1)
De oproep van Beppe Grillo: “Laat niemand achter! Iedereen telt.” Daarmee ging de M5S beweging in Italië ten strijde: “Lasciate nessuno indietro.”
En wat is nu de vraag waar wij zelf echt voor gesteld zijn? Ik denk allereerst dit: onderzoeken wat “fascisme nieuwe stijl” is. Het is niet typisch rechts of links of religieus geclaimd. Het is een basale verhouding ten opzichte van het individu: het is het voorsorteren op onderdrukking.
Okay, er is altijd al wel een spanningsveld tussen het beteugelen van het individu, en het individu dat zich daar weer aan probeert te ontworstelen. “Het individu” zien als een autonoom wezen is een te simpele idealisatie. Het idee dat het individu op eigen innerlijke drang de richting opzwemt die de maatschappij voor ogen staat, is evenmin nergens op gestoeld. Het is trekken en duwen. Hide and seek. Hit and run. Waarbij de overheid met drang en beloning de wegen uit zet, en de praktijk bepaald wordt door het opzoeken maar net niet overschrijden van de collectieve “piep”-grens. De truc is natuurlijk om de bevolking zo uiteen te spelen dat de piepende minderheden zich niet kunnen verenigen tot een gezamenlijk koor.
Maar “een minderheid” is niet het zelfde als een verzameling individuen. Is meer een container-begrip van mensen die min of meer in het zelfde schuitje zitten. Is iets abstracts, een selectie individuen die we kunnen labelen.
Daarnaast is het gegeven van ‘‘het individu” sowieso al problematisch. Want wat is dat nou eigenlijk? Als relationele wezens zijn wij veroordeeld tot een nogal opgeknipt bestaan. Zowel in interactie, als ook van binnen, in wat we bij onszelf tegenkomen. We zijn als kleinste bouwsteen in het sociale netwerk niet als atomen. We zijn tegelijkertijd klein en groot, de zwakste schakel en onbevattelijk complex. Voor ieder atoom van het zelfde soort kan je stellen dat je dat de zelfde eigenschappen kan toekennen als alle anderen, ongeacht waar hoe en wanneer. Voor mensen is dat niet zo. Het is een schetsmatige, aftastende, ongewisse aangelegenheid.
Voeg daarbij dat ons bestaan maar van tijdelijke aard is. Dat de totaalsom van ons geploeter nou niet echt vrolijk stemt. Dat maakt ’t, alles bij elkaar genomen, er niet echt makkelijker op. En dat het verbindende element in ons leven de gewisse dood is die ons scheidt, ook dat maakt het er niet echt meer bespreekbaar op hoe we het leven dan willen gaan inrichten met elkaar. De één wil in de tussentijd nog even flink scoren, terwijl de ander het maar gelaten over zich heen laat komen.
Het antwoord op die warboel is voor sommigen om zichzelf een harde identiteit aan te meten: “Ik ben dit of dat, zus of zo”. En al naar de positie waartoe we zijn opgeklommen kunnen we onszelf daarmee afficheren als held, rolmodel of redder. Maar de waarheid is wreed en geduldig.
2)
De neiging om dingen op te lossen door onderdrukking is altijd latent aanwezig. Democratie is de kraamkamer van fascisme. Niet voor niets dat de ergste uitwassen klinkende namen hebben als: “Volks zus en zo”, “Democratic what ever“ Nationaal Socialistische blablah”. Deels zijn de voortschrijdende ontwikkelingen van gecultiveerde terreur territoriaal gemarkeerd en soeverein afgebakend, deels is het viraal en onderhuids aan de gang.
Van dat laatste vind ik het China paviljoen in het Amsterdam Dance Event een fraai voorbeeld. Op Amsterdams hipste feestje heeft de Chinese overheid zich ingekocht om zich daar te profileren. Ieder kritisch geluid op het huidige terreur-systeem voor binnenlands gebruik wordt intern genadeloos de kop ingedrukt, maar het fascistische model wordt wel geëxporteerd als cool, als Ecstasy-compatible hip. Een prachtige façade, met sprankelende, culturele boventonen, opgericht om een gruwelijk regime kritiekloos te omarmen. Fascisme 2.0 — Confucius-style — is super hip.
