De revolutionair van vandaag is niet alleen iemand die de macht uitdaagt, maar ook iemand die het weefsel van de samenleving opnieuw opbouwt en veranderingen zaait in de geesten, de cultuur en het dagelijks leven.
“Ik ben niet echt veranderd. Ik ben nog steeds socialist en een van de meest radicale verdedigers van een morele en politieke samenleving. Wat veranderd is, wat getransformeerd is, is het tijdperk zelf: tijd, samenlevingen, klassen, gereedschap en de methoden die gebruikt worden in de strijd. Ik realiseerde me simpelweg de onbalans tussen wat ik hoorde en wat ik zag, en dit leidde me naar een nieuwe fase van strijd. Degenen die dit in twijfel trekken of bekritiseren, die beweren dat het overgave is, zouden eerst moeten onderzoeken wat ze zelf hebben gedaan, waar ze staan, en of het ze gelukt is om ook maar één steen op te tillen in de naam van evolutie…”.
Sociale transformatie kan niet alleen begrepen worden aan de hand van veranderingen in economische of politieke omstandigheden; het moet ook getraceerd worden aan de hand van de breuken die zich voordoen in het menselijke denkkader. Van de crisis van de moderniteit tot de verwarring van het postmodernisme, van de ineenstorting van het echte socialisme tot de opkomst van democratisch zelfbestuur, hebben radicale paradigma’s er altijd naar gestreefd om de stemmen van de historisch gemarginaliseerden mee te nemen naar de toekomst. In deze context vertegenwoordigt Abdullah Öcalans Oproep tot Vrede en een Democratische Samenleving een intellectuele visie die de grenzen van klassieke revolutionaire modellen overschrijdt.
Denken door de sociale wetenschap
Om Abdullah Öcalans Oproep tot Vrede en een Democratische Samenleving goed te begrijpen, moet deze worden benaderd door de lens van de sociale wetenschap en de tijdgeest. Het is essentieel om een perspectief te hanteren dat gegrond is in de omstandigheden van het tijdperk, de tijd en de ruimte. Elk tijdperk draagt zowel crisis als potentieel in zich. Het interpreteren van deze oproep door middel van verouderde perspectieven, versleten formules of uit het hoofd geleerde concepten zonder het tijdperk zelf kritisch te analyseren en te proberen het te verklaren door middel van selectieve historische referenties, is bij voorbaat een vergissing. De taal en de intentie van deze oproep moeten niet alleen gezien worden als een politiek discours, maar als het theoretische moment waarop een nieuwe vorm van sociaal bestaan wordt gesticht.
Vanuit hetzelfde standpunt is het ook verkeerd om het paradigma van Öcalan, zijn socialistische perspectief of zijn benadering van de wereldrevolutie te reduceren tot een lappendeken van citaten van deze of gene socioloog, van deze pagina of die alinea uit een of ander boek. Dergelijke interpretaties komen neer op een verkeerde interpretatie van de heer Öcalan en leiden tot een fundamentele afwijking. Dit is niet alleen een kwestie van theoretische stellingname, het gaat om het vernieuwen van het revolutionaire bewustzijn op methodologisch niveau.
De tijdgeest en de paradigmaverschuiving
Waar het echt om gaat, is Abdullah Öcalan niet te evalueren aan de hand van achterhaalde ideologieën en theoretische beweringen die ooit betekenis hadden in voorbije eeuwen, maar nu irrelevant zijn. In plaats daarvan moeten we hem benaderen met perspectieven die geworteld zijn in de geest van de tijd, met nieuwe ideologische inzichten, revolutionaire strategieën en paradigma’s. De dingen omgekeerd bekijken is het leven en de tastbare werkelijkheid ontkennen. De tijd vertelt ons nu heel andere verhalen en het tijdperk waarin we leven spreekt over zaken die veel verder gaan dan wat eerder is gezegd. Zinnen als “de concrete analyse van concrete omstandigheden”, “theorie is grijs, maar de levensboom is groen”, of Heraclitus’ “alles stroomt” en “de enige constante is verandering”, bieden diepgaande antwoorden aan diegenen die blijven leunen op eeuwenoude concepten alsof er niets veranderd is. Wat we nodig hebben is geen nostalgie, maar richting. Men moet verouderde, vastgeroeste theorieën, starre ideologieën, statische strategieën en dogmatische methodes overwinnen die dit tijdperk niet langer dienen en dit doen zonder angst. Revolutionaire flexibiliteit, gegrond in de materiële en intellectuele realiteit van onze tijd, is een noodzaak geworden, niet trouw aan bevroren ideologische formules.
