De voorbereidingen voor de parlementsverkiezingen die op 11 november in Irak zullen plaatsvinden, zijn begonnen en het officiële verkiezingsproces is een week geleden van start gegaan. Deze verkiezingen, die plaatsvinden in een periode waarin politieke stabiliteit nog steeds ver te zoeken is, zullen de interne conflicten en regionale rivaliteiten in het land nog zichtbaarder maken. De politieke en militaire situatie in Irak blijft chaotisch en verkiezingen worden vaak sterk beïnvloed door externe machten. Daarom worden de Iraakse parlementsverkiezingen over het algemeen gezien als een weerspiegeling van binnenlandse machtsstrijd en regionale rivaliteit. Hoewel de Iraakse grondwet voorschrijft dat er om de vier jaar verkiezingen moeten worden gehouden, is er sinds 2005 weinig echte verandering gekomen in het bestuurssysteem. Het politieke evenwicht in het land blijft gehandhaafd tussen drie belangrijke krachten. De verkiezingen in Irak fungeren dus meer als een verplichte politieke procedure dan als een echt democratisch proces.
Muqtada al-Sadr en zijn partij boycotten de parlementsverkiezingen van 2021 en de provinciale verkiezingen van 2023, waardoor er een groot vacuüm ontstond in de sjiitische politiek. Hoewel de boycot leidde tot een daling van de opkomst, kwam de controle over het parlement in handen van pro-Iraanse groeperingen – een ontwikkeling die door die kringen als een succes werd beschouwd. De invloed van Iran in Irak beperkt zich niet tot de politiek; door Iran gesteunde gewapende groeperingen, zoals de Hashd al-Shaabi (Volksmobilisatiestrijdkrachten), spelen ook een beslissende rol in de binnenlandse besluitvormingsmechanismen. Bijgevolg is de kwestie van de verdrijving van Amerikaanse en Turkse troepen uit Irak een van de centrale thema’s van de verkiezingscampagnes geworden. De politieke verdeeldheid in Irak blijft toenemen, met name tussen de soennitische en Koerdische gemeenschappen.
Elke groep probeert haar eigen belangen te behartigen door de banden met Iran of met het Westen, met name de VS en Europa, aan te halen. De VS en verschillende westerse landen willen de invloed van met Iran gelieerde sjiitische groeperingen inperken. Als gevolg daarvan zijn sommige personen en organisaties die banden hebben met Iran op ‘terroristenlijsten’ geplaatst. Het doel is om de financiële middelen van Iran af te snijden en de macht van deze groeperingen te verzwakken. Ook worden er inspanningen geleverd om de invloed van door Iran gesteunde structuren zoals Hashd al-Shaabi binnen staatsinstellingen te beperken. Terwijl de Iraakse regering moeite heeft om deze groeperingen onder controle te krijgen, staat zij onder internationale druk om hen uit officiële functies te verwijderen. Het belangrijkste doel van de VS en de anti-Iraanse krachten is om de militaire invloed van Iran in Irak te verminderen en te voorkomen dat het land verandert in een “open slagveld”. Vanwege de nauwe banden tussen Bagdad en Teheran zijn deze doelstellingen echter nog niet volledig bereikt.
De invloed van Turkije en Iran op Bagdad
Zowel Iran als Turkije zijn belangrijke regionale spelers met aanzienlijke belangen in Irak. Iran streeft ernaar een door sjiieten gedomineerde regering aan de macht te houden en een regering te versterken die loyaal is aan zijn agenda, waarbij het sjiitische partijen en milities gebruikt om zijn invloed in Bagdad te behouden. Turkije oefent ondertussen zowel economische als militaire druk uit. Ankara wil profiteren van de instabiliteit in Irak en streeft ernaar zijn banden met Bagdad en Hewlêr (Erbil) op het gebied van energie en handel te versterken. De militaire bezettingen van Turkije in Zuid-Koerdistan hebben een directe invloed op de Iraakse verkiezingspolitiek. Zowel Turkije als Iran proberen de verkiezingsuitslagen te beïnvloeden via de partijen en allianties die zij steunen, zodat deze aansluiten bij hun eigen belangen.
