De omstandigheden in Turkse gevangenissen zijn snel verslechterd, vooral in de afgelopen jaren onder de AKP-MHP-regering. Het begon met de isolatie van de Koerdische PKK-leider Abdullah Öcalan op het gevangeniseiland Imrali, waarna een ander concept van onderdrukking, psychologische terreur en fysieke marteling werd uitgebreid naar alle gevangenissen in Turkije en Noord-Koerdistan. Dit werd vooral duidelijk na de gevangenisreorganisatie die in maart 2020 door het AKP-MHP-regime werd doorgedrukt. Politieke gevangenen worden bijzonder getroffen door deze wet, omdat ze met alle middelen gebroken moeten worden.
Een jaar na de hervorming werd de Uitvoering en Evaluatiecommissie (IGK) opgericht in de gevangenissen, die systematisch de vrijlating van politieke gevangenen voorkomt, zelfs nadat ze hun straffen hebben uitgezeten. De vrijlating wordt willekeurig en hangt af van of de gevangenen “echte spijt” betonen, volgens de autoriteiten.
Ferit Orak is een van die gevangenen. Hij zou op 16 december 2022 worden vrijgelaten na 14 jaar gevangenisstraf te hebben uitgezeten. Zijn vrijlating werd echter twee keer door de IGK tegengehouden totdat hij uiteindelijk op 16 juni werd vrijgelaten. Het persbureau MA (Mesopotamia Ajansi) interviewde Orak over de detentievoorwaarden.
Een extra anderhalf jaar zonder perspectief op vrijlating
Orak zei dat alleen al in de afgelopen jaren meer dan 20 mensen niet zijn vrijgelaten in het F-type gevangenis van Bolu vanwege de IGK. Slechts twee gevangenen werden ooit vrijgelaten. Hij zei: “De vrijlating van de gevangenen wordt willekeurig uitgesteld met drie tot zes maanden. Waarom worden deze mensen niet vrijgelaten? Ze worden zelfs niet op de hoogte gebracht van de redenen. Als de vrijlatingsdag komt, wordt er een briefje door de deur gegooid, en dat is het dan. Vroeger waren er rechtvaardigingen, maar nu is zelfs dat niet meer nodig. In de gevangenis van Bolu is dit een andere vorm van marteling geworden voor de gevangenen, omdat de vrijlating gewoon willekeurig wordt ingetrokken. Een voorbeeld hiervan is Deniz Güzel, die al anderhalf jaar extra in de gevangenis zit. Alsof dat nog niet genoeg is, worden er straffen opgelegd voor ‘het breken van de camera’, ‘het verzetten tegen gevangenispersoneel’, ‘niet opstaan bij appel’ of ‘het niet verwijderen van afval’.”
In de gevangenis gehouden om te sterven
Verwijzend naar de situatie van ernstig zieke gevangenen Muzaffer Alkış, Levent Cin en Cemal Tarhan zei Orak: “Alkış en Tarhan werden naar het Istanbul Forensisch Medisch Instituut gebracht. Ze zijn tussen de 70 en 80 jaar oud en kunnen niet meer zelfstandig eten en lopen. Ondanks al hun gezondheidsproblemen werden ze gecertificeerd als in staat om in de gevangenis te blijven. De laatste keer dat ik Cemal Tarhan zag, liep hij ondersteund door vrienden door de gang. De rechterlijke macht en de gevangenisadministratie willen hem in de gevangenis doden. Zieke gevangenen zijn kameraden die meer dan 30 jaar in de gevangenis zitten. Er wordt heel duidelijk gezegd dat ze alleen uit de gevangenis in een kist zullen komen.”
Zieke gevangenen worden behandeling ontzegd
Orak wees erop dat alleen al in de gevangenis van Bolu binnen een jaar drie gevangenen waren overleden: “Mehmet Emin Çelebi had kanker en toen hij stervende was, werd hij naar Ankara gestuurd. Hij stierf twee of drie dagen later. Er zijn andere ernstig zieke gevangenen, zoals Hayati Kaytan en Civan Boltan. Boltan mist een arm en een oog en kan niet zelfstandig aan zijn basisbehoeften voldoen. Toen we melding maakten van zijn situatie, kregen we te horen: ‘We kennen Civan Boltan, we weten wat er met hem is gebeurd, we behandelen hem niet.’ Hayati Kaytan heeft een tumor op zijn hoofd, hij heeft meerdere operaties gehad en zijn leven is in gevaar.”
De omstandigheden maken je ziek
Orak voegde eraan toe: “Het kraanwater is meestal troebel. Dierlijke uitwerpselen, insecten en wormen kunnen in het voedsel worden gevonden. Als je vraagt naar oppositiemedia, zeggen ze: ‘Je bent tegen de islam.’ Er zijn geen kanalen behalve A Haber, ATV, TRT, CNN Turk. Boeken worden van ons afgenomen. Volgens de gevangenisregels mag je niet meer dan drie boeken bewaren. Brieven en boeken in het Koerdisch worden maandenlang, soms jarenlang niet overhandigd. Boeken die ons geschonken worden door boekhandels worden niet geaccepteerd en we krijgen te horen dat we ze met ons eigen geld moeten kopen.”