- Mexico
In het zuiden van Mexico-Stad – in het hart van Xochimilco – ligt de gemeenschap San Gregorio Atlapulco, waar zich in de loop der jaren een gemeenschapsorganisatie heeft ontwikkeld die men nu probeert op te heffen. De Permanente Algemene Vergadering van de Pueblo van San Gregorio Atlapulco vecht voor de verdediging van het eigendom van de gemeenschap, voor het behoud van het grondgebied en de autonomie van de inwoners. Hortensia Teléforo, een onvermoeibare activiste die nu bedreigd wordt met politieke vervolging voor haar inspanningen om een oude bibliotheek te restaureren en te beschermen die een symbool is geworden van de autonomie in San Gregorio, neemt deel aan dit verzet.
De verdediging van een gemeenschappelijke ruimte
De geschiedenis van Hortensia en de gemeente San Gregorio is verweven met de geschiedenis van een gemeenschappelijke ruimte die het onderwerp is geweest van onenigheid en controverse. Oorspronkelijk was het gebouw bedoeld als een bibliotheek gebouwd en beheerd door de bevolking. Het werd ontwikkeld als reactie op het gebrek aan gemeenschappelijke open ruimtes. Na de aardbeving van 2017 werd de ruimte echter gesloten omdat de aardbeving onherstelbare schade zou hebben aangericht. In werkelijkheid begon er een transformatieproces dat, in plaats van de ruimte terug te geven aan de bevolking, deze veranderde in een object van privatisering door de autoriteiten: “Wat we zagen na 2017 was privégebruik door het kantoor van de burgemeester, voor privédoeleinden … Dit werd ontdekt door buren die er niet tevreden over waren”, zegt Hortensia nadrukkelijk, erop wijzend dat ondanks verschillende Morenista-regeringen [Morena is de partij die momenteel zowel in San Gregorio als op federaal niveau aan de macht is] en een aanzienlijke investering van openbare middelen, de ruimte niet formeel werd teruggegeven aan de gemeente. Geconfronteerd met deze situatie besloot de gemeenschap om zich de ruimte opnieuw toe te eigenen en workshops, lezingen, tentoonstellingen en andere culturele activiteiten te organiseren met de focus op het algemeen welzijn en onpartijdigheid.
Repressie en politieke vervolging
Het activisme van Hortensia en de reactivering van deze gemeenschapsruimte bleven niet onopgemerkt door de autoriteiten. Sinds het begin van deze activiteiten werd de gemeenschap voortdurend in de gaten gehouden en bedreigd. “We werden voortdurend in de gaten gehouden, bespioneerd, als het ware, door mensen van het kantoor van de burgemeester, en ook bedreigd,” zegt Hortensia.
Het hoogtepunt van deze vijandigheid was de komst van een dagvaarding van het Openbaar Ministerie van de Zuidelijke Gevangenis, die leidde tot een onderzoek tegen Hortensia. “Het gaat over het kantoor van de burgemeester, we denken dat zij het brein zijn”, zegt ze. Dit soort represailles is niet nieuw voor degenen die hun grondgebied verdedigen in Mexico, een land waar het criminaliseren van sociaal protest en het vervolgen van activisten een gebruikelijke strategie is geworden om gemeenschapsbewegingen de kop in te drukken.
De onzichtbaarheid van gemeenschapsstrijd
Hortensia benadrukt dat de strijd om deze ruimte in San Gregorio Atlapulco niet op zichzelf staat. De gemeenschap staat ook voor soortgelijke uitdagingen op andere gebieden, zoals de verdediging van de begraafplaats en de bescherming van de ejido [een vorm van gemeenschappelijk grondbezit in Mexico], die is aangetast door het dumpen van puin en de druk van particuliere belangen. “Wat gemeenschappelijk land is, moet zo blijven, uit respect voor iedereen,” benadrukt Hortensia.
De situatie in San Gregorio Atlapulco weerspiegelt een bredere trend in Mexico-Stad: de autoriteiten nemen ruimtes in beslag die van oudsher toebehoorden aan de gemeenschappen en veranderen ze in projectcentra voor hun eigen belangen. De verdeeldheid zaaiende strategie van de regering verergert deze situatie: “De zuilenpolitiek zal een aantrekkingskracht uitoefenen waardoor de mensen in de gemeenschappen niet meer herkennen wat echt belangrijk is,” benadrukt Hortensia. Met de “politiek van de pijlers” verwijst ze naar overheidsprogramma’s die gemeenschapsprojecten hebben vervangen door gecentraliseerde initiatieven, met als doel de organisatie van gemeenschappen te controleren, te verzelfstandigen en te neutraliseren.
De toekomst van de strijd in San Gregorio
Ondanks alle tegenslagen blijft een deel van de gemeenschap van San Gregorio Atlapulco, dat het eens is met figuren als Hortensia, standvastig in het verdedigen van het eigendom en de autonomie van de gemeenschap. Hortensia’s oproep aan de gemeenschap is duidelijk: “Ten eerste, hen uitnodigen om de ruimte te leren kennen … om ervan te genieten”. Voor Hortensia en haar medecampagnevoerders is het essentieel dat deze ruimte, die nu Casa del Pueblo de Atlapulco, Tlamachtilollan heet, een plaats van ontmoeting en plezier blijft voor de gemeenschap, vrij van partijdige en particuliere belangen.
De juridische situatie waar Hortensia mee te maken heeft, heeft een cruciale datum: Op 5 september om 11.30 uur moet ze naar het Openbaar Ministerie om de reden van de dagvaarding te horen. De onzekerheid is groot, maar Hortensia verliest de hoop niet en is er nog steeds van overtuigd dat haar strijd rechtvaardig is. Ze vraagt haar medestanders om zich op deze dag bij haar aan te sluiten, om haar situatie bekend te maken en, indien mogelijk, een video te maken, misschien met de tekst: “Ik ben Hortensia, ik ben nog steeds in verzet, en we eisen dat de autoriteiten van de regering van Mexico Stad en het kantoor van de burgemeester de strafrechtelijke aanklacht tegen Hortensia Telesforo Jiménez intrekken.” Deze campagne is een daad van solidariteit en steun.
Autonomie is de weg vooruit
De zaak van Hortensia Telésforo en de gemeenschap van San Gregorio Atlapulco herinnert ons aan het belang van het verzet van gemeenschappen tegen misbruik en onderdrukking. In een context waarin de strijd voor land en gemeenschapsbezit steeds meer wordt geblokkeerd en gecriminaliseerd, klinkt de stem van Hortensia en de leden van de gemeenschap als een oproep tot actie, om het gemeenschappelijke te verdedigen en te bouwen aan een toekomst gebaseerd op autonomie en wederzijds respect.
Aan het einde van het interview laat Hortensia ons achter met een lied dat veel voor haar betekent: “Solo le pido a Dios”, een melodie die resoneert met de hoop en kracht die haar strijd kenmerken. En het is met deze kracht en vastberadenheid dat de worstelende gemeenschap van San Gregorio Atlapulco verder gaat in de verdediging van wat hen toebehoort, om niet alleen hun grondgebied te behouden, maar ook hun identiteit en hun recht om hun eigen lot te bepalen.
Een vertaling van het artikel “El Derecho a la Tierra y la Autonomía en San Gregorio Atlapulco: La Lucha de Hortensia Telesforo” van 20 augustus 2024 // Origineel: https://hijosdelatierra.espora.org/el-derecho-a-la-tierra-y-la-autonomia-en-san-gregorio-atlapulco-la-lucha-de-hortensia-telesforo/?preview=true&_thumbnail_id=5735