Turkije heeft blijkbaar haar blokkerende houding ten opzichte van de toetreding van Zweden tot de NAVO laten varen. Erdogan had eerder op de ochtend nog het opheffen van zijn blokkade gekoppeld aan de voortzetting van de EU-toetredingsonderhandelingen, maar ‘s avonds volgde een ommekeer. In een gezamenlijke verklaring van Erdogan, de Zweedse premier Ulf Kristersson en secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg verzekerde Erdogan dat hij de ratificatie van de toetreding aan het parlement zou voorleggen en zich zou inzetten voor een snelle goedkeuring. Turkije en Hongarije waren de enige twee NAVO-leden die de toetreding van Zweden blokkeerden.
Er is beloofd om de betrekkingen met de EU te “revitaliseren”
Wat precies ten grondslag ligt aan Erdogan’s ommezwaai kan op dit moment alleen maar gespeculeerd worden. Na zijn uitspraak in de ochtend dat de weg van Turkije naar de Europese Unie eerst geëffend moet worden voordat de weg voor Zweden wordt geëffend, komt Erdogan’s koerswijziging als een verrassing. Hoewel NAVO-leider Stoltenberg verklaarde dat hij het lidmaatschap van Turkije in de EU steunt, is op officieel niveau door staatshoofden en binnen de EU duidelijk gemaakt dat het NAVO-lidmaatschap en het EU-lidmaatschap als afzonderlijke processen moeten worden beschouwd.
De trilaterale gesprekken tussen Turkije, Zweden en de NAVO werden onderbroken door een ontmoeting tussen Erdogan en de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel. Michel beloofde Turkije een “revitalisering” van de op dit moment bevroren betrekkingen. Ook Zweden beloofde het EU-lidmaatschap van Turkije te steunen. Echter, alle EU-regeringen en het Europees Parlement zouden moeten instemmen met een officiële hervatting van de toetredingsonderhandelingen, wat eerder onwaarschijnlijk lijkt. Daarom zou dit eerder een poging kunnen zijn om de Turkse machthebber de mogelijkheid te geven om zijn gezicht te redden in de binnenlandse politiek.
Telefoongesprek met Joe Biden
Een centraal punt voor Turkije is de bestrijding van de Koerdische vrijheidsstrijd. Er vonden al besprekingen plaats tussen Erdogan en de Amerikaanse president Biden op zondagavond. Naast Zweden’s verzoek om lid te worden van de NAVO, werden ook de positie van Oekraïne in de NAVO, de levering van F-16-gevechtsvliegtuigen en het volledige EU-lidmaatschap van Turkije besproken. Erdogan verwelkomde ook de vervolging van de Koerdische vrijheidsbeweging door nieuwe antiterreurwetten in Zweden, maar bekritiseerde dat nog steeds “PKK- en YPG-aanhangers” in Zweden mogen demonstreren.
Vervolging van de Koerdische vrijheidsbeweging als tegenprestatie
Zweden belooft nauwe samenwerking bij de bestrijding van de Koerdische vrijheidsbeweging. Achter deze deal kan ook een versterkte samenwerking tussen Zweden en de EU-landen bij de vervolging van de Koerdische vrijheidsbeweging schuilgaan. In een gezamenlijke verklaring van Zweden en Turkije in de Litouwse hoofdstad Vilnius werd een nieuw bilateraal veiligheidsconcept genoemd. Secretaris-generaal van de NAVO, Stoltenberg, verklaarde: “De samenwerking tussen Turkije en Zweden als bondgenoten in de strijd tegen het terrorisme wordt naar een hoger niveau getild. Er zullen jaarlijkse bijeenkomsten zijn waarbij een gezamenlijk actieplan zal worden ontwikkeld.” In dit verband lijkt de aankondiging van de NAVO-leider dat het militaire bondgenootschap voor het eerst in zijn geschiedenis een speciale coördinator voor de bestrijding van terrorisme zal benoemen, bijna als een dreiging – vooral met betrekking tot de strijd tegen de Koerdische vrijheidsbeweging. Of er verdere toezeggingen zijn vanuit de Verenigde Staten, zoals bijvoorbeeld groen licht voor een uitbreiding van de Turkse invasie in Noord- en Oost-Syrië, blijft onduidelijk.