De ARTE-documentaire “De PKK in Europa – vrijheidsstrijders of terroristen?” heeft voor heel wat controverse gezorgd in de Koerdische gemeenschap. Veel Koerden vinden dat het beeld bevooroordeeld en eenzijdig is, wat de nood aan een gedifferentieerde kijk op dit complexe onderwerp benadrukt. De documentaire wordt sterk gekenmerkt door een monoperspectief en negeert alternatieve gezichtspunten, wat leidt tot een vertekend beeld van de Koerdische beweging.
Een gepaste analyse van de PKK en haar rol in Europa moet wetenschappelijk onderbouwd zijn en rekening houden met de veelgelaagde doelstellingen van de Koerdische beweging. In plaats daarvan neemt de documentaire kritiekloos het standpunt van de Turkse staat over, waardoor de oppositionele en Koerdische stemmen naar de achtergrond worden gedrongen. De belangrijkste zorgen van de Koerdische beweging, zoals het verlangen naar autonomie en de strijd voor sociale rechtvaardigheid, worden grotendeels genegeerd. De inspanningen om autonome structuren op te zetten in verschillende delen van Koerdistan worden ook niet vermeld, wat de analyse van de politieke context aanzienlijk beperkt.
Een ander kritiek punt is de wijdverspreide onwetendheid van de brede steun die Koerdische partijen zoals de DEM-partij (voorheen HDP) genieten onder de bevolking. Deze electorale successen zijn een indicatie van de legitimiteit van de beweging, maar dit wordt onvoldoende erkend in de documentaire. Bovendien wordt de systematische criminalisering van pro-Koerdische partijen niet vermeld, wat leidt tot een vereenvoudigd beeld van het conflict en voorbijgaat aan de veelgelaagde vredesinspanningen van de Koerdische beweging.
De documentaire richt zich sterk op rekrutering binnen de PKK zonder de onderliggende oorzaken van het gewapend verzet te analyseren. De rol van Abdullah Öcalan en de vele vredesinitiatieven van de PKK worden niet genoemd, wat leidt tot een vertekend beeld van de werkelijkheid. Turkije wordt alleen afgeschilderd als een reactionair zonder het feit te benadrukken dat het de aanstichter was van dit conflict. Het wordt niet duidelijk gemaakt dat de Turkse staat zich niet serieus inspant om een gewapend conflict overbodig te maken.
De Koerdische identiteit en het Koerdische bestaan worden al tientallen jaren ontkend en de vervolging van de Koerden heeft geleid tot een verzet dat niet voldoende tot uiting komt in de documentaire. Als de filmmaker een nationalistische Kemalistische Turkse vrouw is die een documentaire maakt over de Koerdische vrijheidsbeweging, wordt de systematische criminalisering van de Koerdische bevolking niet duidelijk in beeld gebracht. De documentaire is gebaseerd op “statement tegen statement” zonder de samenhang van het conflict of de noodzaak van een gewapende strijd adequaat te analyseren.
Er zijn ook feitelijke onjuistheden in de documentaire. Er wonen bijvoorbeeld geen 0,5 miljoen Koerden in Duitsland, maar minstens 1,5 miljoen. De bewering dat de Koerden Abdullah Öcalan willen volgen in de strijd voor een Koerdische natiestaat is ook achterhaald. Sinds 2005 streeft de PKK een paradigmaverschuiving na naar een concept van democratisch confederalisme.
ARTE heeft gereageerd op de constructieve kritiek en een verklaring gepubliceerd waarin staat dat ze in contact zijn met de editors van de film over de beschuldiging van vooringenomenheid. Desondanks moet worden opgemerkt dat de documentaire niet voldoet aan de hoge journalistieke normen van een publieke omroep. Evenwichtige verslaggeving is essentieel om het vertrouwen van de kijkers te behouden en te voldoen aan het educatieve mandaat.
Een gedifferentieerde documentaire zou licht moeten werpen op de sociaal-politieke dynamiek en machtsstructuren in de regio, evenals op de historische dimensie van het conflict en het juridische kader waarbinnen de politieke actoren opereren. Alleen door zo’n uitgebreide analyse kan de complexiteit van het conflict worden gevangen en in al zijn diepgang worden overgebracht. Het is tijd dat ARTE zijn verantwoordelijkheid neemt en ervoor zorgt dat de journalistieke inhoud zowel onderbouwd als politiek evenwichtig is.
Bron: ANF