Het gebeurt vandaag de dag niet vaak dat een socialistische volksbeweging de voorpagina’s van de wereldmedia haalt. Op 27 februari deelde Abdullah Öcalan, de leider van de Koerdische vrijheidsbeweging, een brief van twee pagina’s met het volk en de wereld, die zeker de voorpagina’s van alle belangrijke media wereldwijd haalde. Maar belangrijker nog, het was een oproep die het potentieel heeft om de politiek in het Midden-Oosten en de wereld in een langverwachte positieve richting te sturen.
De korte maar belangrijke brief bevatte een aantal hoogtepunten waarover de afgelopen weken intensief is gedebatteerd.
Een daarvan is de ontbinding van een van de laatst overgebleven socialistische partijen uit het tijdperk van de Koude Oorlog, de PKK, en het neerleggen van de wapens.We zullen kijken naar de politieke context die tot deze oproep heeft geleid in een poging deze te begrijpen, en we zullen kijken naar de manifesten die Öcalan vanuit zijn gevangeniscel op het eiland Imrali heeft geschreven om de ideologische basis voor deze voorstellen te vinden.
De huidige politieke situatie in het Midden-Oosten
De uitspraak dat “we momenteel leven in het tijdperk van de Derde Wereldoorlog” is nauwelijks tegenstrijdig als we kijken naar de omvang en snelheid van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten, met de val van al-Assad, de opkomst van Trump en zijn nieuwe agressieve beleid, de opstanden in Turkije tegen de gevangenneming van CHP-leider Imamoglu en de voortdurende genocidale oorlog van Israël tegen de Palestijnen in Gaza. De hele wereld wordt opnieuw gevormd door deze gebeurtenissen en een fundamentele ontwikkeling is de opkomende hegemoniale rol van Israël in het Midden-Oosten, dat optreedt als de sterke arm van de VS in deze regio.
Turkije is in beroering omdat zijn rol in het Midden-Oosten en op het wereldtoneel in twijfel wordt getrokken. Tijdens de Eerste Wereldoorlog viel het Ottomaanse Rijk uiteen en kreeg Turkije een tijdelijke rol als hoeder van de westerse hegemoniale belangen in het Midden-Oosten omdat het een rol kon spelen in het controleren van de Koerden. Eerst door politieke afspraken bij de oprichting van de Republiek Turkije en later door een genocidale oorlog tegen de Koerden die nu al 100 jaar duurt.
Toen de zionistische staat Israël werd opgericht, was het nog niet in staat om de belangen van de westerse hegemoniale staten veilig te stellen, maar sindsdien is er veel gebeurd. De Arabische staten hebben het bestaan van Israël geaccepteerd en hebben zelfs handelsovereenkomsten met Israël gesloten, waarmee ze in feite het Palestijnse volk de rug toekeerden. De tentakels van Iran, eerst Hamas, toen Hezbollah en recentelijk de Syrische regering onder al-Assad, zijn geëlimineerd of ernstig verzwakt, waardoor het veld open ligt voor anti-Iraanse en westerse belangen voor de deur van de Islamitische Republiek. De oorlog in Oekraïne heeft het onmogelijk gemaakt om China’s nieuwe megaproject Zijderoute uit te voeren zoals gepland, en heeft in feite een barrière van oorlog en instabiliteit in Oekraïne opgeworpen die deze plannen heeft gesaboteerd en de VS en de leiders van de kapitalistische moderniteit in staat heeft gesteld om hun plannen voor het Midden-Oosten, die voornamelijk werden onderbroken door de Oktoberrevolutie van 1917, te hervatten.
De kansen van de Derde Wereldoorlog – De opkomst van een democratisch confederalisme in het Midden-Oosten
Als de oorlog in Oekraïne een plan was van de kapitalistische moderniteit, onder leiding van de NAVO, om de handelsroutes van China te saboteren en als de vernietiging van Gaza en de machtsas van Iran aan de Middellandse Zeekust deel uitmaakte van een plan om de handels- en energieroutes van de VS, Israël en hun westerse bondgenoten veilig te stellen, dan maakte het guerrillaverzet in het Zagrosgebergte tegen de Turkse staat ook deel uit van de dynamiek van deze situatie. De Turkse staat was zeer gemotiveerd om een alternatieve route te ontwikkelen vanuit het zuiden van Irak, door de bergen in het noorden, die naar Turkije zou leiden en zo de rijkdommen van het Arabische schiereiland met de markten in Europa zou verbinden. Dit zou Turkije in een machtspositie hebben gebracht door de routes te controleren en ze belangrijk te maken voor de westerse hegemoniale staten. Het guerrillaverzet, dat 8 jaar onafgebroken oorlog heeft geduurd, liet zien hoe een volk zonder staat de loop van de wereldpolitiek kan veranderen.
