- Duitsland
De administratieve rechtbank in Berlijn heeft donderdag een rechtszaak verworpen die het dagblad junge Welt (jW) had aangespannen tegen het Bundesamt für Verfassungsschutz. De rechtbank oordeelde dat de krant werkte voor een socialistisch-communistische samenleving met een dictatuur van één partij. Het Federale Bureau voor de Bescherming van de Grondwet had dit “correct gecategoriseerd”, zei rechtbankvoorzitter Wilfried Peters. Redacteur Nick Brauns beschreef de uitspraak als een aanval op de persvrijheid in Duitsland. Gözde Güler sprak met journalist en historicus Dr. Nick Brauns voor Yeni Özgür Politika.
Wat vindt u van de uitspraak?
In de laatste brief van de advocaten van de geheime dienst, die ons slechts één dag voor de rechtszitting bereikte, werd junge Welt onder andere beschuldigd van het gebruik van termen als arbeidersklasse, klassenstrijd en klassenrecht. Ik denk dat de term klassenrecht bijzonder geschikt is om het oordeel van de rechtbank te beschrijven. Uiteindelijk ging deze rechtszaak over persvrijheid en in hoeverre en voor wie dit grondrecht zou moeten gelden. Het werd duidelijk dat persvrijheid duidelijk haar grenzen heeft wanneer het beleid en de acties van de heersende kapitalistische klasse worden bekritiseerd. Toch hadden we in eerste instantie niet anders verwacht. Per slot van rekening had dezelfde kamer van de rechtbank twee jaar geleden ons dringende verzoek al afgewezen met het argument dat onze persvrijheid weliswaar werd beperkt, maar dat dit legitiem was omdat de geheime dienst goede redenen had om ons in de gaten te houden.
En hoe was de sfeer in de rechtszaal?
Onze advocaat had gevraagd om de grootste rechtszaal te mogen gebruiken en dat was maar goed ook. Want er waren ongeveer 60 proceswaarnemers gekomen – veel van onze lezers, vertegenwoordigers van de media, vertegenwoordigers van de vakbonden. Toen onze advocaat zei dat het Bureau voor de Bescherming van de Grondwet de rechtsstaat zou moeten verdedigen, maar dat het met zijn acties de democratie schond, klonk er spontaan applaus.
Wat staat er nu te gebeuren?
We zullen beroep aantekenen en indien nodig helemaal naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gaan om voor onze rechten te vechten. Maar onze belangrijkste taak blijft natuurlijk om elke dag een goede krant te maken. Dat is onze belangrijkste strijd. En de Duitse regering heeft verklaard dat het doel van de bewaking door de geheime dienst is om ons onze voedingsbodem te ontnemen. Dus na dit vonnis zal het voor ons niet makkelijker worden om reclame te maken voor onze krant en deze onder de aandacht te brengen om nieuwe lezers aan te trekken.
Was er steun van andere kranten en organisaties?
Socialistische kranten in binnen- en buitenland hebben zeer solide verslag gedaan. Maar veel belangrijker zijn de commentaren en artikelen van journalisten in de burgerlijke media, die politiek gezien volledig van ons verwijderd zijn. Ronnen Steinke van de Süddeutsche Zeitung bezocht onze redactie. Hij was geïrriteerd en ontzet dat we daar foto’s van Fidel Castro en Lenin hebben hangen en onze anti-imperialistische lijn bevalt hem helemaal niet. Maar hij maakte in zijn artikel duidelijk dat het niet de taak van een geheime dienst zou moeten zijn om een krant een politieke lijn op te leggen. Deniz Yücel – zeker geen vriend van ons – maakte in WELT ook duidelijk dat persvrijheid ook moet gelden voor “absurde” en “verontrustende” en “radicale” opvattingen en dat kritiek op het kapitalisme zelfs wordt beschermd door de basiswet. Mandy Tröger van de Berliner Zeitung schreef voor het proces dat we succes moeten wensen, want als legitieme kritiek een vermeende vijand van de grondwet wordt, sterft een stukje persvrijheid een stille dood.
Het kan geen kwestie zijn van het beoordelen van alle artikelen in de krant, maar een kritisch discours is onderdeel van een goed functionerende democratie, benadrukte de bondsvoorzitter van Naturefriends Duitsland en voormalig SPD-staatssecretaris Michael Müller in een brief aan jW voorafgaand aan het proces Een beperking van de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting is een alarmerend teken. Naturefriends wilde en kon zich niet aansluiten bij het almaar toenemende conformisme in het land, met name het oorlogsconformisme. Reporters Without Borders wenste ons veel succes in de aanloop naar het proces. De Duitse journalistenvereniging kondigde ook aan onze zaak nauwlettend in de gaten te houden.
Wat vind jij van het verbod op Compact magazine?
Het is zeker geen toeval dat het federale ministerie van Binnenlandse Zaken drie dagen voor ons proces het fascistische tijdschrift Compact, met de hoogste oplage, verbood. De regering presenteert zichzelf als het democratische centrum dat strijdt tegen rechts- en links-extremisten. Het verbod van Compact was een hint aan de rechtbank om ons dienovereenkomstig als linkse krant te beoordelen. Natuurlijk hoeven we geen traan te laten om Compact, dat een nare racistische haatkrant was. De Compact-hoofdredacteur Jürgen Elsässer, een voormalig linkse, wordt qua biografie en lijn beschouwd als de Duitse Dogu Perincek. Maar het gerechtvaardigde verbod van Compact was natuurlijk ook een klap voor de persvrijheid. Een tijdschrift werd kortweg verboden als een vereniging onder de wet op verenigingen. Dit was echter niet de eerste keer. De uitgeverij Mezopotamia werd ook verboden met behulp van de wet op verenigingen – en fascisten hadden toen vermoedelijk geapplaudisseerd, die nu zelf aan dit instrument werden onderworpen. Deze regering gebruikt de binnenlandse geheime dienst steeds vaker als politiek instrument tegen iedereen die ze als concurrent ziet of die impopulaire meningen verspreidt. En helaas juichen veel liberalen en voormalige Groenen in de federale regering het Compactverbod toe en beseffen ze niet dat zo’n verbod de democratische grondrechten niet verdedigt, maar schaadt.