3)
Het klinkt misschien wat zwaar, maar: “Waar staan we voor?”.
‘Times change, but values don’t.’… wordt wel es beweerd. Maar dat is zowel waar als een illusie. Deel van de huidige oorlogsvoering is juist de schijn van normaliteit hoog te houden. Of door dingen op te zwepen tot grootse morele vraagstukken, terwijl het gaat om een potje een ordinair landjepik. En daar achter verschuilt zich een kleptocratische kliek.
Het vertrekpunt van onze analyse is niet een overzichtelijk speelveld waarop de fiches netjes worden uitgedeeld, maar de kerker van de voortschrijdende actualiteit, waarin de overgeërfde verschrikkingen worden uitgebroed. Het eerste slachtoffer is natuurlijk de liberale tolerante levenshouding, — dat is voor watjes. Religieuze verontwaardiging van de verpauperde massa’s gekoppeld aan de uitholling door een drugseconomie benemen samen de mensen om wie het gaat het uitzicht op de werkelijke stand van zaken, — laat staan het zicht op hun bevrijding. En daar waar de moellahs en de Escobars het niet voor het zeggen hebben vult de staat deze lacune graag zelf op, met lokstoffen en straffen van vergelijkbaar ongeremd religieuze proporties.
China maakt als bloeiende terreurstaat haar mondiale missie om zich te laten gelden als megalomane role model meer dan waar. Met de handreiking van Nixon in 1972 om China weer vol in het internationale handelsverkeer terug te leiden, is een draken-ei gelegd en uitgebroed. Echter is het zelfreinigend vermogen van zowel de Amerikaanse als de Chinese politiek naar mijn idee niet meegegroeid ten opzichte van de leidende ambities. Mijns inziens missen beide staten in hun “idealisme” een serieuze reflectie op de positie van het individu. Het was en is nog steeds een top-down aangelegenheid.
Het perspectief van het individu is slechts voorbehouden aan het glanzende ego van de machtselite. Voor deze krachten is de dwarse invloed van grassroot bewegingen als de Italiaanse Vijfsterren beweging en het Rojava-project verontrustend, pijnlijk en niet te verteren. Het perspectief van het individu is het terugkerende thema van Beppe Grillo, van Ocalan, van Guaido, leiders die de realiteit van het individu centraal stellen in een sobere analyse.
Volgens mij is de mondiale oorlog die nu gaande is niet de geopolitiek an sich, maar de strijd tussen twee culturen, namelijk: het omarmen, of het bestrijden van de normaliteit van de terreur. Niet “the clash of cultures” waarin Wilders en Baudet boreale of Levantijns tribale waarden breed uitmeten en tegen elkaar afzetten. Niet dat, maar de strijd om de terreur dieper door te laten woekeren, of juist daar afstand van te nemen, je los te maken van alle tribale opportunistische inblazingen, en het perspectief van het individu weer centraal te stellen als verbindend element van zorg en aandacht.
Diderot wees er al op dat we in de mate waarin we toegroeien naar gelijkwaardige perspectieven voor alle burgers de samenleving in balans zal komen. Wat in de huidige praktijk toch niet echt wil vlotten. Zeker daar waar het verder gaat dan de bekende verkiezingsfrases of de religieuze do’s and don’ts.
Het individu is een wankele, sukkelende grootheid,– is waar –, maar wel onze grootste uitdaging. Groter en mooier dan een reis naar de Maan en Mars samen.
Trump heeft recent 1,6 miljard klaar gezet om ons versneld naar de maan te helpen. Ik dacht dat hij zonder dat bedrag ook al aardig op stoom was.
Auteur: Paul Terlunen
