Na een gedetailleerd onderzoek van de verklaringen van Demirtaş, vond het EHRM dat ze, over het geheel genomen, niet konden worden beschouwd als een aanzetting tot geweld, gewapend verzet of rebellie, en evenmin als haatzaaien.
In het oordeel van vandaag in het geval van Selahattin Demirtaş, voormalig covoorzitter van de HDP (Democratische Volkspartij), oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) unaniem dat Turkije artikel 10 (vrijheid van meningsuiting) van de Europese Conventie over mensenrechten heeft geschonden.
De zaak betrof Demirtaş’s strafrechtelijke veroordeling voor verklaringen tijdens een televisie-uitzending. De verklaringen van Demirtaş hadden de autoriteiten en het publiek er in essentie toe aangespoord de mogelijke rol van Abdullah Öcalan, de gevangen leider van de PKK, bij het vinden van een vreedzame oplossing voor het Koerdische probleem te onderzoeken, en had aangedrongen op een verbetering van de omstandigheden van zijn detentie. Öcalan zit al jaren in eenzame opsluiting en heeft sinds kort bezoek mogen ontvangen van zijn advocaten.
Na een grondig onderzoek van de verklaringen in kwestie, stelde het Hof vast dat deze in hun geheel niet konden worden beschouwd als een aanzetting tot geweld, gewapend verzet of rebellie, en evenmin als haatzaaien. Het Hof oordeelde dat de strafvervolging die tegen Demirtaş was ingesteld wegens het verspreiden van propaganda ten gunste van een terroristische organisatie, niet aan een dringende sociale behoefte voldeed, niet evenredig was aan de nagestreefde legitieme doelstellingen en bijgevolg niet noodzakelijk was in een democratische samenleving.
Belangrijkste feiten
De aanvrager, Selahattin Demirtaş, geboren in 1973, verbleef op het tijdstip van indiening van de aanvraag in Diyarbakır. De zaak betrof zijn strafrechtelijke veroordeling voor verklaringen tijdens een televisie-uitzending.
Op 20 december 2005 beschuldigde de openbare aanklager van Diyarbakır Demirtaş van het verspreiden van propaganda ten gunste van een terroristische organisatie, na opmerkingen die hij telefonisch had gemaakt, tijdens een televisieprogramma, in zijn hoedanigheid van voorzitter van de mensenrechtenorganisatie en woordvoerder van het Diyarbakır Democratisch Platform.
Op 28 september 2010 vond de 5 Assisenhof van Diyarbakır Demirtaş schuldig en veroordeelde hem tot een gevangenisstraf van 10 maanden alvorens te beslissen om de uitvoering van zijn uitspraak voor vijf jaar op te schorten op grond van artikel 231 van het Wetboek van Strafvordering. Het Assisenhof oordeelde dat de opmerkingen in kwestie niet bestreken werden door het recht op vrijheid van meningsuiting dat door de conventie werd beschermd, dat het ging om propaganda ten gunste van de terroristische organisatie PKK / Kongra-Gel en dat zij publiekelijk de gevangen PKK-leider, Öcalan en zijn leden, verdedigden. Het Assisenhof verwierp een bezwaar van Demirtaş tegen zijn beslissing om de uitspraak op te schorten.
Op 29 juli 2013 heeft het 5 Assisenhof van Diyarbakır kennis genomen van de inwerkingtreding van wet nr. 6352, en besloot zijn vonnis van 28 september 2010 te vernietigen en de procedure tegen de aanvrager voor drie jaar op te schorten.
Op basis van de artikelen 9 (recht op vrijheid van gedachte) en 10 (vrijheid van meningsuiting), voerde de aanvrager aan dat de strafzaak tegen hem zijn rechten uit hoofde van die bepalingen van het verdrag had geschonden. De aanvraag is op 23 december 2010 ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
Beslissing van het Hof
In de specifieke omstandigheden van de onderhavige zaak heeft het Hof vastgesteld dat de betrokken strafvervolging en de in dat verband genomen besluiten om de uitspraak op te schorten en de procedure te schorsen, gezien de mogelijke huiveringwekkende werking ervan, de uitoefening van Demirtaş’s recht op vrijheid van meningsuiting, tegenwerken.
Vervolgens merkte het Hof op dat de tegenwerking werd voorgeschreven door sectie 7 (2) van wet nr. 3713. Het had legitieme doelen nagestreefd, namelijk de bescherming van nationale veiligheid en openbare veiligheid en het voorkomen van wanorde en criminaliteit. Echter, het Hof herhaalde dat er op grond van artikel 10, § 2 van het Verdrag weinig ruimte was voor beperkingen van politieke redevoeringen of van debatten over aangelegenheden van openbaar belang. Wanneer de geuite standpunten geen aanzetting tot geweld vormden, konden de verdragsluitende staten het recht van het publiek om te worden geïnformeerd niet beperken, zelfs niet met betrekking tot de in artikel 10, lid 2, genoemde doelstellingen, namelijk de bescherming van territoriale integriteit of nationale veiligheid of de preventie van wanorde of misdaad.
In het onderhavige geval merkte het Hof op dat Demirtaş zijn ideeën en opvattingen over een kwestie van onbetwistbare publieke bezorgdheid in een democratische samenleving had overgedragen, namelijk de potentiële rol van de gevangengenomen PKK-leider – die volgens Demirtaş door de Koerden wordt gezien als de leider van hun volk – bij het vinden van een vreedzame oplossing voor het Koerdische probleem en de noodzaak om hem de middelen te bieden om die rol te vervullen door de omstandigheden van zijn detentie te verbeteren.
Na een gedetailleerd onderzoek van de verklaringen van Demirtaş, oordeelde de rechtbank dat deze in hun geheel niet konden worden beschouwd als een aanzet tot geweld, gewapend verzet of rebellie, en evenmin als haatzaaien.
Het Hof was derhalve van oordeel dat de strafvervolging die tegen de aanvrager was ingesteld wegens het verspreiden van propaganda ten gunste van een terroristische organisatie, niet aan een dringende sociale behoefte voldeed, niet evenredig was aan de nagestreefde legitieme doelstellingen en bijgevolg niet noodzakelijk was in een democratische samenleving . Er was dus sprake van een schending van artikel 10.
Het Hof oordeelde dat Turkije aan de aanvrager 2.500 euro moet betalen ter zake van immateriële schade en 1.000 euro uit hoofde van kosten en uitgaven.
