Çîmen Şine, lid van de Coördinatie van de Vrije Vrouwengemeenschap van Oost-Koerdistan (KJAR), sprak met ANF Nieuwsagentschap ter gelegenheid van 25 november, de Internationale Dag voor de uitbanning van geweld tegen vrouwen, over het verzet van vrouwen uit Oost-Koerdistan (Rojhilat) tegen de Iraanse staat en de bredere vrouwenbewegingen die in heel Iran opkomen.
Hieronder volgt het eerste deel van het interview.
De Iraanse staat, die de opstand “Jin, Jiyan, Azadî (Vrouw, Leven, Vrijheid)” onder leiding van vrouwen uit Oost-Koerdistan (Rojhilat) in 2022 niet kon verwerken, een beweging die snel de grenzen van Iran overschreed en zich over de hele wereld verspreidde, heeft de afgelopen drie jaar het beleid van arrestaties, gevangenisstraffen en executies tegen dissidenten geïntensiveerd. Maar is de staat er ondanks al deze repressieve maatregelen in geslaagd de strijd van het volk voor gerechtigheid, vrijheid en gelijkheid te onderdrukken?
De opstand, of serhildan, die werd aangewakkerd door de moorden op Shiler Resuli en Jina Amini in Oost-Koerdistan, creëerde een momentum dat zich niet alleen verspreidde over Iraanse steden en alle delen van Koerdistan, maar ook weerklank vond in de bredere regio en de rest van de wereld. De krachtige sfeer die werd gecreëerd door de slogan “Jin, Jiyan, Azadî” blijft inspireren tot opwinding, moed en trots.
In Rojhilat zorgden de “Jin, Jiyan, Azadî”-serhildans (opstanden) voor een ingrijpende verandering en plaatsten ze de vrouwenrevolutie stevig op de agenda. De gevolgen ervan, vooral in Oost-Koerdistan, zijn verstrekkend geweest. Nog belangrijker is dat de slogan een universele taal van vrijheid is geworden die door vrouwen over de hele wereld wordt omarmd. Dit is van groot belang. Om dit te versterken en te institutionaliseren, moeten vrouwen hun strijd blijven uitbreiden.
Er hebben talloze conferenties en vrouwbijeenkomsten plaatsgevonden over de hele wereld en in andere delen van Koerdistan. Als KJAR hebben we tussen 2024 en 2025 twee grote conferenties en talrijke activiteiten georganiseerd. Nu is het de taak om deze beweging te organiseren en in het dagelijks leven te verankeren; iedereen heeft hierin een verantwoordelijkheid.
Vandaag de dag blijft de moed van duizenden vrouwen die in opstand kwamen tijdens de ‘Jin, Jiyan, Azadî’-serhildan, evenals het standpunt van universiteitsstudenten, voortduren. Ondanks vergiftigingen gericht op jonge vrouwen, executies en wijdverbreide arrestaties heeft niemand zich de afgelopen drie jaar teruggetrokken.
De levendige acties van jonge vrouwen en verschillende segmenten van de samenleving blijven voortduren. Dit is de zoektocht naar democratie, vrijheid en gerechtigheid. De Iraanse samenleving is zeer dynamisch. Het bewustzijn en de bewustwording onder vrouwen in Iran en Oost-Koerdistan kan niet worden gebroken.
Ter gelegenheid van 25 november moet ik dit zeggen: Iran moet een einde maken aan zijn praktijken van maatschappelijk geweld. Het kan de samenleving niet disciplineren door middel van speciale oorlogsmethoden. De ideeën van Abdullah Öcalan krijgen veel aandacht van vrouwen over de hele wereld, waaronder Iraanse en Rojhilat-vrouwen. Vrouwen in Oost-Koerdistan putten hun kracht en geloof in vrijheid uit Öcalan. Vrouwen in Rojhilat vormen de basis van een vrij leven voor de hele samenleving. Om deze ideeën in Iran te verdiepen, te begrijpen en na te leven, staan we erop de vrijheidsstrijd van “Jin, Jiyan, Azadî” uit te breiden.
Als vrouwen in Iran en Oost-Koerdistan niet terugdeinzen, dan is dat omdat ze hun kracht putten uit het paradigma dat door Abdullah Öcalan is ontwikkeld. Hun toewijding aan hem is diepgaand en onmiskenbaar. Voor de mensheid, en in het bijzonder voor vrouwen in Iran en Rojhilat, is Abdullah Öcalan de grootste bron van hoop. Daarom zien zij zijn vrijheid als onlosmakelijk verbonden met hun eigen vrijheid.
Er waren Iraanse vrouwen die verklaarden: “Ik verzet me tegen onderdrukking. Mijn lichaam, mijn haar is van mij.” Jonge vrouwen die de heiligheid van hun eigen lichaam verdedigden, werden blootgesteld aan ernstig geweld en verkrachting. De afgelopen drie jaar hebben zij een leidende rol gespeeld in de opstanden. Dit is de moed van een ontwaakte vrouw. Vooral in deze laatste drie jaar hebben vrouwen met hun acties tegen het door mannen gedomineerde systeem een nieuwe bladzijde in de Iraanse geschiedenis geopend. Sommige jonge vrouwen werden zelfs in psychiatrische ziekenhuizen geplaatst omdat ze zich verzetten tegen deze patriarchale staat.
Iraanse en Rojhilat-vrouwen hebben duidelijk gemaakt: “Je kunt mijn wil niet gevangen zetten door mij de hijab op te leggen.”
