Of geluk maakbaar is, dat is de vraag. Maar dat je geluk kan verkloten, daar durf ik wel wat stelliger over te zijn. Je hoeft me dat niet voor te rekenen, ik ben al overtuigd, het zij van mezelf, of van anderen. In mijn studietijd verkeerde ik in een bont gezelschap van dromers, meedogenloos tuig, en artiesten van het wildere soort. Het een sluit het andere niet uit. Soms is dat alles verenigd in een en dezelfde persoon. What could possibly go wrong? Een aantal van mijn vrienden kan het niet meer navertellen… Als je het een beetje leefbaar en behapbaar kan houden voor jezelf en voor anderen vind ik dat al heel wat.
Mensen zijn knoeierige, aanklotende wezens. Leg de lat niet te hoog, want dat is vragen om moeilijkheden. Dat houd ik mezelf voor. Veel mensen lossen het anders op, zij scharen zich achter de een of andere messias, die hen bindt aan een verleden dat er nooit was, en een toekomst belooft die er ook nooit zal komen.
Wonderlijk dat mensen verlossing zien in figuren die vooral hun eigen belang dienen. Het is een hele kunst, en kunde, om mensen een rad voor ogen te draaien.. ‘Flooding the zone’, zo noemde Steve Bannon zijn draaiboek: overspoel je tegenstanders met chaos, en neem dan jouw kudde gelovigen aan de hand.
Zo valt een groot deel van de miskenden in de VS terug op een nostalgie over de jaren vijftig ( niet de allervrolijkste dagen voor het niet-blanke deel van die samenleving) gekoppeld aan een intense haat ten aanzien van de overheid. Trump de verlosser. Wel zadelt hij nu de burger op met een gigantische schuldenlast. Zo harkt hij inflatie aanwakkerende tariefgelden binnen, die hij dan naar believen kan uitdelen aan the red states, en juist kan onthouden aan the blue states. Dat alles volgens de regie van een maffiabaas.
Ik vind het zo wonderlijk hoe die MAGA-gelovigen overal uitleg bij eisen, behalve bij de goede bedoelingen van hun ‘padre padrone’. Tja, de schoft in eigen gelederen is wel jouw schoft. Dat koester je.
Ik kan goed meekomen met de gedachtenwereld van alle misdeelden in Amerika die zich niet gehoord voelen. Maar om dan geen kanttekeningen te plaatsen bij hun zelfverklaarde Verlosser, dat vind ik zo apart. Trump trekt niet alleen zijn fans maar ook òns hier in Europa mee in zijn wilde avontuur zonder exitstrategie. Het ‘Va Banque’-DNA zit diep in hem verankerd: Trump, de man die tig keer zijn casino-projecten naar het faillissement trok, is in de ogen van de harde kern van zijn volgers een zakelijk genie.
Trump, Orban, Farage, tja… Ze zijn wel meesters in het mobiliseren van de poel van haat, opgezweept in een wolk van verdachtmakingen. Groots en meeslepend leven, wie wil dat niet? Er hangt wel een prijskaartje aan dat gebluf: we raken verdoofd en oververhit. Paranoia is als de vleermuis tussen de vogels van de dag: die fladdert pas op bij het invallen van de duisternis, op zoek naar vers bloed.
Natuurlijk valt er veel voor te zeggen om de dingen in overleg vreedzaam op te lossen, maar het plezier om er weer eens vol op los te slaan jeukt als nooit tevoren. Okay, er valt wel wat af te dingen op het functioneren van het democratisch bestel, in Amerika, in Europa. Zeker, dat is zo. Maar weinig burgers zijn ervan doordrongen dat het ook een platform is om, op geritualiseerde wijze, de strijd aan te binden en te beslechten zonder bijlen en knuppels.
Terugvallen op het zo vertrouwde bloedvergieten is soms te lekker om van af te blijven. Dat geef ik toe.
De Russen schoten in 2017 hun broedervolk te hulp, wel lieten ze daarbij de mannen en vrouwen die zich daartegen verzetten, aan handen en voeten gebonden, met een nekschot voor dood achter. Aan daadkracht geen gebrek.
De meeste mensen deugen, tja, maar als de zaak aan het schuiven raakt, is er geen houden meer aan. Oude rekeningen worden dan vereffend – Wat Lavrov betreft, met de Nazi’s enzo – over de ruggen van de burgers nu. Medeleven is zwakte. In dadendrang flakkert de glorie. Volgens Gabriele d’Annunzio, telt een land pas mee als het voldoende slachtoffers heeft te betreuren in eigen gelederen. Kortom, een treurnis die erom smeekt om ongeremd al dat aangedane leed te vergelden. In dat opzicht is de Russische staat een zwaargewicht.
