Vanwege de omstandigheden rond het nieuwe coronavirus, dat in veel landen het openbare leven grotendeels lamlegt en mensen in een geïsoleerd huis dwingt, besluiten steeds meer filmmakers om hun werken online beschikbaar te stellen. Zo ook journalist Metin Yoksu, die zijn documentaire “Siya Avê” (De schaduw van het water) gratis op het videoportaal YouTube plaatste. De film vertelt het verhaal van twee vrouwen wier dorp in de Tigris-vallei in Heskîf (Hasankeyf) onder water werd gezet door de Ilisu-dam. Een van de vrouwen is de moeder van de journalist.
De Ilisu-dam, die al sinds de jaren vijftig in de planning stond en een week geleden in gebruik werd genomen, is zeer controversieel – deels omdat naast de Tigris-vallei ook de culturele site Heskîf onder water kwam te staan. Volgens het “Initiative for the Rescue of Hasankeyf” staat meer dan 80 procent van de oude stad, die twaalfduizend jaar oud is, nu onder water en zijn meer dan 80.000 inwoners verdreven. Niemand weet nog hoeveel diersoorten zullen uitsterven, omdat de resultaten van biologische onderzoeken niet zijn afgerond en bestaande resultaten voor het publiek geheim worden gehouden door de Turkse staat. De zebravis en de weekschildpad van de Eufraat zullen waarschijnlijk uitsterven en daarmee vele anderen. Ook zullen verschillende plantensoorten verdwijnen.
De filmopname voor “Siya Avê” begon in augustus 2019 en duurde ongeveer drie maanden. Hoe het idee tot stand kwam, legde Metin Yoksu als volgt uit: “Het dorp Ewtê, waar mijn moeder is opgegroeid, is een van de dorpen in Hasankeyf die onder water komt te staan door de Ilisu-dam. Toen mijn moeder Firyaz Yoksu erachter kwam, zong ze uit verdriet een Koerdische klaagzang (Koerdisch: şîn). Later hoorde ik dat een andere vrouw genaamd Habibe Saçık, die haar jeugd in hetzelfde dorp had doorbracht, ook een klaagzang zong. Door dit zowel trieste als interessante toeval werd het idee voor de film geboren. Mijn moeder vertelde me dat ze haar dorp voor het laatst wilde zien voordat ze volledig zou overstromen; zo is het filmen voor Siya Avê begonnen.”
Half februari ging de documentaire in première in Êlih (Batman) in Noord Koerdistan, maar na verdere vertoningen in Sêrt (Siirt) moesten alle data worden geannuleerd tegen de achtergrond van de corona-pandemie.
De film is ondertiteld in de Turkse en Koerdische taal maar de beelden vormen een goede impressie van de omstandigheden. De film is te zien via de volgende link:
