In iedere man schuilen er drie archetypes: ‘De Idealist’, ‘De Terrorist’ en ‘De Sukkel’. De eerste twee zijn gericht op grootse zaken en handelen uit een soort “zekerweten”, wat alle vervolgschade rechtvaardigt. De laatste – De Sukkel – daarentegen gaat gebukt onder twijfel en schaamte. De eerste twee vind ik ronduit verontrustend. De laatste geeft mij toch een sprankje hoop.
Mannen zijn complexe wezens, maar ergens ook weer niet. De Idealist en De Terrorist schrijven geschiedenis. De Sukkel raapt de scherven bij elkaar, en veegt de boel weer aan. Een man kan, door omstandigheden gedreven, zich upgraden van Sukkel naar Terrorist, als wanhoop en religieuze ontankering in de juiste chemische samenstelling zich aandienen.
Het is niet zo dat die archetypes kunnen worden ‘overwonnen’ of overstegen: het zijn drijvende krachten, simpele schema’s en brandstof voor ogenschijnlijk complex gedrag.
Zoals een bever uit innerlijke blueprint een riviertak afdamt, zo ramt een man, ‘the warrior ape’, als de gelegenheid zich aandient erop los. Ideaal recept daarvoor is nationalistische verontwaardiging plus religieuze gekrenktheid.
Je zou mijn schema ook kunnen reduceren tot een piano met maar twee toetsen: ‘De Verblinde IJdeltuit’ en ‘Het schrikachtige Kind’. Daar kom je een heel eind mee. Plinkeplonk. Dan heb je, naar mijn idee, een flink deel van ons ingewikkelde gedoe, en ons mooie doen en laten aardig te pakken:
In betere tijden overrulen strijders hun omgeving met allerlei herrie en andere onzin — en wie daar niet in mee gaat zal het weten ook! Maar in hun laatste uur smeken soldaten toch vooral om hun lieve moedertje, en poepen ze de heleboel onder.
Gelukkig staat het water niet altijd tot onze lippen en drijven we mee in een collectieve roes, in een soort normaliteit die de ergste randjes ervan afslijpt. Je kan grofweg stellen dat in betere tijden zo’n 30 % van de mensen in een permanente staat van milde gestoordheid verkeert, echter wel gebufferd door de 70 %, die nog enigszins bij zinnen is.
Democratie is bij definitie niet ideaal (“Nederland is af”??), maar een groezelig zooitje, dat bungelend over de afgrond een bijsturende ontnuchteringsfactor moet waarborgen. Het is geen mooi verhaal. Zal het nooit worden ook. Op z’n best leefbaar, ook voor minderheden en ‘het andere geluid’.
Echter… religieuze terreur blijkt in onze tijden een akelig krachtig platform te genieten, met een aanstekelijke PR. Als DDT in de biotoop van het menselijke verkeer ontbindt het Islamistische ideaal allereerst de verbindende schakels in de samenleving. Gaandeweg verdwijnen de zo vertrouwde dingen uit het straatbeeld. Ongemerkt gaan vrouwen ineens niet meer ongesluierd over straat, — Wie kan daar op tegen zijn? — of ze het nu willen of niet. Het licht dooft. Iets sterft dan, komt om in zelfcensuur.
Dan is daar die zo vertrouwde roep om De Sharia. Die eenrichtingsweg, naar… ja, naar wat? Eenmaal dichtgetimmerd manifesteert dat systeem zich als een volwaardig zwart gat, dat alles in zich opzuigt zonder ooit nog haar wrede geheimen prijs te geven.
Turkije is al aardig op weg de inkijk op haar fascistisch Islamistische bouwwerk dicht te timmeren, trapt de eigen oppositie de grond in, en slaat de Europese watchdogs van zich af zonder daar de prijs voor te betalen.
Echter het probleem is dat wij in Europa in de afgelopen decennia geen zelfstandige verdedigingsmacht hebben opgebouwd tegenover de Turkse dreigementen en excessen. Wonderlijk vind ik dat wel, omdat territoriale controle mensen wel in de genen zit, maar blijkbaar in de huidige westerse verhoudingen in de praktijk een non-onderwerp is geworden. Daarover vindt er, naar mijn idee, ook geen serieuze, transparante discussie plaats. Het heeft geen platform. Wel het gekrakeel over mini-onderwerpjes met veel machteloos opgeheven armgebaren.