De kapitalistische moderniteit heeft geen oplossingen voor de volkeren in het Midden-Oosten. Na de Eerste Wereldoorlog probeerde ze het door natiestaten te creëren zoals Syrië en Irak, toen onder de machtsstructuren van Frankrijk en Groot-Brittannië. Deze verzonnen staten raakten uit de hand en uit de handen van het Westen. De aanval op Irak in 2003 was een poging om die controle terug te krijgen, dit keer onder leiding van de VS en zijn bondgenoten, en Saddam werd geëxecuteerd. Vandaag proberen ze dit project te voltooien door al-Assad te verwijderen. Maar opnieuw is de enige oplossing die ze kunnen bieden een nieuw soort staat, dit keer onder het bewind van een jihadistische regering onder leiding van de HTS. De volkeren van het Midden-Oosten zijn wijs genoeg om te zien welke ramp dit zal brengen, en de afslachting van de Alawieten is slechts een voorbode van wat er zal gebeuren onder zo’n bewind.
Het alternatief in zeer reële zin wordt geboden door de revolutie in de DAANES, ook bekend als Rojava. Het heeft het ongelijk van de kapitalistische moderniteit al bewezen door Koerden, Arabieren, Armeniërs en Syriërs in één systeem te verenigen. En de mensen in de omliggende gebieden zijn zeer geïnteresseerd in wat er gaande is. De Druzische gemeenschappen in het zuiden van Syrië hebben hun steun betuigd aan DAANES en tonen tekenen van het overnemen van soortgelijke confederale praktijken. De ideeën van democratisch confederalisme worden toegepast in Europa en in Abya Yala en andere gemeenschappen die hun eigen traditie van democratische confederalistische organisatievormen hebben, ontvangen en geven kracht aan de revolutie van het Autonoom Bestuur in ideologische en solidaire zin. Het verzet van het volk tegen de Turkse staat en zijn paramilitaire huurlingen, de SNA, bij de Tishrin dam is slechts het resultaat van een revolutie die al meer dan 10 jaar duurt en miljoenen levens heeft geraakt en is een bewijs van hun vermogen om weerstand te bieden en het belang van de onderlinge verbondenheid van strijd en dit boezemt angst in de harten van de leiders van de kapitalistische moderniteit.
De uitweg voor Turkije
Als voorhoede van de aanvallen op de Koerdische vrijheidsbeweging is Turkije het meest getroffen door de winst van deze revolutie. Het is te zien hoe de Turkse staat op zijn grondvesten trilt en de recente opstanden in Turkije, waarbij miljoenen mensen de straat op gingen om hun afwijzing van de AKP-regering te laten zien, zijn daar slechts een teken van.
Öcalans oproep tot vrede en een democratische samenleving suggereert Turkije dat het zijn manier van doen moet veranderen en een echte democratisering van zijn systeem moet overwegen. Laat de mensen leven in wederzijdse acceptatie en vrede. Dit is niet alleen een oproep aan Turkije om tot bezinning te komen, maar ook een daad van het aanbieden van een uitweg uit hun eigen sociale crisis. Öcalan heeft voorgesteld om de PKK te ontbinden en de wapens neer te leggen, en Turkije heeft daar niet op gereageerd. De aanvallen in de bergen tegen de guerrillastrijders zijn toegenomen en wanneer de oppositiepartij CHP tekenen vertoont van vredesonderhandelingen met de PKK, grijpt de AKP naar repressie en zet ze de belangrijkste kandidaat van de CHP, Imamoglu, gevangen. In het licht van de veranderingen toont de Turkse regering haar onvermogen om te vernieuwen en oplossingen te vinden. Ze herhalen hun strategieën en bewijzen dat ze ten onder zullen gaan als ze zo doorgaan.
