Huh? Tell Brak? Is dat niet die nieuwe Netflix serie? De pre sequel van ‘Better call Saul’ en ‘Breaking Bad? Zou zo maar kunnen, maar nee dat is het niet. En ergens ook weer wel.
Tell Brak is de locatie waar de mens voor het eerst de overstap van jager-verzamelaars naar een samenleving met landbouw maakte. Dat gebeurde 6000 jaar geleden. Hier liggen de wortels, niet alleen van de Koerdische wereld, maar van ons zelf. Tell Brak ligt in Koerdisch gebied, in Noord-Syrië. Het is cultureel erfgoed dat nu letterlijk onder vuur ligt van het Turkse militaire geweld. Minachting voor cultuurschatten is niet een unieke sellingpoint van de Turkse staat alleen. De Turkse staat voegt zich in een bont gezelschap van groeperingen die menen hun gelijk te moeten te bekrachtigen door de sporen van hun ongelijk uit te wissen.
Er zijn mensen die de wereld bekijken vanuit een a-historisch perspectief; die menen dat het pas serieus zinvol en diep werd met de komst van de Profeet, en al het voorafgaande maar een voetnoot was, geneuzel van sufferdjes. Maar wat na de komst van de Profeet is neergezet draagt wel het gewicht van veertien eeuwen van selfinflicted reputatieschade. Plus dat de meeste mensen — minus de gelovigen zelf natuurlijk — er op den duur geen chocola meer van kunnen maken.
Natuurlijk is de Islam in danger. Heel treurig ja. Heeft iedere dag veel te incasseren, gaat gebukt onder het uitblijven van een breed applaus vanuit de culturen die door haar toedoen zijn gemarginaliseerd. Je zou ook kunnen beweren dat de Islam door het zondige Westen in de knel is gekomen, maar helaas is dat is te veel eer. Daar is geen historische onderbouwing voor, omdat het patroon van rücksichtslose vergeldingen zich al heeft geopenbaard lang voor de komst van het vermaledijde kapitalisme en het post-industriële neo-liberalisme. Het is een endemische prestatie, die de Moslimwereld geheel op haar eigen conto mag schrijven. Alle credits.
Samenvattend kan je stellen dat, statistisch gezien, een Moslim meer te vrezen heeft van een mede-Moslim dan van een heiden. Voor Moslims blijft het geprefereerde slachtoffer by far de eigen geloofsbroeder en geloofszuster. En komt het weer es tot een dodelijke afrekening dan draagt niemand daar verantwoordelijkheid voor. (“Not in my name!!”) Noch de Profeet, noch de slager om de hoek, noch Salman al-Asoed.
Een coming out moment met minimaal een oprecht ‘Sorry!’ heb ik nog nergens gehoord. Niet recent, en nooit. Nergens in de Koran lees ik dat. Ook niet na de gruwelijke moordpartij door de troepen van de Profeet op de Joodse bevolking van Quraysh, september 624. Het bleef daar nog lang stil, onder minzame goedkeuring van de Profeet. In de Hadid wordt deze super laffe moordpartij met fierheid beschreven. Met achteraf nul berouw, en geen enkele reflectie op dat leed.
Nu kan ik die actie ook niet goed op z’n merites beoordelen, strategisch gezien. Misschien is de Profeet wel een super coole gast, ik weet niet, ik ben maar een sukkelige leek, maar ik begrijp wel dat er een relatie bestaat tussen het hysterische gedrag van volgers en de woorden van hun leiders. En dat je leiders daar wel op mag aanspreken en er voor verantwoordelijk mag houden. Moet houden.
Afijn, we zitten nu opgezadeld met gasten die hun inspiratie halen uit gefictionaliseerde noodzaken, en bereid zijn alles te vernietigen dat ze in de weg staat. Zíj schrijven historie. Hoe paradoxaal dat alles. Dat lijkt wel de constante geworden in een wereld die strak staat van onrust.
Ik heb het vermoeden dat het menselijke drama in ons zit voorgeprogrammeerd. Ik bedoel: dat de schavende werking van zeshonderduizend jaar evolutie voorafgaand aan de beschavingsexplosie van de laatste 6000 jaar de basis is voor wie wij zijn. En dat de omslag van jager-verzamelaars naar de verstedelijkte mens niet een stijlbreuk was van de vroegere mens naar de ‘onherkenbare’ latere mens. Nee, de transformatie in de laatste 6000 jaar is een expressie van wat er al lag. We zijn de expressie van iets menselijks, iets aapachtigs, iets fossiels. Een cocktail van dat alles, die bij de juiste temperatuur en mix in spontane oververhitting is geraakt.
Die omslag naar ‘beschaving’ is meer het afgaan van een soort detonatie mechanisme. Al het moois en al het lelijks dat in aanleg in ons lag opgestapeld is onomkeerbaar tot ontploffing gekomen. Ligt nu op straat. Het vermogen tot reflectie, noodzakelijk voor het jagen en verzamelen, transformeerde zich zowel in de capaciteit tot inleving, als ook in de verfijning van ‘the art of deception’.
De bom is afgegaan. Er is geen weg terug. De psychische schokgolf die dat teweeg bracht werd afgedoofd met het afvuren van nog grotere, alles overschaduwende verschrikkingen. Een voortschrijdende explosie van ‘oplossingen’ waar voorlopig nog geen einde van in zicht is.
Tekenend daarvoor is, vind ik, dat in de evoluerende actualiteit de contouren van de aanstaande verschrikking zich al aandienen, alleen we herkennen ze nog niet als zodanig. We omhelzen ‘de verschrikkingen in wording’ als oplossingen. Moesten de Christenen en de Moren hun bekeringsdrang in de praktijk nog te vuur en te zwaard uitdragen, in de huidige tijd zijn er overklassende, pijnloze alternatieve ‘oplossingen’ voor handen om de dingen te regelen. Het is een zwaar gevirtualiseerd gebeuren geworden. Het religieuze gekibbel is daarin überhaupt nog maar een voetnoot.
In dat beeld past het berichtje laatst dat in Belgrado face recognition surveillance systemen van Huawei zijn geïntroduceerd in het publieke domein. Dat zie ik als een voorbode voor wat er werkelijk in opmars is. Een ‘super surveillance’ van een superieur onderdrukkend regime wordt beschikbaar gesteld aan een ander regime, van een wat mildere categorie, om samen het volk daar… ‘op eigen verzoek’ onder de duim te houden… Zo speel je het spel cool en op het hoogste niveau. Je voert geen invasie uit met tanks en bombardementen, zoals de Turken dat nu doen. Dat werkt contraproductief. Nee, je insemineert het betreffende overheidsapparaat met jouw spionerende systemen — op hun eigen verzoek! Je gaat niet voor het oog van de wereld kunstschatten vernietigen. Je wòrdt het oog van de wereld — alziend en alles reducerend. Een “goddelijk” oog, als in het Panopticum, zoals beschreven in La Volontė de Savoir.
En dat alles gaat nu “vrijwillig”-2.0 , omdat het diepe wantrouwen tussen de overheid en haar burgers vaak groter is dan de tegenstelling tussen de natuurlijke reflexen van de betreffende overheden onderling.
Het idee dat wij weerbaar genoeg zijn om deze zaken af te wenden, dat lijkt mij een vrij overmoedige gedachte. Dat is onze kwetsbaarheid. In de tussentijd zien we wel. De ellende gebeurt elders. We hebben het goed naar onze zin. Best wel chill. Tijd voor een Netflixje?
Auteur: Paul Terlunen
