1)
Er bestaat zoiets als de top tien van ‘heilig’.
Ik bedoel dan de lijst van meest gerespecteerde leiders. Althans, zoals dat bij het bredere publiek wordt beleefd.
Op eenzame hoogte staat daar, met stip: Mahatma Gandhi.
Gevolgd, op respectabele afstand, door… Nelson Mandela… Dan blijft het een tijdje stil, en volgen de topleiders van wat minder kaliber.
Natuurlijk zijn er ook profeten die hoog scoren qua ‘heilig’. Of — als hun club van volgers van wege interne strijd al grotendeels in ontbinding is geraakt –… profeten van profeten… Allemaal erg heilig… binnen de eigen club, ja. Maar bij andersdenkenden toch wat minder geliefd, mede doordat ze zo’n enorm spoor van bloed hebben achtergelaten, waardoor de vraag rijst waar die heiligheid dan wel op is gebaseerd. Laat ik het zo zeggen: met zoveel moorden in hun naam, op conto van hun volgers, komt het bij mij over dat er in die hoek hier en daar een beetje vals wordt gespeeld. Dus die ‘heiligheid’, dat laat ik nu even voor wat het is.
Terug naar de kern: ik heb het over ‘heilig’ in de wat vagere betekenis van: ‘erg tof’ en ‘vol zelf opoffering strijdend voor de goede zaak’. Die prachtige role models met groot moreel gezag. Nog steeds met Gandhi als boegbeeld van alles wat er maar goed kan zijn aan een leider. Zijn hele leven “geweldloos” strijdend voor de goede zaak. Hoewel hij een zwak had voor zeer jonge kinderen die hij seksueel misbruikte – uiteraard ”geweldloos”, maar dat maakt het toch niet minder onfris.
De vraag blijft: hoe is het te verklaren dat dit alles zijn status als charismatische held niet heeft aangetast? Ik noem dat: ‘verdringing’. Namelijk, dat het onbevattelijk is, dat een leider die zo hoog inzet, zo ranzig in elkaar zit, èn er dik mee weg komt, terwijl we wel beter weten.
2)
Aan macht kleeft schuld. Tenzij het omgekeerde is bewezen. De meeste mensen zien dat heel anders, vrees ik. Voorbij een bepaald punt van roem ben je voor vrijwel alles verexcuseerd. Ook al droop de syfilis en de gonorroe uit de oren van Mao, en uit al z’n poriën… hij was en bleef een god. Net als Mussolini, en Soekarno: twee loslopende venerische bommen… allemaal vrijheidsstrijders, dat dan weer wel, met hier en daar een randje… Over hun goede zaak zijn wij, in terugblik, wat minder positief gestemd, en kunnen we daarom achteraf ook wat minder goed uit de voeten met hun onoorbare, brakke praktijken.
Even terug bij Gandhi: eigenlijk was zijn status van geweldloze martelaar ook een beetje te danken aan de morele gevoeligheden van The British Empire. Gevoeligheden waar het Zuid-Afrikaanse regime bij aanvang niet bepaald onder gebukt ging. Geweldloos verzet levert pas wat op als de andere partij er onderhuids wel gevoelig voor is, qua imagoschade door de eigen brute repressie. Strijd tegen een immoreel/amoreel regime rechtvaardigt wel een iets andere aanpak.
Aanzetten tot enig geweld was Mandela niet vreemd, maar hij was zich zeer bewust van de proportionaliteit. Iets waar wij achteroverleunend in het Westen wat kanttekeningen bij kunnen plaatsen, maar wij hebben zelf al 75 jaar geen dominant fascisme meer te verduren gehad, laat staan de noodzaak om een exit-strategie uit te stippelen – dat hebben de Amerikanen destijds voor ons geflikt. Voor de burgers in Wit-Rusland lag dat de afgelopen decennia wel wat anders.
In tegenstelling tot onze toeschietreflex naar de Oekraïners op het Maidanplein, november 2013, geeft Europa nu naar de Wit-Russen vooraf al overduidelijk aan dat, als het erop aan komt, het meedogenloze Loekasjenko-regime geen duimbreed in de weg zal worden gelegd.
Wat dat betreft heeft Europa z’n Poetin-lesje wel geleerd, vrees ik.
Svetlana Tichanovskaja zal ondanks haar moedige strijd nooit op de Top-Tien lijst komen van “heilig”, denk ik zo. Ook niet Abdullah Öcalan, de leider van de Koerden. Ookal heeft hij, net als Mandela, vanaf 1970 van de grond af het verzet opgebouwd tegen het uitmoorden van burgers — in zijn geval de Koerden. Vanuit een totaal verloren positie organiseerde hij de oppositie tegen het Turkse staatsgeweld, en vocht zich terug, terwijl het Westen in een diepe slaap verkeerde.
