Het is dan eindelijk zo ver! Erdogan laat de afspraken van de Istanbul Conventie schieten – Dit gaat over het verdrag voor vrouwenrechten. Misschien dat dit, op onverwachte wijze, juist ook veel goeds gaat opleveren. Omdat het eens te meer onderstreept hoe het met de terreur en onderdrukking van vrouwen in Turkije is gesteld.
Sommige mensen zal het niet erg verbazen. Voor mensen die het leven in Turkije niet echt hebben bijgehouden, is dat een heftig signaal. Misschien zal de schokgolf over de uitgeholde rechtspositie van vrouwen daar, iets in de rest van Europa wakker schudden. Wat dan toch weer een lichtpuntje zou zijn in een verder diep trieste situatie. Laten we er niet al te hoge verwachtingen van hebben, maar het is wel iets. De vierde generatie vrouwenbeweging gaat toch over hulp juist aan vrouwen gevangen onder reactionaire regimes als in Turkije?
Vrouwen die vorige week een dansje maakten op straat in Istanbul werden massaal opgepakt en afgevoerd voor isolatie… De lange arm en lang tenen van de macht zijn weer eens pijnlijk bloot gelegd. Het blijft mij verbazen hoeveel bewijsmateriaal boven water is gekomen over de beschadigende invloed van het Erdogan regime, maar dat dit net zo hard ook weer breed genegeerd werd. Massatoerisme en grote industriële investeringen in Turkije worden niets in de weg gelegd. Terwijl dat de dobber is waarmee vadertje Erdogan zijn achterban om de vinger windt. Hij is hùn schoft, die het toch maar weer eventjes mooi heeft geflikt!
Zoals goede zaken doen met de kringen rond Mussolini en het Duitse fascisme in terugblik toch niet erg goed is te verdedigen, zo zal, vrees ik, in terugblik blijken dat de fluwelen aanpak van het huidige Turkse regime niet was te rechtvaardigen. Europa lijkt tamelijk stuurloos, en te fragmenteren in ultra-nationalistische tendensen, met — dat moet gezegd — ook hier en daar een beweging die daar tegenin gaat, en boven de nationale verkruimeling lijkt uit te rijzen, met een redelijk doordachte progressieve agenda.
Hoe sterk Nederlandse vrouwen zich het lot aantrekken van hun zusters op Turkse bodem, is mij niet zo helder. Het blijkt nu eenmaal, dat groepen met volstrekt gelijke belangen elkaar niet weten te vinden, en ieder in een gescheiden universum kan leven, zonder notie van elkaars dromen en noden.
Terwijl Turkse en West-Europese mannen elkaar in NATO verband, als brothers in arms, trouw hebben gezworen, schuifelen Turkse vrouwen op hun eigen eilandjes tussen fornuis en naaimachine, gescheiden van hun zusters in andere Europese landen.
Ik denk dat het signaal van Erdogan veel zegt. Het drukt zowel kracht uit, als ook enorme zwakte. Het is een gebaar van vernietiging vanuit angst. Namelijk de angst dat 50 % van de Turkse bevolking bezig is om tot rijping te komen. Turkse vrouwen bezitten gezamenlijk een arsenaal aan politieke kracht, dat vanuit hun groeiende zelf-bewustzijn de aanzet kan zijn van een aardverschuiving. Dat moet tegen iedere prijs worden voorkomen!
Hechte solidariteit onder vrouwen, en solidariteit van mannen met deze vrouwen, dat zou wel eens het breekijzer kunnen worden tegen een door en door verrot regime. En als bijvangst zou ook erkenning voor de noden ertoe leiden dat andere onderdrukte groepen in Turkije er ook baat bij hebben. Via die route zou wellicht ook voor de 25 miljoen Koerdische burgers in Turkije mogelijk ook licht aan het eind van de tunnel kunnen gloren.
Het is en blijft een lastige zaak. Taaie materie, zeker. Per slot van rekening is betrokkenheid met minderbedeelden in Nederland zelf veelal politiek wisselgeld, dat in de hitte van de strijd wordt uitgeruild. Daarnaast zijn persoonlijke vrijheid van verworven successen niet noodzakelijk iets dat vrouwen met andere vrouwen willen delen. Dat een alleenstaande moeder tien jaar op een betaalbare huurwoning in Amsterdam moet wachten, dat gaat voor de lagere inkomens door als ‘normaal’.
Mensen die elkaar zouden kunnen vinden worden tegen elkaar uitgespeeld. Fatsoenlijke woonomstandigheden — hoewel een basisrecht vastgelegd in de grondwet (artikel 22) — daar laat de overheid zich daar niet op aanspreken, en ijlt de bouw, met een achterstand van circa 300.000 woningen, na op de nood aan betaalbare woningen, zonder uitzicht op enige verbetering in het verschiet.
Het ‘mooie’ aan de scheefgroei ten aanzien van vrouwen is wel dat het zichtbaar is. Zichtbaar en meetbaar. En er dus vanuit die positie ook wat aan te doen is. Die cijfers liegen niet. Successen van Nederlandse vrouwen zijn in de lift, maar of vrouwen in Turkije van deze opmars ook iets van voordeel mogen proeven, dat is nog zeer de vraag. Mogelijk gaan zij er zelfs de prijs voor betalen, omdat de achterstelling van de één nogal eens het voordeel van de ander inhoudt.
(Portretfoto en foto’s van het werk van Niki de Saint Phalle)
Auteur: Paul Terlunen