Als het aan de MAGA-beweging ligt, dan is Amerika wel weer eens toe aan een fijne Burgeroorlog. The Proud Boys en de andere coupplegers van January 6. kregen gratie. Daarnaast werd ook de nieuwe vijand aangewezen: niet Poetin met zijn aanhang, maar Europa, die zuigerige plak aanslag van decadente freeriders, daar moet mee worden afgerekend!! Regimes van bedenkelijk allooi daarentegen worden door Vance en consorten aangeprezen als de nieuwe bondgenoten. Echter, staten die zich weren tegen de afbraak van hun rechtsbestel, krijgen hoge tariefmuren opgelegd. Het Strafhof in Den Haag wordt digitaal vleugellam geschoten. USAID, weg ermee. Nucleaire akkoorden… eenzijdig opgeblazen.
Met chirurgische precisie zit MAGA op ramkoers met de rest van de wereld. Trump put zijn kracht uit ‘the madman’s strategy’. Chaos creëren is een sterke kaart – zolang de anderen nog de aangerichte schade nog willen beperken. Hoelang zal dat recept nog werken? Helaas… onvoorspelbaarheid wordt ook wel weer zó voorspelbaar. Wanneer houden we het wel weer voor gezien? Seen it, been there, done that. Het biertje slaat dood. Einde oefening.
Hoewel de republikeinen nu hun finest hour beleven in het kannibaliseren van de eigen rechtsorde en het slopen van de internationale goodwill, lopen echter de handelsbetrekkingen in rap tempo terug. Ze drijven ondertussen wel de rest van de wereld in elkaars armen.
Wat moeten we aan met dit land van Hope & Glory?
Een kapot uurwerk wijst twee keer per dag exact de juiste tijd aan. Zo kan je een fabulerende wereldleider af en toe betrappen op een waar woord. Dat weegt niet op tegen de lading bizarre troep waar hij ons op trakteert.
Kunnen wij, te midden van al die herrie, ons nog een beetje verbonden voelen met de etterende conflicten die net buiten de schijnwerpers vallen? Kunnen we nog wat voelen bij de struggle van de Koerden? Veertig miljoen Koerden werden opgedeeld en uitgeleverd aan machten die het niet al te best voor hadden met hun welzijn – Zwak uitgedrukt. Diepe culturele en economische belangen tussen Duitsland en het doorendoor corrupte Turkije hebben in Europa wel de toon gezet – nog bijgeplust door de recente, chantabele positie van Europa in het Oekraïne conflict.
In oktober 2017 was daar nog even een opflikkering van solidariteit met de Koerden, toen de JPG de jihadisten in Syrië een halt wist toe te roepen in de strijd om Raqqa en Palmyra. Maar weldra was de eeuwige dankbaarheid voor die diensten alweer verdampt. Het vermoorden van Koerdische journalisten in Turkije en Syrië was weer aan de orde van de dag, en voor het Westen toch klein bier.
Jammer dan.
Na vier generaties van relatieve rust zal het de gemiddelde Nederlander worst zijn dat ons bestuurlijke bouwwerk kraakt op z’n constitutionele grondvesten. Wat hen betreft mag de parlementaire democratie wel op de schop. Om zo de weg vrij te maken voor een ruiger soort bestuur: de ‘Plebisciet-democratie’! Wat inhoudt dat het bufferende draagvlak van een gedegen bestuur best mag worden ingeruild door het spontane handwerk van politiek gedreven doorpakkers, met de slagkracht van een maffiaclan. Wat MAGA betreft is de ‘trias politica’ er slechts voor watjes. Ook in Nederland is die gedachte in opmars.
Het idee dat slechts landen als Rusland, Turkije en Hongarije gevoelig zijn voor populistisch gebral, dat vind ik zo wonderlijk. Je ziet hoe gretig dat werd omhelsd in Amerika. Ook in Nederland zijn we er niet vies van. Haat en miskenning zijn het knalgas van de samenleving.
Hoewel de Amerikaanse conservatieven met JD Vance aan het roer, de toestand van onze tijd zien als een ontspoord, moreel-politiek conflict, met het gelijk aan hun zijde, kan ik me toch ook goed voorstellen dat anderen, ooit, in de verre toekomst, zullen terugkijken onze tijd, en dat zien als een reeks groeistuipen, die naijlen op de extreme verwarring, ontsproten aan de onstuitbare golf van technologische doorbraken. Zouden zij dan vaststellen dat we ons met alle macht nog hadden vastgeklampt aan een naar binnen gekeerd belang, dat zijn beste dagen had gehad, zonder dat we er erg in hadden?
De geopolitieke reflexen van staten, die zich verheffen boven de andere staten, zijn, vanuit het verleden gezien, prima te begrijpen. Maar vanuit de toekomst terugkijkend wellicht toch vooral te lezen als een eindeloze struikelpartij van zeer ongelukkige beslissingen. Natuurlijk, dat klinkt vast super arrogant. Ja ja, ik zal het ook nooit kunnen weten, maar toch, dat is wel mijn gevoel.
In de tussentijd ga ik maar weer eens naar een concertje van Ben Poole.
Auteur: Paul Terlunen