- Noord- Koerdistan
De Vereniging voor de Studie van Talen en Culturen in Mesopotamië (MED-DER) heeft de oprichting aangekondigd van een Kirmanckî Raad in Amed (tr. Diyarbakır). Het doel van de nieuwe assemblee is om de Koerdische taalvariëteit Kirmanckî (ook bekend als Zazakî of Dimilkî), die met uitsterven wordt bedreigd, te beschermen en verder te ontwikkelen en zichtbaarder te maken voor het publiek.
De stichting werd vrijdag aangekondigd in de conferentiezaal van de Diyarbakır Advocatenorde. Het evenement werd bijgewoond door vertegenwoordigers van de DEM-partij, waaronder co-burgemeester Doğan Hatun, evenals maatschappelijke organisaties en taalactivisten. Een spandoek met de inscriptie “Statuyê Kurdkî, perwerdeyê Kurdkî” (Status voor Koerdisch – Onderwijs in het Koerdisch) benadrukte de centrale eisen van de initiatiefnemers.
Waarschuwing voor taalverlies
In haar toespraak herinnerde Şükran Yakut, medevoorzitter van MED-MED, aan een rapport van de Culturele Organisatie van de Verenigde Naties (UNESCO), waarin staat dat ongeveer 40 talen wereldwijd met uitsterven worden bedreigd – waarvan 18 alleen al in Turkije. Vooral de Kirmanckî-variant van het Koerdisch wordt bedreigd, omdat deze taal steeds verder uitsterft door beperkingen van de overheid, een gebrek aan onderwijsmogelijkheden en sociale marginalisatie.
“Kirmanckî is niet alleen de taal van de bergen en bergweiden, maar een waardevol, rijk dialect. Maar zonder onderwijs in de moedertaal zal het verdwijnen. Om dit te voorkomen moet Kirmanckî actief gebruikt worden in het onderwijs, de politiek en de media. Iedereen die het voortbestaan van de taal wil verzekeren, moet het spreken, lezen en schrijven,” zegt Yakut.
Verwijzing naar Öcalans oproep tot vrede
Yakut koppelde de oprichting van de Kirmanckî-raad aan de oproep die de Koerdische vertegenwoordiger Abdullah Öcalan op 27 februari publiceerde voor vrede en een democratische samenleving in Turkije en het Midden-Oosten. De Raad wil de doelen die in deze oproep zijn geformuleerd ondersteunen: “We zien onszelf als onderdeel van deze visie van vreedzaam en democratisch samenleven. We zien ons werk als een bijdrage daaraan.”
Ze riep vooral jongeren, vrouwen en ouderen op om zich te verzetten tegen de decennialange politiek van assimilatie. “Taal is onze identiteit, ons geheugen, onze waardigheid. Wie zijn taal verliest, verliest het recht om zichzelf te definiëren.”
Eisen aan de politiek
Yakut riep de regering op om een vrij kader te creëren voor onderwijs in de moedertaal. Naast wettelijke stappen zijn er ook concrete maatregelen nodig om het Koerdisch in al zijn dialecten en variëteiten te promoten. “We willen dat de 21e eeuw de eeuw van de Koerdische taal wordt – en dat Kirmanckî niet ten prooi valt aan verdwijning.”
Doelen van de Kirmanckî Raad
In haar toespraak presenteerde Yakut de centrale plannen van de Raad:
- Toewijding aan onderwijs in de moedertaal,
- Bevordering en publicatie van Kirmanckî-talige werken,
- Zichtbaarheid van de taal in de publieke sfeer – bijvoorbeeld via de media, politiek en cultuur,
- Educatieve campagnes in huishoudens en gemeenschappen om het taalbewustzijn te vergroten
- Internationale samenwerking om Kirmanckî te erkennen en te versterken.
Steun van de politiek en het maatschappelijk middenveld
Parlementslid Saliha Aydeniz (DEM) nam ook deel aan de verklaring van de Raad. In haar welkomstwoord benadrukte ze: “Een democratische gemeenschap is er een waarin mensen hun eigen taal spreken. Deze raad is daarom een waardevolle stap die we politiek zullen steunen.”
Co-burgemeester Doğan Hatun prees ook de inzet van de organisatoren: “De Zazakî-taal dreigt vooral te verdwijnen. Daarom is de oprichting van deze vergadering zo belangrijk. Wij staan achter dit initiatief en zullen ons steentje bijdragen.”
De manifestatie eindigde met een oproep tot brede deelname aan het werk van de Kirmanckî Raad.
Bron: ANF