Het wordt nu algemeen begrepen dat de revoluties van dit nieuwe tijdperk niet kunnen worden gemaakt met dezelfde instrumenten die in het verleden werden gebruikt. Met de veranderende tijden is alles veranderd: ideologieën, paradigma’s, strategieën, economische en sociale structuren, productieverhoudingen, de klassen en arbeidsgroepen die bij het proces betrokken zijn, alles is veranderd. In hun plaats zijn er nieuwe dynamieken, klassen en tussenlagen ontstaan. Technologische revoluties hebben keer op keer plaatsgevonden; nieuwe ontdekkingen hebben de diepten van de ruimte bereikt. We gaan nu een nieuwe fase in vol immens revolutionair potentieel, aangewakkerd door vooruitgang in kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT.
Al deze ontwikkelingen zullen sociale revoluties beïnvloeden. Als de klassen en productiestructuren veranderd zijn, dan moeten revolutionaire strategieën ook veranderen. Als de klassen die revoluties uitvoeren veranderd zijn, dan zullen er natuurlijk nieuwe krachten opstaan. De logica, de stijl, het pad en de methoden van de revolutie moeten ook veranderen. Als men een revolutie probeert te ontketenen met behulp van de oude paden, de oude gereedschappen en de verouderde mentaliteit, dan zal er niets bereikt worden.
Öcalan heeft op basis van al deze concrete realiteiten een paradigma uitgestippeld voor een nieuwe sociale structuur, een paradigma voor revoluties die in onze tijd, in dit nieuwe tijdperk, gerealiseerd moeten worden. Hij heeft zich intensief geconcentreerd, nieuwe strategieën uitgestippeld en nieuwe paradigma’s gecreëerd voor nieuwe revoluties.
Om dit te doen, herbekijkt hij de theorieën van sociale revolutie die door Marx, Engels, Lenin, Stalin, Mao en andere geleerden zijn voorgesteld, bestudeert en analyseert ze om conclusies te trekken die geschikt zijn voor ons eigen tijdperk. Hij stelt dat oude revolutionaire doctrines, op de staat gerichte ideologieën, machtstheorieën en methoden die gebaseerd zijn op het grijpen van de staat door middel van geweld niet meer passen bij de omstandigheden van vandaag. In plaats daarvan roept hij op tot het creëren van theorieën, ideologieën, tactieken en strategieën die passen bij de realiteit van onze tijd. Deze benadering vertrouwt niet op de heilig verklaarde formules uit het verleden, maar omarmt open en pluralistische visies op de toekomst. Hij stelt dat het vervangen van revoluties die gebaseerd zijn op kracht en geweld door revoluties die geworteld zijn in het volk en het vervangen van machtsstructuren die gebouwd zijn op de dictatuur van het proletariaat door collectieve besturen die geworteld zijn in de democratische samenleving, de constructie van een geheel nieuw systeem vereist.
Als we het hebben over volksrevoluties, over democratie, gelijkheid en broederschap, dan moet de revolutie inderdaad een volksrevolutie zijn. Democratie moet een echte volksdemocratie zijn. Gelijkheid in de economie moet een gemeenschappelijke economie zijn. Een zogenaamde revolutie die niet gebaseerd is op het volk, een revolutie die gebaseerd is op een handvol strijdkrachten, een revolutie die verstikt is door bureaucratie waar alles geconcentreerd is in de handen van een paar elites. Dit kan geen echte revolutie zijn, geen echte vorm van bestuur, geen systeem van economische rechtvaardigheid. Omdat gelijkheid niet alleen instrumenteel moet zijn, maar ook structureel en cultureel moet worden geproduceerd. Revoluties uit naam van het proletariaat of nationale bevrijding zijn, als ze niet geworteld zijn in het volk, uiteindelijk niet meer dan het andere gezicht van burgerlijke revoluties.
Herhaling van het verleden is geen revolutie
Laten we eens naar de geschiedenis kijken: de Sovjetrevolutie in Rusland werd uitgevoerd in naam van de staat en een zuiver proletariaat. Als gevolg daarvan kwam het los te staan van het volk, ontbrak het aan democratie en was het volledig gebaseerd op dictatuur. En wat gebeurde er? Na 70 jaar stortte het in als gevolg van interne oorzaken. Landen die een nationale bevrijdingsstrijd voerden werden uiteindelijk natiestaten en gingen één voor één op in het kapitalistische systeem. Vandaag de dag bestaat er geen enkele socialistische samenleving in de wereld. Kan dit toeval zijn? Eerst vernietig je het oude systeem. Dan bouw je er een nieuw voor in de plaats, je vervangt de ene staat door de andere, je ruilt de kapitalistische productie in voor socialistische productierelaties en toch, na slechts een paar jaar, stort elk van hen in en wordt weer onderdeel van de kapitalistische orde. Dit illustreert duidelijk hoe strategische fouten historisch op een systematische manier worden herhaald.