De president van de Koerdische Regio in Irak, Nechirvan Barzani, en de Iraakse minister van Buitenlandse Zaken, Fuad Hussein, hebben onlangs Turkije bezocht in de aanloop naar de verkiezingen. Dit bezoek vond plaats tijdens een zeer gevoelige periode, die samenviel met de verjaardag van de internationale samenzwering. In 1998 steunde de KDP de rol van Turkije in die samenzwering tegen Abdullah Öcalan. Op 9 oktober 2019 viel Turkije Serêkaniyê en Girê Spî met volledige militaire kracht binnen, terwijl de KDP de grensovergang bij Habur sloot en alle doorgang naar Rojava stopzette. Opnieuw, op 9 oktober 2022, ondertekenden de Iraakse regering, de KDP en de Verenigde Staten het akkoord van 9 oktober tegen het Yezidi-volk. Dat akkoord dient vandaag de dag nog steeds als politiek instrument tegen de Yezidi-gemeenschap. Zowel Nechirvan Barzani als Fuad Hussein proberen hun positie binnen de regering in Bagdad te versterken met de steun van Turkije – inspanningen die zijn geïntensiveerd naarmate de verkiezingen naderen.
Shengal is altijd een cruciale regio geweest bij Iraakse verkiezingen. Alle politieke krachten, met name de KDP, streven ernaar hun invloed daar uit te breiden. Nadat de KDP tijdens de aanvallen van ISIS duizenden yezidi’s aan de bendes van ISIS had overgeleverd, probeert zij nu opnieuw de controle over Shengal te verwerven. De ondertekening van het akkoord van 9 oktober tussen Bagdad en Hewlêr kwam neer op een ontkenning van de wil van de yezidi-gemeenschap. De KDP heeft herhaaldelijk druk uitgeoefend op de Iraakse regering om dit akkoord te handhaven, maar stuitte telkens op hevig verzet van het yezidi-volk. De aanwezigheid van het Iraakse leger en andere politieke krachten in Shengal heeft een directe invloed op zowel de verkiezingen als de terugkeer van ontheemde inwoners. Bij de lokale raadsverkiezingen van 2023 werden de stemmen van de yezidi’s die in kampen wonen grotendeels beïnvloed door regionale politieke partijen. De afgelopen elf jaar heeft de KDP deze stemmen gebruikt om haar eigen belangen te dienen en de verkiezingsuitslagen te manipuleren.
De verkiezingsstrategie en doelstellingen van de KDP in Shengal
Het selectieproces van kandidaten hangt over het algemeen af van de beslissingen van de Iraakse Hoge Verkiezingscommissie. Het quotum dat voor de yezidi’s is gereserveerd, wordt vaak gebruikt als een open instrument voor politieke manipulatie, vaak om kandidaten te bevoordelen die door de KDP of andere grote partijen worden gesteund. Dit leidt tot onderdrukking van de zelfbestuurswil van Shengal op zowel politiek als institutioneel niveau, waardoor de vertegenwoordiging van de yezidi’s onder controle blijft van externe partijen. Bij de provinciale verkiezingen van 2023 wilde de KDP haar positie in de provincie Nineveh, en met name in Shengal, behouden en versterken, maar dat lukte niet en daarom heeft zij haar strategie gewijzigd. Deze keer heeft zij getracht haar invloed uit te breiden door loyale krachten binnen de yezidische gemeenschap te infiltreren.
Het belangrijkste doel van de KDP is om de bestaande autonome regering in Shengal te ontmantelen door samen te werken met Bagdad. De partij wil de electorale vertegenwoordiging van de yezidi-gemeenschap in haar eigen voordeel gebruiken en de politieke machtsverhoudingen in de regio herzien. Na tegenslagen bij de lokale verkiezingen is de KDP nu van plan om met steun van de regering in Bagdad of door middel van militaire druk terrein terug te winnen in Shengal.
Kortom, de Iraakse verkiezingen worden gezien als een cruciale fase in het bepalen van zowel de interne als de regionale machtsverhoudingen. Shengal blijft echter een van de regio’s die het meest getroffen worden door deze voortdurende machtsstrijd.
Auteur: ARGEŞ ŞENGALÎ