Bij deel 2 had ik aan het eind al het opstapje gemaakt om nu even door te pakken op Iran. Maar tijdens dat schrijven zat ik met het beeld dat er zich wel degelijk al een derde weg heeft aangediend: Rojava, de autonome regio van Noord-Oost-Syrië! Dat deel had zich al in 2011 bevrijd. dat waren we even vergeten?
Nu hebben de soennitische jihadi’s in de westelijke provincies het juk van het Assad-regime van zich afgeworpen. Gaan we daar nu al onze kaarten op inzetten? Ik dacht van niet. Ze beloven nu veel moois, maar in deze regio zijn die mooie woorden als verse vis. Ik vrees dat we aan de vooravond staan van veel nieuwe verschrikkingen. Het zij van Soennitische snit, of van Sjiitische makelij. Nu even wakker blijven graag.
Het sociale project Rojava heeft zich al 13 jaar zich staande gehouden onder een eigen autonome leiding, te midden van de verwoestingen van het ISIS kalifaat. Ze had daarnaast ook de geopolitieke ravage vanuit Turkije en Iran te verduren. Tegen alle druk van die terreur in, werd de burgers daar een eigen perspectief geboden. Een derde weg. Een democratie vanuit de basis.
Het autonome oostelijke deel hoefde dit jaar dus helemaal niet door de jihadi’s te worden bevrijd: het hàd al z’n eigen weg gevonden. Die vrijheid staat nu op het spel. Wonderlijk dat dit aan de internationale aandacht is ontglipt: het tastbare voorbeeld van een goed draaiend alternatief.
Het algemene beeld in Nederland is echter dat heel Syrië nog niet bevrijd was, en nu de nieuwe ‘bevrijders’ omarmt. Juist nu zijn die burgers die zichzelf al hadden bevrijd de eersten die onder vuur liggen. Zullen de HTS milities zich nu even een beetje koest houden, of gaan ze juist vol op het orgel? Voelen zij juist nu de heilige drang om toch net nog even op te rukken naar het oosten? Dat innerlijke schakeltje tussen de jihad en mentale bescheidenheid moet nog worden uitgevonden.
En Turkije? Gaat Turkije vanuit het noorden doorstoten? Ik denk van wel. Richting Qamishlo. En natuurlijk ook Kobane, de kers op de taart. Zal Iran nog wat laag hangend fruit gaan oogsten?? Wat denk je zelf? Zij zijn gekke Henkie niet. Het lot van 2,5 miljoen Syrische burgers in Rojava, de vrije, autonome provincie, hangt aan een zijden draadje.
Juist in de schaduw van de huidige euforie worden oude rekeningen vereffend. Zal HTS wat plek vrij houden voor de vertegenwoordigers van die autonome gebieden? Ik dacht van niet. Een seculiere representatie, geleid door mannen en vrouwen die kunnen helpen om een tolerante maatschappij te creëren, dat was, tot op heden, niet echt hun ding. Ik verwacht dat de rebellen weldra, langs de richtlijnen van de sharia, het decor optuigen voor haar heilige zaak. Niet meer en niet minder. What could possibly go wrong?!
Rojava, het al bestaande Syrische project van democratie vanuit de basis, verdient onze volle aandacht en respect.
Tijdens de eerste ambtsperiode van Donald Trump, in de strijd tegen ISIS, was de doorzettingskracht van dit deel van de Syrische bevolking een onmisbare schakel. Na de door hen behaalde successen – behaald met verlies van tienduizend jonge levens, van jonge mannen en van vrouwen–, was voor Trump de kous af. Een oprecht, wederzijds respect was meteen weer ver te zoeken.
Je zou het plat kunnen uitleggen dat de Koerden daar voor hun eigen hachje hebben gevochten. Maar dat doet het diepere sociale project onrecht: het betrof niet puur het overleven van de Koerdische gemeenschap zelf, maar de opbouw en het voortbestaan van een samenleving die de sektarische hokjes wist te overstijgen.
Zo hebben de Koerden – kort nadat ze Raqqa, de hoofdstad van het ISIS kalifaat hadden ontzet – het bestuur en inrichting van die stad overgedragen aan de oorspronkelijke, Arabische bevolking.
Dat getuigt van een diepe wijsheid en een ongewoon vertrouwen in de kracht van de burgers zelf. Dit verbindende inzicht haalden de Koerdische strijders uit de woorden van Öcalan. Geef mannen en vrouwen een gelijkwaardige zeg in de ontwikkeling van hun leven, en zij zullen opbloeien als nooit tevoren.
Als de huidige bevrijders de democratische successen van de oostelijke provincie niet zien als het reële, voorgeleefde voorbeeld maar als het volgende project om te vernietigen, dan ziet het er heel somber uit voor het hele land.
Ik vrees echter dat de rebellen, die tot voor kort nog de Al Qaida mantra’s prevelden, niet opeens door een wonderlijke interventie van De Allerhoogste zijn wakker gekust. Zij moeten nog even bekomen van de roes van de recente successen, maar dan? Hoe staat dan hun kompas?
De èchte vraag is niet of Iran of Turkije het voor het zeggen gaat krijgen, maar of er voor de burgers daar ook een derde weg open ligt. Of beter: of die weg voor hen behouden blijft, en mag doorgroeien.
We moeten in Europa, in Nederland, er niet in meegaan dat de vrijheidslievende burgers daar, voor de lieve vrede, eerst zouden moeten buigen voor de oprukkende geopolitieke, sektarische bullebakken, terwijl Rojava al heeft laten zien hoe het wel moet en kàn.
We moeten nu echt even wakker worden, anders tekenen we in voor een tweede Libanon, en worden de Syrische burgers zo weer teruggeknuppeld in hun sektarische hokjes. Alles in dienst van Vadertje Graaigraag en zijn godvrezende vriendjes.
Auteur: Paul Terlunen