Hasankeyf
Hasankeyf is een 12.000 jaar oude nederzetting aan de Tigris rivier. Een uniek cultureel en natuurlijk erfgoed dat momenteel wordt bedreigd door de bouw van de Ilisu dam. De dam zou een sociale, culturele en ecologische ramp in de regio veroorzaken, die niet alleen impact zal hebben in Turkije, maar verder langs het bekken van de Tigris in Irak en Iran. Vanwege de ernstige mensenrechtenschendingen, verzetten de lokale bevolking, Turkse en internationale milieu- en mensenrechtengroepen zich hevig. Om plaats te maken voor de dam, zal een klein aantal oude monumenten worden verplaatst naar een gebied net buiten het geplande damreservoir, dicht bij de nieuwe vestiging genaamd “Nieuw-Hasankeyf”.
Onomkeerbare gevolgen
Bresser’s werk stond centraal toen het 550 jaar oude en unieke graf van Zeynel Bey in mei 2017 werd verplaatst. Bovendien is het Nederlandse bedrijf samen met het Turkse bedrijf Er-Bu van plan nog eens vijf monumenten, waaronder een klooster, een mausoleum, een bad en een sociaal complex te verplaatsen. Deze werkzaamheden zijn aan het einde van de zomer van 2017 gepland. In een latere fase worden drie andere monumenten (waaronder de beroemde El Rizk-moskee) verplaatst. Hun verplaatsing zou een onomkeerbare vernietiging van cultureel erfgoed en een schending van de mensenrechten van de lokale bevolking betekenen. De onomkeerbare gevolgen zullen tot ver in het Tigris bekken te voelen zijn.
Overtredingen van OESO-richtlijnen en het Verdrag van de Raad van Europa
De demonstranten bekritiseren de kritiekloze en aanhoudende betrokkenheid van Bresser in dit project, dat in strijd is met de Turkse wet en internationale conventies. De contracten werden bovendien buiten het publieke domein getekend. Hiermee overtreedt Bresser de internationale OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en het Verdrag van de Raad van Europa voor het behoud van architectonisch erfgoed (CETS 121). De verplaatsing van de Zeynel Bey Tombe is een actieve schending van het verdrag ter bescherming van het architectonische erfgoed van Europa getekend door zowel Turkije en Nederland. Bovendien is het een inbreuk op het menselijk recht op cultureel erfgoed. Bresser reageerde pas op de verzoeken van de coalitie nadat de campagne contact had opgenomen met de Nederlandse overheid. Er is geen poging gedaan om maatschappelijke organisaties of de lokale bevolking die door de verplaatsing worden beïnvloed te raadplegen. Bresser verwerpt alle verantwoordelijkheid, terwijl het duidelijk is dat het zonder de betrokkenheid van het bedrijf bijna onmogelijk zou zijn voor het Turkse Er-Bu en de Turkse overheid om de monumenten te verplaatsen. Aangezien het bedrijf niet zorgvuldig de negatieve gevolgen voor mensenrechten in kaart heeft gebracht, en er duidelijk geen respect is voor het mensenrecht op cultuur, zullen een aantal maatschappelijke organisaties binnenkort een klacht indienen tegen Bresser voor het schenden van de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen.
Dit protest is niet de eerste en zal ook niet de laatste oproep zijn aan het bedrijf om hun betrokkenheid te beëindigen. Al in december 2016, ondertekenden meer dan 20 Turkse en internationale organisaties een open brief waarin Bresser werd opgeroepen de verplaatsing van de Zeynel Bey tombe te stoppen.
Het is nog niet te laat! Bresser kan zich nu nog terugtrekken uit de verplaatsing van de monumenten. Als Bresser verder gaat met de verhuizingen, zal het bedrijf zich echter schuldig maken aan het vernietigen van het oudste culturele erfgoed in Mesopotamië en plaats maken voor een megaproject die niet alleen culturele sites, maar ook de vitale biodiversiteit in de regio zal vernietigen.
