- Rojava/Noord-en Oost-Syrië
Op 1 september 2014 werd de Stichting Vrije Vrouwen in Syrië (Weqfa Jina Azad a Sûriya, WJAS) opgericht door Koerdische en Arabische vrouwen in Qamişlo – aanvankelijk als de Vrouwenstichting WJAR voor Rojava: tien jaar ontwikkeling van onderwijskansen en empowerment voor en door vrouwen en kinderen. Ter gelegenheid van het jubileum van de stichting heeft de Europese Commissie van de stichting een interview gehouden met Sultan Xişo van het bestuur van WJAR.
Hoe was de situatie van vrouwen en meisjes tien jaar geleden? Waar zijn jullie begonnen?
Twee belangrijke omstandigheden kenmerkten het leven van vrouwen vóór 2012: ten eerste het Assad-regime, dat vrouwen geen eigen rechten gaf. Er waren geen wetten die vrouwen beschermden, bijvoorbeeld in het geval van zogenaamde eerwraak, gedwongen huwelijken, minderjarige huwelijken, polygamie of echtscheiding. Staatsinstellingen en -regels waren gericht op de belangen van mannen. Eerwraak bijvoorbeeld werd niet of nauwelijks bestraft. Dit is op het grondgebied van het regime tot op de dag van vandaag niet veranderd.
En aan de andere kant de religie en cultuur van de Islam, die het leven van vrouwen beperkte en hen tot het huis en het gezin beperkte.
Wat waren de belangrijkste redenen om WJAS op te richten?
De Rojava Revolutie gaf vrouwen de kans om voor hun rechten te vechten en ook hun positie in de maatschappij was veranderd. De prominente rol die ze speelden in de strijd tegen Islamitische Staat (IS), bijvoorbeeld bij de bevrijding van de stad Kobanê, maakte een nieuwe sterke kant van vrouwen zichtbaar.
Vanaf het begin waren de structuren van zelfbestuur gericht op het ontwikkelen van de sociale rol van vrouwen. Dat was het kader.
Daarnaast was er het besef dat vooral vrouwen en kinderen het zwaarst getroffen worden en het meest lijden in oorlogen. Dit leidde tot de oprichting van de “Vrouwenstichting in Rojava” (WJAR), nu de “Stichting Vrije Vrouwen in Syrië” (WJAS). Centraal stond het aanpakken en verbeteren van de leefomstandigheden van vrouwen en kinderen.
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen voor jou?
Alle programma’s en projecten die WJAS ontwikkelt en uitvoert, zijn gericht op het verbeteren van de leefomstandigheden van arme vrouwen en kinderen, dat wil zeggen van vrouwen en kinderen die geen middelen hebben en niemand om hen te ondersteunen. WJAS biedt vrouwen zonder geld de mogelijkheid om cursussen te volgen en een opleiding te volgen tot bijvoorbeeld kleermaker of kapper. Dit geeft vrouwen van wie de man is overleden de kans om zichzelf en hun kinderen te onderhouden en bevrijdt hen van de afhankelijkheid van hun families van herkomst. Dit betekent vrijheid voor hen.
De kantoren en cursussen zijn ook plaatsen waar vrouwen samenkomen, waar ze er voor elkaar zijn. Hier praten ze over hun problemen en creëren ze samen oplossingen. Dat is echt een nieuwe ervaring.
Wat zijn de gevaren vandaag?
De drone-aanvallen van het Turkse leger vernietigen en doden doelbewust vooral vrouwen die belangrijke rollen vervullen in het lokale bestuur. Zoals Yusra Derwêş, een Frans/Koerdische lerares uit Amûdê, verantwoordelijk voor het onderwijs in het schoolbestuur en soms medeburgemeester van Qamişlo, die vorig jaar door een drone werd vermoord. Of Xalide Şerîf, die ook in het onderwijs werkte, en haar zoon, die deze week in Qamişlo werden vermoord tijdens een drone-aanval op hun auto. Deze voortdurende onveiligheid betekent dat we niet langer vrij kunnen werken. Onder de dreiging vermijden we grote bijeenkomsten en onze medewerkers moeten beschermingsconcepten naleven in hun dagelijkse werk. We hebben onze werkstructuren aangepast aan de omstandigheden; managementfuncties worden bijvoorbeeld gedeeld om de continuïteit van het werk te waarborgen.
Wat doen tien jaar oorlog, embargo en grootschalige tekorten met mensen?
De realiteit in Syrië is verdeeld. De Arabische Lente was een ontwaken omdat mensen een beter leven wilden. In de zelfbesturende gebieden in het noorden en oosten van Syrië begon deze wederopbouw na de oorlog tegen Islamitische Staat (IS) en was zeer succesvol, want het leidde tot een economische opleving. De deelname van mensen van alle etniciteiten werd gerealiseerd. Mensen uit andere delen van het land vestigden zich hier en oorlogsvluchtelingen keerden terug. Het leven in het zelfbestuurgebied was veel beter dan in de machtssfeer van het Assad-regime, waar alles in de oude rigide structuren bleef.