De rol van vrede in de geschiedenis van de beweging
Is de roep om vrede in deze politieke situatie een roep om overgave? Om deze vraag te beantwoorden, kan het nuttig zijn om te kijken naar de geschiedenis van de vredesinspanningen van de PKK sinds haar beginjaren. Het wordt duidelijk dat dit geen nieuwe filosofie is, maar eerder een voortdurende poging om de Turkse staat een uitweg uit de crisis te bieden door echte vrede op te bouwen.
De PKK is een van de weinige socialistische partijen die de Koude Oorlog heeft overleefd en er zelfs in is geslaagd om te groeien in de nasleep ervan. Dit is grotendeels te danken aan haar vermogen om de status quo in twijfel te trekken, zichzelf in vraag te stellen en nieuwe en radicale wegen voor te stellen. Dit is niet de eerste keer dat Öcalan de PKK oproept om vrede te sluiten en de wapens neer te leggen.
Chronologie van de vredesinspanningen
1993: PKK wordt een massabeweging en eerste eenzijdige wapenstilstand begint – Turkije reageert door te proberen Öcalan te vermoorden
1995: Nieuw eenzijdig staakt-het-vuren – Turkije zet aanvallen voort
1998: Turkije dreigt Syrië aan te vallen als het Öcalan niet uitlevert – hij besluit het land te verlaten
2000: 7e congres – strategie voor democratische politieke strijd wordt aangenomen
2002: 8e congres – besluit tot ontbinding van de PKK
2004: Öcalan roept op de gewapende campagne te stoppen – Turkije zet zijn aanvallen voort – Kongra Gel besluit de gewapende strijd te hervatten omdat alle politieke methoden worden geblokkeerd
2005: Congres besluit de PKK nieuw leven in te blazen
2009: 6e unilaterale wapenstilstand
2011: “Routekaart naar onderhandelingen” gepresenteerd door Öcalan op verzoek van Erdogan – er kwam geen reactie, dus Öcalan trok zich terug uit de onderhandelingen
2013: Öcalan roept guerrilla’s op zich terug te trekken uit Bakur, Noord-Koerdistan – Turkije ging door met aanvallen en de terugtrekking werd stopgezet – ISIS viel Kobane aan met steun van Turkije
2015 – heden: Turkije heeft de guerrilla’s in de bergen en de DAANES continu gebombardeerd.
De oproep tot vrede en een democratische samenleving heeft een sterke basis in de geschriften van Öcalan, en het is zeer relevant voor de tijd waarin we leven om enkele van deze ideeën te onderzoeken.
Vrede en democratische samenleving in het paradigma van de Koerdische vrijheidsbeweging
Over wat voor soort vrede heeft Öcalan het wanneer hij de PKK voorstelt de wapens neer te leggen? Deze prangende vragen zijn in detail besproken in de manifesten van Öcalan. De vraag naar vrede en oorlog is een vraag die altijd centraal staat in revolutionaire bewegingen, maar ze hebben ook de neiging om zich vast te klampen aan oorlog en er bijna hun belangrijkste identiteit van te maken, terwijl een socialistische beweging altijd op zoek zou moeten zijn naar het openen van de weg naar vrede. In zijn werk “Sociologie van de Vrijheid”, in het hoofdstuk “Het probleem van vrede en democratie in de samenleving”, noemt Öcalan het brein van vrede en oorlog in de volgende woorden: “Wanneer een samenleving niet langer instellingen kan creëren en leiden die zinvolle morele en politieke begeleiding bieden, is die samenleving bezweken onder onderdrukking en uitbuiting. Ze verkeert in staat van oorlog”, waarmee hij uitlegt dat een samenleving in oorlog gefaald heeft in haar historische poging om haar sociale structuur te reconstrueren en weer een samenleving te worden en in staat van oorlog verkeert om het vermogen tot vrede terug te winnen. Hij legt verder de relatie uit tussen het tot stand brengen van vrede en het vermogen van een samenleving om zichzelf te verdedigen: “Een staat van oorlog is niets anders dan de afwezigheid van vrede. Als zodanig maakt alleen zelfverdediging vrede mogelijk. Een vrede zonder zelfverdediging kan alleen maar een uitdrukking zijn van onderwerping en slavernij.”