Dit weerspiegelt een ernstige strategische fout, een diepe fout in het perspectief en een ideologisch en theoretisch falen om los te komen van de burgerlijke ideologie. Hoe is het anders mogelijk dat revoluties alleen maar plaatsvinden om kort daarna alles in puin te laten vallen? Socialisten, revolutionairen en degenen die beweren pioniers te zijn, kunnen dit niet negeren of doen alsof het probleem niet bestaat. Al een eeuw lang draaien socialisten, revolutionairen en degenen die zichzelf communisten noemen op hun plek rond. Ondanks het feit dat ze vertrouwen op wapens, geweld en kracht, zijn ze een klein handjevol gebleven dat nooit verder is gekomen dan een marginale positie. Dit is de concrete realiteit, ongeacht de bedoelingen. De opofferingen zijn enorm geweest, maar de resultaten blijven uit. Er is strijd op het niveau van geïsoleerde groepen, maar er is geen realiteit van massale popularisatie of overwinning.
Veel revolutionaire bewegingen zullen gevangen blijven in hun huidige omstandigheden zolang ze doorgaan met dezelfde oude denkwijze, methoden en revolutionaire kijk. Zelfs als er nog honderd jaar voorbijgaan zal er niets veranderen, ze zullen niet in staat zijn om verder te gaan dan hun huidige stadium. Wat er in de afgelopen eeuw is gebeurd zal zich blijven herhalen: een herhaling van herhalingen. Deze gevangenschap in historische cycli verandert strijd in nostalgie in plaats van verzet. Dit zijn de onvermijdelijke gevolgen van het buigen van de boog in de verkeerde richting.
Een democratische samenleving opbouwen: een methode die verder gaat dan geweld
Abdullah Öcalans kritiek en voorgestelde oplossing zijn precies op dit punt gericht. Het nieuwe paradigma dat hij heeft geconstrueerd rust op deze as, volledig los van elitaire, bureaucratische en niet-populaire structuren. Het ziet een systeem voor zich dat geworteld is in het volk, waar het volk de belichaming wordt van zijn eigen wil; een systeem waarin het volk zowel de revolutie maakt als ondersteunt, alle aspecten van het leven zowel regeert als beheert met gemeenschappelijke en democratische middelen. Als antithese van het echte socialisme, dat was opgebouwd als spiegelbeeld van het kapitalistische systeem, bureaucratisch, statistisch, elitair en los van de maatschappij, waarbij sociale omstandigheden, identiteiten en overtuigingen werden genegeerd, verdedigt hij het democratisch socialisme en herdefinieert hij zichzelf als de pionier van dit nieuwe paradigma.
Dit paradigma vraagt om een herdefinitie van het revolutionaire subject en een omkering van het concept macht, weg van het centrum en naar de basis van de samenleving. In deze context wordt het steeds duidelijker dat revolutionaire transformatie niet alleen gericht moet zijn op het staatsapparaat, maar ook op het interne weefsel van de samenleving, met name op het gebied van cultuur, ethiek, sociale relaties en het dagelijks leven. Een echte sociale revolutie moet niet alleen de instellingen veranderen, maar ook de geesten en de manieren om met elkaar om te gaan.
Een nieuwe vorm van organisatie: de eenheid van identiteiten
In de wereld van vandaag is het doel niet langer het omverwerpen van een staat om een andere op te bouwen, noch het vervangen van een burgerlijke dictatuur door een proletarische. Abdullah Öcalan stelt dat de opbouw van een socialistische of een natiestaat niet langer een haalbaar revolutionair doel is. In plaats daarvan stelt hij een democratisch socialistisch systeem voor dat flexibel en gemeenschappelijk is en zelfs ruimte biedt aan vormen van familiebezit. In deze context biedt hij niet alleen een alternatief voor de klassieke organisatievormen uit het verleden, maar ook een herdefiniëring van het concept van macht.
Öcalan benadrukt dat in regio’s waar meerdere etnische en religieuze identiteiten naast elkaar bestaan op hetzelfde land, het apart organiseren van bewegingen op basis van identiteitsfragmenten alleen maar leidt tot verdeeldheid en de reproductie van lokaal nationalisme. Een dergelijke fragmentatie, zo stelt hij, leidt onvermijdelijk tot tegenstellingen en conflicten onder de onderdrukten. Zijn voorgestelde alternatief is een verenigde organisatie die alle onderdrukte klassen en geloofssystemen samenbrengt in één kader. Hij benadrukt dat net zoals de internationale bourgeoisie en hegemoniale machten gezamenlijke structuren opbouwen, ook de onderdrukten hun collectieve organisatievormen moeten opbouwen. Zonder dit, zo beweert hij, zal het niet mogelijk zijn om een democratische samenleving, een democratisch socialisme of een democratische natie op te bouwen. Deze visie van collectieve organisatie ligt aan de basis van een moderne politiek van solidariteit.
