- Turkije
Het Initiatief Zaterdagmoeders riep op tot gerechtigheid voor Ferhat Tepe tijdens haar 1011e wake tegen “verdwijningen” in staatsgevangenschap voor de Galatasaray Middelbare School in Istanbul. De journalist, die in 1974 in Bedlîs (Tr. Bitlis) werd geboren, was pas 19 jaar oud toen hij op 28 juli 1993 op klaarlichte dag in het centrum van zijn geboortestad werd ontvoerd door Turkse contraguerrilla’s. Sinds een paar maanden werkte Tepe als correspondent voor het dagblad Özgür Gündem (“Vrije Agenda”), dat als eerste in zijn soort aandacht besteedde aan de Koerdische kwestie in Turkije. Op 4 augustus werd het lichaam van de zwaar gemartelde journalist gevonden door een visser aan de oevers van het meer van Hazar in Xarpêt (Elazığ), bijna 350 kilometer verderop.
Het nieuws van zijn dood kwam op de dag dat hij werd toegelaten tot de universiteit.
Ferhat Tepe was de zesde medewerker van Özgür Gündem die werd vermoord sinds de publicatie op 30 mei 1992. Het nieuws van zijn dood kwam op dezelfde dag als zijn toelating om journalistiek te studeren in Istanbul, zoals zijn moeder Zübeyde later in een interview zou vertellen. Veroordelingen tot 75 jaar gevangenisstraf door staatsveiligheidsrechtbanken leidden tot de sluiting van de krant op 24 april 1994. Gedurende de twee jaar dat de krant verscheen, werden acht correspondenten en 19 verspreiders van Özgür Gündem vermoord door “onbekende daders”. Ook medewerkers van volgende kranten werden vermoord.
De dader was een brigadecommandant
Ten tijde van de verdwijning van zijn zoon was de vader van Ferhat Tepe, Ishak, voorzitter van de provinciale organisatie van de Koerdische DEP (Democratische Partij, verboden in 1994). Op de dag van de ontvoering kreeg hij een telefoontje van een man die zich voorstelde als een lid van de paramilitaire organisatie “Turkse Wraak Brigade”. Hij eiste de sluiting van alle kantoren van de DEP partij, de vrijlating van vier toeristen die ontvoerd waren door Koerdische guerrillastrijders en een miljard Turkse lira losgeld voor de vrijlating van Ferhat Tepe. De beller werd door Ishak Tepe geïdentificeerd als Korkmaz Tağma, een brigadecommandant van het Turkse leger in Bedlîs. De laatste keer dat hij de familie belde was op 8 augustus en liet hen weten dat het lichaam van Ferhat Tepe in het mortuarium van het staatsziekenhuis in Xarpêt lag. Onderzoek wees uit dat het lichaam van de 19-jarige een dag na de vondst was begraven in een “graf voor naamlozen”. Ferhat Tepe werd uiteindelijk aan de hand van foto’s geïdentificeerd door zijn neef Talat. Hij werd opgegraven om hem een waardige begrafenis te geven.
Korkmaz Tağma nu adviseur van Turks huurlingenbedrijf
Hoewel Korkmaz Tağma werd geïdentificeerd als de hoofdverantwoordelijke voor de verdwijning van Ferhat Tepe en getuigen bevestigden hem met de journalist te hebben gezien, is hij niet vervolgd. 20 jaar na de moord werd het onderzoeksdossier gesloten onder verwijzing naar de verjaringstermijn. In 2003 veroordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) Turkije voor het inadequate strafrechtelijk onderzoek in de zaak Ferhat Tepe en kende zijn nabestaanden een schadevergoeding toe. De familie van de journalist is er vast van overtuigd dat het moordcontract door de staat werd toegekend aan Korkmaz Tağma en zijn mannen. Als brigadegeneraal gaf Tağma in de jaren 1990 daadwerkelijk opdracht tot tientallen staatsmoorden op Koerdische burgers. In Bedlîs werd hij daarom door de bevolking de “lijkenverzamelaar” genoemd. Na zijn “carrière” in het Turkse leger werkte hij als columnist voor de krant Zaman (“Die Zeit”), die werd opgericht door de islamistische prediker Fethullah Gülen en sindsdien verboden is. Hij is nu een van de topadviseurs van SADAT, een huurlingenbedrijf van de Turkse staat. Hij geniet nog steeds van een vrij leven.
Traditie in Turkije: daders straffeloos belonen
“Straffeloosheid, een wijdverbreid probleem in Turkije, betekent dat de bestaande nationale rechtsmiddelen geen oplossing bieden voor de familieleden van de verdwenen personen,” bekritiseerde Setenay Eren. Haar oom Hayrettin Eren werd kort na de militaire coup in september 1980 in Istanbul gearresteerd en doodgemarteld door de politie. “Het doel van een effectief onderzoek is om ervoor te zorgen dat er verantwoording wordt afgelegd en om zo een afschrikwekkend effect te hebben op criminelen,” zegt Eren. “Als de staat zijn verplichting om effectieve onderzoeken uit te voeren niet nakomt, maakt dat de weg vrij voor soortgelijke misdaden vandaag en in de toekomst.”
Ayşe Tepe: De staat heeft geen besef van mensenrechten
“Hoeveel jaren er ook voorbijgaan, we zullen niet opgeven om gerechtigheid te eisen voor Ferhat Tepe en voor alle mensen die verdwenen zijn en om de staat eraan te herinneren dat het zijn wetten moet naleven en de mensenrechten moet respecteren in overeenstemming met deze richtlijnen,” eiste Ayşe Tepe. De zus van Ferhat Tepe is ook lid van het initiatief Zaterdagmoeders en neemt al jaren deel aan de wakes in het centrum van Istanbul. Ze beschuldigde de regerende regeringscoalitie van de islamofascistische Erdogan-partij AKP en de extreemrechtse MHP ervan Turkije te hebben veranderd in een autoritaire staat waar mensenrechten niet tellen. Daarom hoopte ze dat de volgende regering zich bewust zou zijn van de mensenrechten “en de moed zou hebben om de stap te zetten die allang gezet had moeten worden, namelijk het land democratiseren en recht doen aan de slachtoffers van gedwongen verdwijningen”. Na de toespraak werden er rode anjers gelegd voor Ferhat Tepe op het Galatasaray plein.
Bron: ANF