- Duitsland
Op het Prosanova Festival voor jonge Literatuur in Hildesheim werd op zaterdag voorgelezen uit de biografie van Sakine Cansız. Gerelateerde vragen over politieke censuur en solidariteit werden besproken met een groot en zeer geïnteresseerd publiek. Leyla Kaya van de Rojbîn Vrouwenraad in Hamburg, de internationalist en schrijver Anja Flach en Esther Winkelmann, die een initiatief heeft gestart tegen het verbod op uitgeverij Mezopotamya in Duitsland, waren als sprekers uitgenodigd.
Aan het begin van het evenement werd Sakine Cansız aan het publiek voorgesteld als een “symbool van verzet en de vrouwenbeweging”, en de speciale band van de sprekers met haar werd benadrukt. Zowel Anja Flach als Leyla Kaya kenden Sakine Cansız persoonlijk.
Sakine Cansız was medeoprichter van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) en de Koerdische vrouwenbeweging. De sprekers verklaarden dat ze haar hele leven had gestreden tegen de onderdrukking van Koerden en voor de bevrijding van vrouwen. In Hamburg was ze betrokken bij de oprichting van de Koerdische Vrouwenraad en moedigde ze vrouwen aan om zich zelfstandig te organiseren. Op 9 januari 2013 werd Sakine Cansız samen met Fidan Doğan en Leyla Şaylemez op de staten van Parijs op klaarlichte dag doodgeschoten door een agent van de Turkse geheime dienst. De sprekers meldden dat tot op heden niemand is gestraft voor de politieke moordaanslag.
Na de korte introductie van het strijdlustige leven van Sakine Cansız lazen de sprekers fragmenten voor uit haar drie autobiografische boeken, die na haar dood zijn verschenen onder de titel “Mijn hele leven was een strijd” in meerdere talen. In het eerste deel van de lezing ging het over de eerste aanraking met de Koerdische beweging en over de pogingen van Sakine Cansız om vrouwen te organiseren. Hierbij stuitte ze op veel obstakels in de patriarchale samenleving, zowel binnen als buiten de partij. Toch beschreef ze haar activiteiten als “het mooiste en noodzakelijkste werk” dat ze zich kon voorstellen.
In het tweede boek beschrijft Sakine Cansız haar tijd in het militaire gevangenis in Amed (Diyarbakır) en over de tijd na de militaire coup in Turkije. Het is echter meer een boek over verzet dan over marteling, aldus Anja Flach. Er werden ook fragmenten voorgelezen van haar gedachten over de relatie tussen liefde en revolutie, waarbij duidelijk werd hoe groot haar liefde was voor haarkameraden.
Het derde deel gaat over de tijd na haar vrijlating in Europa, de partijsschool en in de bergen van Koerdistan. Sakine Cansız onderscheidde zich door altijd een kritische blik te behouden ten opzichte van de beweging en ook ten opzichte van zichzelf, aldus de sprekers. Uit de gelezen fragmenten werd duidelijk hoe ze streed tegen als verkeerd ervaren tendensen binnen de beweging en zich inzette voor liefde en respect onder haar kameraden. Anja Flach concludeerde: “Haar leven was echt een constante strijd”.
Na de lezing vond er een gesprek plaats over Sakine Cansız en de politieke censuur die haar boeken trof. In 2018 werd de uitgeverij Mezopotamya in Neuss, waarin ook haar boeken verschenen, gelijktijdig met de Koerdische muziekuitgeverij MIR doorzocht. Bij beschikking van 1 februari 2019 verbood het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken de uitgeverijen die gespecialiseerd zijn in de publicatie en distributie van Koerdische literatuur en muziek als vermeende deelorganisaties van de PKK. Het grootste Koerdische muziekarchief ter wereld en de uitgeverscollectie, ongeveer 50.000 werken, werden in beslag genomen. Esther Winkelmann vertelde over de solidariteitscampagne tegen deze censuur, die ook leidde tot een herpublicatie van de boeken.
Vervolgens beschreef Leyla Kaya haar persoonlijke ontmoetingen met Sakine Cansız. Ze was erg onder de indruk van haar radicale kritiek, maar ook van haar voortdurende liefde voor haar strijdmakkers. Ze was erg liefdevol, maar tegelijkertijd gedisciplineerd en soms hard. Anja Flach, die aan de Duitse vertaling van de boeken werkte, benadrukte: “Sakine’s dood was een van de ergste momenten in de Koerdische beweging.”
In de discussie met het publiek kwam het belang van censuur in Duitsland ter sprake. Opnieuw werd gewezen op de hechte en historisch gegroeide relatie tussen Turkije en Duitsland. Er werd met name benadrukt dat de filosofie van de Koerdische beweging, die gebaseerd is op een bevrijding van vrouwen, ecologie en grassroots-democratische benadering, een reëel alternatief is voor het systeem en dus ook een gevaar vormt voor de machthebbers.