Öcalan heeft het over het belang van het aspect onderwerping-dominantie bij het definiëren van wat vrede werkelijk is: “Er zijn verschillende partijen bij elke vrede en de volledige dominantie van de ene partij over de andere betekent geen vrede en kan dat ook niet betekenen. Bovendien zullen de wapens alleen zwijgen als er acceptatie is voor het functioneren van de morele en politieke instellingen van de samenleving.” De manifesten spreken uitvoerig over het universele recht van elk wezen om zijn eigen bestaan te verdedigen, en dit geldt voor elke samenleving. De noodzaak om de wapens neer te leggen neemt toe wanneer er een mogelijkheid is om respect voor het bestaan van die samenleving te bereiken. En in het geval van de Koerdische samenleving heeft het de stap gezet van totale ontkenning, 50 jaar geleden, aan het begin van de geschiedenis van de Koerdische vrijheidsbeweging, naar het worden van een politiek onderwerp dat op de agenda staat van alle politieke krachten in de wereld. Het heeft zijn bestaan onomstotelijk bewezen en is bereid om over vrede na te denken.
Maar vrede is geen vrede als het gepaard gaat met totale onderwerping als prijs: “Ten derde, opnieuw ongeacht de standpunten van de verschillende partijen, komen ze overeen om de morele (geweten) en politieke instellingen van samenlevingen te respecteren bij het aanpakken van de problemen die aan het conflict ten grondslag liggen. Dit is het kader van wat wij een “politieke oplossing” noemen. Een staakt-het-vuren dat geen morele en politieke oplossing inhoudt, kan geen vrede worden genoemd.” Dit is een aanwijzing voor de vereiste om Turkije te democratiseren om echte vrede te bereiken. Als de Turkse staat de politieke instellingen en de morele identiteit van het Koerdische volk niet kan aanvaarden, is er geen basis voor vrede, maar als deze veranderingen overwogen worden, ligt de weg naar een langdurige vrede en een politieke oplossing wijd open. Tot slot stelt Öcalan: “Democratische politiek is een centrale kwestie voor een principiële vrede. Wanneer de morele en politieke instellingen van de samenleving functioneren, is het natuurlijke resultaat het proces van democratische politiek. Degenen die vrede willen, moeten begrijpen dat vrede alleen kan worden bereikt als politiek gebaseerd op moraliteit een rol speelt.”
Wat wordt bedoeld met een democratische samenleving?
In de volgende passages uit het 4de manifest, in het hoofdstuk “Hoe te leven, wat te doen, waar te beginnen?” worden de vragen gesteld die nodig zijn om het leven dat we willen leiden te definiëren. Wat is een democratische samenleving? Hoe is die samenleving mogelijk als er geen voorhoedepartij is die haar leidt? Öcalan begint over deze vragen met deze woorden: “Het eerste gezamenlijke antwoord op de vragen “Hoe te leven?”, “Wat te doen?” en “Waar te beginnen?” moet van binnen het systeem komen en op basis van systeemoppositie. Maar systeemverzet vanuit het systeem vereist dat je je gedraagt als een strijder voor de waarheid op het niveau van de oude wijzen, waarbij je te allen tijde je eigen leven op het spel zet.” In deze passage legt Öcalan uit waarom de PKK in die tijd werd opgericht. Het Koerdische volk stond op het punt zijn cultuur en identiteit te verliezen. Er was behoefte aan een geconcentreerde groep kaders die de verantwoordelijkheid op zich konden nemen om deze identiteit te redden onder de moeilijkste omstandigheden, namelijk Turkije tijdens de Koude Oorlog. Maar in hetzelfde antwoord op de vraag waarom het werd opgericht, zit misschien ook het antwoord op de vraag waarom Öcalan voorstelt om het te ontbinden. Het Koerdische volk heeft zijn bestaan onomstotelijk bewezen. Ze hebben verschillende revoluties georganiseerd, waaronder de historische revolutie van Rojava, die nu op eigen benen staat. Ze hebben bewezen dat ze zichzelf kunnen verdedigen, zowel op ideologisch als op fysiek vlak.
De verantwoordelijkheid over hoe te leven en wat te doen ligt nu op de schouders van de samenleving zelf: “De strijd voor de waarheid wint aan belang en succes als hij op elk moment van het leven gevoerd wordt, op alle sociale gebieden, in communaal-economische en ecologische eenheden, in democratische steden, op lokaal, regionaal, nationaal en transnationaal niveau.” De revolutie kan het systeem niet transformeren als het de taak blijft van een paar uitverkorenen, het moet alle niveaus van het leven, het bestaan en de maatschappij overstijgen en bereiken.
Bron: Academy of Democratic Modernity (ADM)