Ik zie 2021 als de count down naar 2023… Dat is de vervaldatum van het Verdrag van Lausanne. Het verdrag waarbij Turkije, tenenkrommend, de eigen landsgrenzen aanvaardde t.o.v. zijn buren. Maar daar komt dus verandering in. Ottomaanse contouren bepalen de huidige Turkse ambities — zijn ook nooit weggeweest. Turkije, dat overigens zowel de internationale rechtsregels niet onderschrijft, als ook, eenmaal ontketend uit de Lausanne kluisters, zich zal willen ontdoen van de opgelegde schandvlek op de natie.
Turkije heeft sowieso al die tijd aan de weg getimmerd om militair de topdog te worden in de regio, — Wie kan daar op tegen zijn? –, heeft stilaan een machtige militaire positie verworven, waar nu heel Europa het nakijken bij heeft. Europa, ach ja Europa, verzonken in dat eigen versnipperde, nationale gemekker.
Turkije en Rusland hebben getoond geduchte spelers te zijn, en, als het erop aankomt, aan alles en iedereen schijt te hebben. Dat heeft zich uitbetaald. Europa staat zwaar op achterstand, moet Amerika lief aankijken, en hopen dat er over vier jaar niet weer een wortelkleurige malloot zich aandient. Wonderlijk dat 400 miljoen Europeanen niet op eigen kracht een vuist kunnen maken tegen de slagkracht van 80 miljoen Turken die op ramkoers liggen.
Niet het mededogen met de verdrukte vrouwen en oppositie in Turkije, maar botweg het collectieve Europese eigenbelang zou genoeg moeten zijn om zwaar te ontnuchteren, zou je denken. Maar daarin zie ik het dus absoluut verkeerd. Europa, Nederland… we willen er niet aan… en de rekening wordt ons nog gepresenteerd, vrees ik. De Ottomaanse ambities zijn springlevend. De nationalistische, religieus fascistische machine draait op volle toeren.
De Turkse Lira mag devalueren als een malle, maar de Ottomaanse droom floreert als nooit tevoren. Europa blijft big time investeren in Turkije — als een veroordeelde die zijn beul de bijl in de hand drukt. Imre Kertész heb ik al eens aangehaald. Steeds vaker moet ik aan hem denken: hij waarschuwde ervoor dat grote culturen op een bepaald punt aanbeland de kinderlijke neiging vertonen om de eigen ondergang te omhelzen. Die vrees deel ik met hem ten aanzien van onszelf.
Het is echter geen academisch probleem maar een menselijk drama, waarbij de vernietiging wordt afgewenteld op mensen, en ik om die reden er niet met droge ogen naar kan kijken.
In de tussentijd gaat het gewone leven verder. De Islamitische wereld bijt links en rechts van zich af. Recentelijk veroordeelde een Iraanse zedenrechtbank een vrouw tot 16 jaar cel omdat zij haar hoofddoek had afgedaan. Ook haar man, Ahmad Moin-Shirazi, werd om die reden mede veroordeeld, en kreeg ook 16 jaar toegewezen. Beiden zullen ook een regime van zweepslagen moeten ondergaan.
En wat gaat er nu met hun kinderen gebeuren?
Religie doet iets met mensen. In de juiste afstelling worden sukkels ongeremde beulen. Ik zie in de hele Moslimwereld echter nergens aanzwellende protestmarsen tegen de gruwelijke misstanden in eigen gelederen, ook geen openlijk debat dat indruk maakt. Slechts rimpelingen.
Bij niet-moslims heerst slechts een diep schouderophalen. Maarten van Rossum laat zich hooguit verlokken om bij die vreselijke praktijken een verzuchtende kwinkslag te maken over die ‘onhebbelijke eigenschappen’ van bepaalde types in die andere wereld daar.