Öcalan onderzoekt kritisch de achterhaalde theorieën, tactieken en strategieën die meer dan 100 tot 200 jaar geleden als revolutionaire stellingen werden geformuleerd. Hij stelt duidelijk dat een poging om deze toe te passen op de context van vandaag een vorm van regressie is, een daad van conservatisme die losstaat van het nieuwe tijdperk. Volharden in revolutionaire praktijken zonder de aard van het huidige tijdperk te begrijpen, genereert alleen maar vruchteloze cycli in de schaduw van het verleden. In zijn nieuwe manifest presenteert Öcalan een allesomvattende strategie die nieuwe tactieken, methoden, organisatiemodellen en formaties omvat die zijn aangepast aan onze tijd, vormen die de weg vrijmaken naar een democratische samenleving.
Öcalan erkent de bijdragen van klassieke denkers als Marx, Engels, Lenin, Stalin, Mao en andere marxistische theoretici, maar stelt dat hun stellingen niet zomaar kunnen worden getransplanteerd naar ons huidige tijdperk. Wat ooit geldig was onder de omstandigheden van hun tijd kan niet langer in overeenstemming worden gebracht met de realiteit van vandaag. Als alles veranderd is, dan moeten ook de strategieën voor revolutie veranderen. In feite stelt hij voor dat we niet spreken van revolutie maar van evolutie. In zijn meest recente Manifest voor Vrede en Democratische Samenleving benadrukt hij dat socialisme noch democratie bereikt kunnen worden door de oude af te branden, nieuwe staten op te richten, legers uit te breiden of de economie onder staatscontrole te monopoliseren. Dit markeert een radicale verschuiving van een op macht gerichte visie op revolutie naar een op de samenleving gericht begrip van transformatie.
Door middel van dergelijke achterhaalde methoden bouwden bewegingen in naam van het socialisme natiestaten op en daarmee vergrootten ze de staat terwijl ze de democratische samenleving opschortten. Volgens Öcalan moet de democratische samenleving niet door de staat worden opgebouwd, maar in verzet ertegen – door juridische en politieke strijd tegen de antidemocratische praktijken van de staat, zijn uitsluitingswetten en het repressieve beleid van de natiestaat dat is geworteld in ontkenning, verbod, nationalisme, seksisme, religieuze dogma’s en sciëntisme. Democratie wordt hier niet afgeleid van de staat, maar ontstaat als een fundamenteel terrein waar sociale pluraliteit tot uiting komt. In die zin moet een democratische samenleving opgebouwd worden zonder vernietiging; de principes van de democratische natie moeten die van de natiestaat confronteren en overwinnen. Ook de Koerdische kwestie zal haar oplossing vinden binnen dit kader.
De voortdurende strijd en het verzet hebben de Koerdische kwestie tot een onbetwistbare realiteit gemaakt en op het wereldtoneel gebracht. Vanuit de overtuiging dat de vrijheid van het Koerdische volk enkel gerealiseerd kan worden door de collectieve bevrijding van alle vier de delen van Koerdistan, heeft Abdullah Öcalan zijn oproep voor Vrede en een Democratische Samenleving gedaan. Deze positioneert de vrijheid van het Koerdische volk binnen een kader dat zowel etnisch essentialisme als het klassieke natiestaatmodel vermijdt. In plaats daarvan dringt het aan op een pluralistische, democratische en lokaal georganiseerde vorm van gemeenschappelijk leven.
Geen revolutie is mogelijk zonder een verandering van paradigma
Laten we niet vergeten dat de revolutionair van vandaag niet alleen iemand is die op zoek is naar macht, maar iemand die de harten van de mensen raakt en helpt het sociale weefsel opnieuw te weven. Revolutie ontkiemt niet langer alleen op straat, maar wortelt in de geest, in de cultuur en in het ritme van het dagelijks leven. Geen enkele beweging die er niet in slaagt om de tijdgeest te vatten kan sociale transformatie blijvend maken.
Elke strijd die de machtsgerichte denkwijze van het verleden niet kan overstijgen, zal nooit een blijvende transformatie voor de vrijheid van het volk teweegbrengen. Revolutie gaat niet alleen over het veranderen van wie de macht heeft, het gaat over het creëren van een nieuwe morele orde, nieuwe vormen van sociale relaties en nieuwe visies op het leven.
Het uitgangspunt voor dit proces is een radicale verandering van paradigma. Zonder een dergelijke transformatie reproduceert revolutie slechts de schaduw van het verleden; het creëert herhaling, geen waarheid.
Auteur: Fuat Kav