- Turkije
DEM-parlementslid Newroz Uysal Aslan heeft bij het Turkse parlement een wetsontwerp ingediend voor de hervorming van levenslange gevangenisstraffen zonder uitzicht op vrijlating. Het doel is om het zogenaamde “recht op hoop” in de nationale wetgeving op te nemen, in overeenstemming met de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).
Verwijzing naar arresten van het EHRM: geen levenslange gevangenisstraf zonder mogelijkheid tot herziening
Concreet stelt de DEM-partij voor dat bij verzwaarde levenslange gevangenisstraffen uiterlijk na 25 jaar een herziening van de vervroegde vrijlating mogelijk moet zijn. Het ontwerp verwijst naar verschillende arresten van het EHRM waarin werd vastgesteld dat levenslange gevangenisstraf zonder reëel vooruitzicht op vrijlating in strijd is met artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), dat het verbod op foltering en onmenselijke behandeling beschermt.
In dit verband wordt onder meer verwezen naar de zaak van de “Gurban-groep” (2014), waarvan ook de Koerdische vertegenwoordiger Abdullah Öcalan deel uitmaakt, en naar de zaak Vinter en anderen tegen het Verenigd Koninkrijk uit 2013. Het EHRM had daarin benadrukt dat het recht op hoop een mogelijkheid tot herziening binnen een redelijke termijn – uiterlijk na 25 jaar – moet omvatten.
Kritiek op de huidige detentieomstandigheden
In het wetsvoorstel wordt ook ingegaan op de huidige detentieomstandigheden voor de zogenaamde levenslang veroordeelden. Deze zouden meestal in isolatie in eenpersoonscellen worden vastgehouden, met slechts één uur toegang tot frisse lucht per dag en zeer beperkte contactmogelijkheden met familieleden. Bezoekrecht zou beperkt zijn tot eens in de 15 dagen en telefoongesprekken tot tien minuten. Het wetsvoorstel bekritiseert dat deze detentieomstandigheden leiden tot volledige sociale isolatie en niet in overeenstemming zijn met het doel van een resocialiserende strafuitvoering.
Raad van Europa eist wetshervorming
Verder verwijst de DEM-partij naar de resolutie van het Comité van Ministers van de Raad van Europa van 17 september 2025. Daarin riep het comité Turkije expliciet op om zijn wetgeving inzake levenslange gevangenisstraffen aan te passen en de uitspraken van het EHRM ten uitvoer te leggen. In het voorstel wordt benadrukt dat een hervorming niet alleen in overeenstemming is met internationale verplichtingen, maar ook juridisch-politiek noodzakelijk is om een einde te maken aan structurele ongelijke behandeling in het strafrecht.
Öcalan als centraal voorbeeld van een systematische praktijk
In de wetsvoorstel staat verder dat het huidige strafrechtelijke regime oorspronkelijk was toegesneden op de zaak van Abdullah Öcalan, maar zich heeft ontwikkeld tot een uitgebreide praktijk die inmiddels duizenden gevangenen treft. Öcalan wordt beschouwd als een sleutelfiguur in een vreedzame oplossing van de Koerdische kwestie. De benaderingen die hij vertegenwoordigt, staan model voor een democratische, pluriforme en gelijkwaardige samenleving. In dit verband beschouwt het wetsvoorstel de aanbeveling van de Raad van Europa om de “Commissie voor nationale solidariteit, broederschap en democratie” actief bij het wetgevingsproces te betrekken als een kans voor een nieuwe maatschappelijke dialoog.
Bron: ANF