3)
Het Apartheids-regime was voor Europeanen een uitdrukkelijk besmette ideologie van Christelijke oorsprong, en appelleerde onder linkse kringen aan onze collectieve schaamte. Maar de genocide van Ottomaanse snit, daar hadden we… — ja, hoe zeg je dat? — nou eenmaal wat minder mee. Komt bij dat de Koerden volkenrechtelijk zwaar onbeschermd zijn achtergelaten na de opdeling van hun rijk in vier delen — zo bepaald door het Frans-Engelse kolonisatie verdrag van 1916.
Er bestaat geen breed gedragen bewustzijn in het Westen dat in het huidige U.N. manifest de rechten van volkeren maar minimalistisch zijn geankerd wanneer zij de bescherming van een eigen staat moeten ontberen, — Het stelt dan, zeg maar , geen bal voor.
Staten die ’t worst zal wezen om de eigen minderheden fatsoenlijk te beschermen en de oppositie te respecteren, die staten worden in de praktijk geen strobreed in de weg gelegd. Daarom is het dat Loekasjenko al 26 jaar ongestoord zijn terreur kon uitbreiden, onder de paraplu van de Verenigde Naties, geflankeerd door de Russische geheime diensten. Zo kon hij zijn misdadige praktijken “verfijnen” op basis van zijn ‘soevereiniteitskaart’.
En dat is, tot op heden, nogal heilig.
De liberale democratieën wisten er geen raad mee. Ze hebben dat 26 jaar lang niet kunnen lek schieten. De huidige burgeropstand, de al doorgecalculeerde ondergang van de Wit-Russen erna, en alle ellende die ze nog staat te wachten, dat past naadloos in de tandeloze tijd.
Westerse burgers vinden het een naar gezicht en best pijnlijk, maar niet onverteerbaar pijnlijk. Vanuit de E.U. is er geen belangstelling om het hoog te spelen. Net zomin als het doorgeschoten Turkse bewind het serieus lastig wordt gemaakt… Gaan we niet doen!
De boodschap naar de Europese burgers is dat het lastig is en zeker niet prettig oogt, maar we zijn sowieso niet in staat één vinger uit te steken.
Ook Abdullah Öcalan staat niet in de top tien van Westerse role models. Nee, hij staat zelfs op de zwarte lijst van verguisde leiders. Zijn naam is besmet. De PKK gebrandmerkt… Steeds op aandragen van… Turkije zelf. En Europa laat het zich aanleunen.
Dan merk je hoe zwak het Europese bouwwerk in elkaar geschroefd zit, waar het om de bescherming van burgers gaat in aangrenzende staten waar rechten van die burgers aan de laars worden gelapt: Turkije kan iedere oppositie zonder moeite criminaliseren, en doet dat al jaren. Europa volgt gedwee, volgt de eigen procedures, die niet zijn berekend op dit doordachte, doortrapte Turkse spel.
De PKK incasseerde keer op keer de Europese verboden. Steeds als de PKK (het Koerdische gewapende verzet tegen de moordpraktijken van de Turkse staat), in de Europese lidstaten zelf, en aan het Europese Hof, het voor elkaar kreeg dat de eerder opgelegde beschuldigingen werden weerlegd, en de sancties moesten worden opgeheven, dan werden er vliegensvlug wat nieuwe aantijgingen verzonnen, en mag de Koerdische gemeenschap weer jaren op z’n handen zitten, terwijl de juridische molen weer overuren draait…
Het principe dat een vrijheidsbeweging legitiem is, tenzij het tegendeel is aangetoond, is hier niet van toepassing. Sterker nog: het wordt dus totaal omgedraaid: als een kleptomane staat de oppositie aanklaagt, dan is niet die staat zelf, maar de oppositie direct zwaar op achterstand gezet, en moet die oppositie maar zien hoe het zich mag terugvechten.
4)
Öcalan zal nooit worden toegevoegd aan de Top Tien van algemeen erkend moedige, wijze leiders. Maar laten wij zijn strijd, de strijd van en voor alle vrouwen die zich willen weren tegen de Ottomaanse, fascistische moordbrigades, serieus nemen.
Laten wij op persoonlijke basis hen onze volle steun geven.
Wat de liberale democratieën echt waard zijn tekent zich hier en nu voor onze ogen af: Wit Rusland en Rojava laten zien waar wij voor staan. Of waar wij voor terugdeinzen.
Er is, vrees ik, geen grijs middenveld meer over. Dat station is al gepasseerd.
Het is een fictie, dat we nog straffeloos kunnen toekijken, een droombeeld waarmee we onszelf in slaap sussen, en ons bij het grofvuil laten bijzetten, wachtend op het laatste duwtje waarmee we met een luid gilletje de afgrond in kieperen.
Auteur: Paul Terlunen
