- Noord-Koerdistan
Newroz kreeg een politieke betekenis voor de Koerdische Vrijheidsstrijd en werd voor het eerst op grote schaal gevierd in Noord-Koerdistan in 1991. Na een lange strijd verhuisden de vieringen van achterafstraatjes naar openbare pleinen en groeiden ze uit tot massale bijeenkomsten die door miljoenen mensen werden bijgewoond.
In de jaren ’90 viel de Turkse staat de Newroz-vieringen in Noord-Koerdistan aan, waarbij tientallen mensen werden afgeslacht. Pleinen waar feest gevierd werd, werden afgesloten en deelnemers werden vastgezet en gevangen gezet. Ondanks al deze druk werden de Newroz-pleinen krachtige arena’s van verzet.
Toen de Newroz-vieringen in 1991 uitgroeiden tot massabijeenkomsten, namen duizenden mensen van Nusaybin (Nisêbîn) tot Istanbul, Adana, Cizre, Kulp, Hani en Diyarbakır (Amed) eraan deel. Politie en militairen openden het vuur op de menigte, wat resulteerde in de slachting van 31 mensen.
Bloedbaden en onderdrukking
In 1992 verklaarde toenmalig premier Süleyman Demirel: “Iedereen is vrij om Newroz te vieren”. Veiligheidstroepen vielen de festiviteiten echter aan en vermoordden 94 mensen. Hoewel overheidsfunctionarissen bleven beweren dat “de doden leden waren van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK)”, was de waarheid onmiskenbaar – onder de slachtoffers bevonden zich de 5-jarige Hatice Katar, de 9-jarige Mehdi Güngen, de 70-jarige Ramazan Bayer en de 65-jarige Nebahat Kakuç. Turkse troepen waren ook gericht op journalisten die verslag deden van de vieringen. Tijdens deze aanvallen werd İzzet Kezer, een journalist voor de krant Sabah, in het voorhoofd geschoten en gedood.
1999 Newroz
Als eerste Newroz na de overdracht van Abdullah Öcalan aan de Turkse staat als gevolg van de internationale samenzwering (de dag waarop hij werd ontvoerd in Kenia), vonden de vieringen van 1999 plaats onder zware politieblokkade en gewelddadige aanvallen. Volgens een verklaring van de mensenrechtenvereniging (IHD) werden in heel Turkije 8.174 mensen vastgehouden en raakten honderden mensen zwaargewond.
De aanval van de staat
Massale Newroz vieringen vonden plaats in Van (Wan), Hakkari (Colemêrg), en Yüksekova (Gever) op 21-24 maart 2008. In deze gebieden resulteerden intense aanvallen door de politie en het leger in de dood van Ramazan Dal, Zeki Erinç en de 20-jarige İkbal Yaşar.
Verboden en de wet van vijandschap
In 2012 verbood het Turkse Ministerie van Binnenlandse Zaken de viering van Newroz in verschillende grote steden, waaronder Diyarbakır, Batman (Êlîh) en Istanbul. In Diyarbakır omsingelden politietroepen het provinciehoofdkwartier van de partij, blokkeerden wegen en probeerden te voorkomen dat politici het feestterrein zouden bereiken. De mensen braken echter met enorm verzet en vastberadenheid door de barricades en stroomden het Newroz plein op. De politie werd overweldigd door de omvang van het verzet en moest zich terugtrekken. Ondanks de repressie van de staat en het opgelegde verbod, vonden meer dan een miljoen mensen vanuit alle richtingen hun weg naar het Newroz-terrein en vernietigden elke barrière op hun pad. Dat jaar waren er geen traditionele dansen, geen artiesten op het podium, maar de slogans bleven door de menigte galmen.
Bloeiende hoop op vrede
De Newroz van 2013, gevierd onder het motto ‘Vrijheid voor Öcalan, status voor de Koerden’, werd gemarkeerd door het manifest van de Koerdische Volksleider Abdullah Öcalan. Diyarbakır was getuige van de grootste Newroz-bijeenkomst in de geschiedenis, met bijna twee miljoen mensen die deelnamen aan de vieringen.
In de geest van zelfbestuur
De Newroz van 2016 vond plaats in de schaduw van conflicten en verwoesting na de verklaring van zelfbestuur.
Het bloedbad onder burgers in de kelders van Cizre en de moorden op Koerdische jongeren op straat drukten een diepe stempel op de vieringen van dat jaar. Daarom werd Newroz gehouden met de slogan ‘We zullen winnen door verzet’.
Oorlog en de praktijk van vijandschap
Ondanks oorlog, verwoesting, de noodtoestand en intensievere militaire operaties, vulden honderdduizenden opnieuw de pleinen voor de Newroz van 2017. In Diyarbakır leidde de moord op Kemal Kurkut – die halfnaakt werd doodgeschoten omdat hij ervan werd verdacht een ‘zelfmoordterrorist’ te zijn toen hij het Newroz-terrein wilde betreden – tot wijdverspreide verontwaardiging.
De hoop op vrede herleeft
De hoop op vrede bloeide voor het eerst op tijdens de Diyarbakır Newroz van 2013. Nadat deze hoop in 2015 aan diggelen was gevallen, werd hij nieuw leven ingeblazen door de ‘Oproep voor Vrede en een Democratische Samenleving’ van de heer Öcalan, die op 27 februari werd gedeeld. Het Koerdische volk viert samen met andere volkeren in het Midden-Oosten Newroz in de geest van hernieuwde hoop op vrede. Ook vandaag zullen alle ogen en oren gericht zijn op Diyarbakır, waar op 21 maart Newroz wordt gevierd.