Na jaren van agressie door het Turkse leger is de situatie veranderd. De economie is verwoest door het embargo van alle buurlanden. De vernietiging van de infrastructuur maakt het leven erg moeilijk, er is gebrek aan voldoende schoon water en elektriciteit. Er is geen veiligheid tegen vernietiging, ontheemding en dood. Maar veiligheid is een essentiële behoefte van de mensen. Dat hebben we onlangs gezien met de gecoördineerde aanval van IS-troepen van het Assad-regime en Iraanse milities op de stad Deir ez-Zor. Net zoals IS ook mensen in Europa bedreigt, onlangs nog in Solingen, Duitsland.
Deze immense psychologische druk op een dagelijkse basis, leven in onzekerheid, zonder hoop op een einde aan de bedreigingen? Hoe leef je daarmee? Hoe leven mensen ermee?
Met name de buurt van ons kantoor in Qamişlo maakt zich zorgen over mogelijke aanvallen op ons, omdat die hen zouden treffen. Iedereen hier voelt de constante druk en het lijden. Het leidt tot depressies, angststoornissen en een enorme toename van maag- en darmziekten, deels vanwege het slechte water. We zien een toename van gevaarlijke brandongelukken omdat gasfornuizen worden gebruikt met ongeoorloofde diesel vanwege het alomtegenwoordige tekort. Steeds weer vallen er doden en zwaargewonden. In Amûdê zijn onlangs vier leden van één gezin op deze manier om het leven gekomen.
Naast ziektes en ongelukken zijn ook de echtscheidingen toegenomen. Het aantal zelfmoorden onder jongeren is gestegen; ze hebben vaak geen hoop op een goed leven. Veel mensen willen gewoon weg en beginnen aan de gevaarlijke reis naar Europa.
Welke invloed heeft het werk van de stichting op de ontwikkeling van vrouwen en het bewustzijn van vrouwen?
De praktische trainingen en cursussen en het theoretisch onderwijs worden zeer goed ontvangen door de vrouwen. Er zijn nu programma’s op 16 locaties in de regio en in Aleppo. De vele deelnemers en de WJAS-medewerkers zijn multipliers, ze creëren bewustzijn dat andere vrouwen motiveert om door te gaan met hun opleiding. De vrouwen komen graag samen om te sporten en voor onze cursussen, ze wisselen ideeën uit. Het voelt goed om hun eigen gedachten en zorgen te delen. Bij de alfabetiseringscursussen zijn vooral de oudere vrouwen erg trots om nieuwe dingen te leren, om hun naam te kunnen schrijven of gewoon om de afstandsbediening van de tv te kunnen gebruiken.
Welke invloed heeft het werk van de stichting op sociale ontwikkeling, ook in samenwerking met andere vrouwenorganisaties?
Als vrouwenvertegenwoordigers hebben we een plaats in de Volksvergadering. Daar werken we samen met de andere vrouwenorganisaties en werken we mee aan wetten en regels, vooral als die betrekking hebben op vrouwen en kinderen en gaan over zaken als huwelijk, echtscheiding, erfrecht, etc. We behartigen daar de belangen van vrouwen. Wij behartigen daar de belangen van vrouwen. Het is niet langer zo dat alleen rekening wordt gehouden met het mannelijke standpunt. Samen strijden we voor de rechten van de vrouw en daar zijn we heel succesvol in.
Verandert het bewustzijn van mannen ook door het werk van vrouwenorganisaties?
Het ontwaken van vrouwen had een onmiddellijke impact op de samenleving en het gezin. Mannen vonden het aanvankelijk moeilijk om deze veranderingen te accepteren. Dit kwam ook omdat ze het niet echt begrepen. Ze waren bang dat vrouwen hen uit hun leven zouden ‘gooien’. Na verloop van tijd begrepen ze het echter. Nu zijn er veel mannen die de opleiding en ontwikkeling van vrouwen steunen. Ze delen de verantwoordelijkheid voor het gezin.
Hoe vier je je tienjarig bestaan?
We hebben een viering die gepland stond voor 1 september verschoven naar 30 september in de hoop dat het dan weer rustiger is. Onze kantoren in Raqqa zijn momenteel helaas gesloten, omdat de dreiging van IS-slaapcellen daar momenteel erg hoog is.
Wat zijn de plannen voor de nabije toekomst?
We hopen eind september het congres te kunnen houden en bereiden ons voor om eindelijk aan de slag te gaan in Şehba (vluchtelingenkamp bij Efrîn).
Wat willen jullie?
We willen graag meer financiële zekerheid voor het werk van de Women’s Foundation en haar medewerkers, omdat de kosten van levensonderhoud zo dramatisch zijn gestegen. We willen vrede of op zijn minst een vliegverbod om ons te beschermen en een einde aan het economische embargo.
Donatie rekening
Kurdistanhilfe e.V., Hamburg/Duitsland
Trefwoord: WJAS
Hamburger Sparkasse
IBAN: DE40 2005 0550 1049 2227 04
BIC: HASPADEHHXX
Kurdistan-Hilfe e.V. is erkend als non-profit organisatie. Donaties zijn aftrekbaar van de belasting in Duitsland. Vermeld duidelijk uw adres.
Meer informatie en contact
Website: www.wjas.org
Mail (Europa): info@wjas.org
Facebook: facebook.de/WJASInternationaal
Instagram: instagram.com/wjas_int
Bron: ANF