewet, die ook voorziet in de vrijlating van IS-leden. De beweging wijst op het dreigende gevaar van nog meer bloedbaden en beschouwt de acties van de regering als een legitimatie voor een jihadistische mentaliteit. In verband met de genocide stelt ze ook de Iraakse regering, de acties van de Koerdische PDK-partij en de samenwerking met de Turkse staat verantwoordelijk, zonder welke de genocide niet had kunnen plaatsvinden. De verklaring luidt: “In plaats van zijn schuld aan Şengal en zijn Yezidi-burgers te betalen of zijn morele verplichtingen na te komen, vaardigt de Iraakse staat een algemene amnestie uit, inclusief een amnestie voor IS-leden. Daarnaast legitimeert het de IS-mentaliteit om negenjarige kinderen uit te huwelijken en wilde er zelfs een wet van maken.”
Genocide tegen Yazidi’s gaat door
De verklaring wijst op de geschiedenis van de genocide op Yezidi’s, die op 3 augustus 2014 werd gestart door de jihadistische terreurorganisatie “Islamitische Staat” en wordt aangeduid als “Ferman 74”. De Yezidi-gemeenschap en vrouwen in het bijzonder waren destijds het doelwit van de wreedheid van de zogenaamde Islamitische Staat. Maar de vervolging en het doden van Yazidi’s is nog niet voorbij, aldus de verklaring: “We herinneren u er nogmaals aan dat duizenden Yazidi vrouwen, kinderen en mannen vandaag de dag gevangen worden gehouden door ISIS. Tien jaar zijn verstreken sinds de aanval, maar de Iraakse regering heeft nog steeds niet voldaan aan haar plichten en verantwoordelijkheden ten aanzien van de genocide op de Yazidi gemeenschap. Tot op de dag van vandaag heeft het land de genocide niet officieel erkend en de daders niet ter verantwoording geroepen,” en vervolgt: ”We willen dat de stem van de Yezidi-vrouwen de wereld bereikt. De Yezidi-gemeenschap is inderdaad het slachtoffer geweest van 74 genocides, en vandaag lopen de Yezidi-gemeenschap en de Yezidi-vrouwen opnieuw het risico te worden afgeslacht. Als er een bloedbad plaatsvindt, zal de Iraakse regering verantwoordelijk zijn.”
Oproep om de stilte te doorbreken
TAJÊ roept internationale strijdkrachten, mensenrechtenorganisaties, staten die de genocide op de Yezidi’s hebben erkend, en alle partijen die zeggen dat ze het terrorisme bestrijden, op om geen stilzwijgende goedkeuring te impliceren. De wet op het persoonlijk statuut betekent de vernietiging van vrouwen en levens en vormt een bedreiging voor de samenleving als geheel.
Irak in de voetsporen van Iran
Irak was ooit een van de meest seculiere samenlevingen in het Midden-Oosten met relatief veel vrijheden voor vrouwen – vergelijkbaar met Iran vóór 1979. Maar sinds pro-Iraanse, sjiitische krachten de facto de macht hebben in het land, dreigt Irak een vergelijkbaar pad als Iran te volgen. Na een recente wet tegen homoseksualiteit zal de nieuwe wet nu ook beperkingen opleggen aan vrouwen en kinderen. Het massale protest hiertegen heeft er in ieder geval toe geleid dat meisjes niet op negenjarige leeftijd mogen trouwen, zoals oorspronkelijk was geëist.Voor deze gevallen moeten islamitische geleerden binnen vier maanden overeenkomstige regels opstellen, die vervolgens door het parlement moeten worden goedgekeurd.