Een #Me2 beweging in Moslimkringen, uit solidariteit voor dit stel, dat nu 32 jaar de bak in moet, dat zie ik niet gebeuren.
De selectieve verontwaardiging die Moslims laten zien doet veel diepe narigheid vermoeden. Ik vrees dat in vergelijking daarmee de jarenlang gedoogde seksuele mistanden van de Roomse Kerk spontaan daarbij zullen verbleken. Het onderliggend leed lijkt mij gigantisch.
Qua Islam-geïnspireerd geweld scoort Frankrijk bovengemiddeld hoog. Nederland denkt er nog mee weg te komen, en meent goed bezig te zijn met zijn met eigen doorgepolderde deradicaliserings-programma’s… Tja. Ik denk dat we vooral uit elkaar worden gespeeld, en de stilte in het Nederlandse politieke veld ten aanzien van de jihad-moord op de geschiedenisleraar Samuel Paty — 16 oktober 2020 — de nieuwe Nederlandse mores uittekent.
Zowel in de politiek als ook in intellectiele kringen in Nederland blijft het nadien opvallend stil — met de Vrije Universiteit aan kop. De boodschap is: wegkijken en die bui laten overdrijven…
Zineb El Rhazoui, zij overleefde de uitmoordpartij op de Charlie Hebdo redactie in 2015. Zij nam wel het woord, en zij blijft ageren. Hier in Nederland wordt zij niet gesteund.
Geen jaarlijkse wake of demonstratie in Islamitische kringen om de misdaden aan te kaarten en verzet te tonen. Ook de moorden op de drie Koerdische vrouwen — Parijs, 9 jan 2013 — gingen grotendeels aan ons voorbij, maar het gaat ons juist enorm aan. In Nederland worden zij niet herdacht… Nederland koestert liever haar eigen teloorgang.
Is het zo dat Europa nog in de kleuterschool van het geopolitieke spel zit, omdat we nog liever terug kruipen in de baarmoeder van een fictief verleden dan vooruit te kijken, en de realiteit onder ogen te komen?
Misschien lijken de bovenstaande zaken een grabbelton waar ik maar wat uit pluk naar eigen willekeur, maar voor mij lopen die zaken dooreen, zijn innig vervlochten. Het één bestaat bij gratie van het ander: de tijdgeest, en collectieve verblinding — En wat vragen maar ik mee worstel.
Fratserig identiteits-denken en collectieve versnippering nemen een loopje met ons brein, zo lijkt ‘t wel, en benemen ons het zicht op de reële stand van zaken. Daar zal vast een heel goede reden voor zijn.
Hoewel er na de arrestatie van Alexei Navalny een kentering in het Europese bewustzijn gaande is. Hoe diep dat gaat valt nog te bezien…
Gaan we daarvoor de North Stream II oliepijplijn op het spel zetten? Dacht het niet. Dat pact met de duivel dient hoe dan ook gerespecteerd.
Terreurstaten horen bij het moderne politieke landschap. De langdurige opsluiting van Leyla Güven in Turkije, nemen me maar even voor lief… Is toch nieuws van mindere orde? Ook de isolatie van het Turkse parlementslid Demirtash een non-onderwerp?
In Belarus zit de oppositie opgesloten. Wekelijks worden burgers opgepakt en naar onbekende bestemming afgevoerd… Svetlana Tikhanovskaya is daar opgestaan.
We weten het, en ook weer niet. We hebben het gewoon te druk. Gooi daarbij een flinke scheut Corona er overheen, en serieus, het is allemaal echt niet te doen. 22 jaar isolatie-folter van Ocalan?!… Dat is zo pijnlijk, daar willen we liever helemaal niet over beginnen…
Er bestaat nog steeds geen vaccin tegen bot machtsdenken. Er is ook niet echt iets daartegen in de maak. Het beste is, lijkt mij, om je er maar niet door te laten infecteren, — Dat is makkelijk gezegd, weet ik, maar iets veel beters weet ik ook even niet.
Een beetje bij zinnen blijven is al heel wat, vind ik.
Met dank aan Aad Hofman, foto stilleven met potscherven.
Auteur: Paul Terlunen