De ontwikkelingen in Iran en Rojhilat hebben vandaag de dag een grote invloed op heel Koerdistan, het Midden-Oosten en de wereld. De periode die begon met Shiler Resuli en Jina Amini heeft bijgedragen aan de uitbreiding van de sociale strijd en de organisatie van vrouwen door het verzet van de Iraanse en Rojhilat-volkeren. Dit is een drijvende kracht geworden voor de opbouw van een democratisch Iran, en het zijn de volkeren die deze keuze hebben gemaakt.
Vrouwen in Iran en Rojhilat hebben door hun strijd laten zien dat ze democratie en democratisch bestuur eisen. Geen enkele hegemonie heeft hun dorst naar vrijheid en gerechtigheid kunnen lessen. De “Jin, Jiyan, Azadî”-revolutie, geleid door vrouwen, jongeren en de volkeren, heeft vandaag de dag haar politieke en sociale impact nog duidelijker laten zien en zal verdere revolutionaire ontwikkelingen inluiden.
Vrouwen die verkracht werden, werden door hun eigen families vermoord. De omvang van het geweld in Iran is dramatisch toegenomen. Een vrouw die verkracht wordt, wordt thuis met moord bedreigd en loopt steeds meer gevaar voor haar leven. Deze realiteit is het gevolg van het mullah-regime. Toch heeft de roep om “Jin, Jiyan, Azadî” de hoop van vrouwen op vrijheid, gerechtigheid en vrede, een idee ontwikkeld door Abdullah Öcalan, versterkt.
We moeten deze patriarchale structuren ter verantwoording roepen vanuit een jineologisch perspectief. Vandaag de dag is het verzet onder leiding van Iraanse en Rojhilat-vrouwen, gesteund door de volkeren van Iran, uitgegroeid tot een kracht die sociale vrijheid kan bevorderen. Vrouwen hebben met hun ritme en stijl van strijd een nieuwe weg ingeslagen.
Noch de Iraanse koloniale staat, noch andere dominante machten kunnen de diepgewortelde roep om vrijheid in deze samenleving negeren. Deze roep is diepgeworteld en blijft sterk. Vrouwen die actief zijn in de democratische nationale strijd hebben niet aan kracht ingeboet; ze hebben de straat nooit verlaten. Ze blijven de prijs betalen om vrijheid te bereiken. Ze zijn niet bang voor executie; ze hebben de ruimtes en straten van de revolutie levend gehouden. Iraanse en Rojhilat-vrouwen zijn nu een belangrijke bron van inspiratie geworden; ze geven hun leven voor sociale vrijheid.
Zelfs als de onderdrukking toeneemt, zelfs als de executies doorgaan, kunnen ze niet worden gedwongen om hun roep om vrijheid op te geven. Alle hegemoniale machten moeten dit inzien. Vrouwen zijn vandaag de dag hoopvol en moedig genoeg om vrijheid tot een levende realiteit te maken. Het jaar 2025 is beslissend geweest voor iedereen die strijdt voor vrijheid en democratie, en ook de volkeren en vrouwen van Iran hebben dit ervaren. Hun veerkracht heeft 2025 betekenis gegeven. Degenen die in 2025 hebben gestreden voor vrijheid en democratie hebben gezegevierd.
Tijdens de twaalf dagen durende oorlog tussen Iran en Israël heeft Iran zware klappen gekregen. Vrouwen werden ontheemd; velen werden op verschillende manieren gekwetst. Ook kinderen werden zwaar getroffen. Het fundamentele probleem van Iran is democratisering. In een samenleving die zo divers is als Iran, zal democratie als een medicijn werken. Vrouwen hebben deze eis nooit opgegeven.
Welke boodschap wilt u op 25 november aan vrouwen overbrengen?
We vieren deze 25 november in de geest waarin Abdullah Öcalan de strijd voor vrede en een democratische samenleving aan volkeren en vrouwen heeft geschonken. Het standpunt van de Mirabal-zussen tegen de mentaliteit van de verkrachtende mannelijke orde staat symbool voor democratisch maatschappelijk verzet. Vanwege de strijd die ze hebben gevoerd en de waardigheid die ze uitstraalden, worden ze over de hele wereld herinnerd als een symbool van verzet.
Het is Abdullah Öcalan die ons heeft geïnformeerd over de betekenis van 25 november, die ons heeft geleerd wat deze dag vertegenwoordigt en die ons heeft laten zien hoe we de realiteit van mannelijke dominantie kunnen confronteren door middel van democratische strijd. Ik herdenk alle vrouwen die zich hebben verzet en die zijn omgekomen in de strijd voor de vrijheid van vrouwen. We hebben een belofte aan hun utopie van vrijheid. Door een wereld zonder geweld op te bouwen, zullen we een democratische samenleving creëren. We zullen de strijd van vrouwen versterken.
Nu we weer 25 november vieren, zien we dat de door vrouwen geleide opstanden in Koerdistan, het Midden-Oosten, de wereld en Iran nooit zijn opgehouden. De vrijheidslijn van Jin, Jiyan, Azadî, het verzet, de moed en de krachtige sfeer ervan, hebben de visie van een Iran zonder feminicide en een wereldwijde strijd voor de bevrijding van vrouwen tot een centrale benadering over de hele wereld gemaakt.
Vrouwen zullen deze strijd op 25 november nog verder intensiveren. Dit jaar wordt de samenleving meer dan ooit georganiseerd volgens het principe van zelfverdediging. Onder invloed van Jin, Jiyan, Azadî blijven vrouwen zich organiseren als een oceaan die verandert in miljoenen golven.
Vrouwen in Iran en Oost-Koerdistan blijven deze historische golf leiden. Zij zullen het standpunt van 25 november uitdrukken door middel van hun acties en hun instinctieve reacties.
We zullen de hegemonische mannelijkheid ter verantwoording roepen. De enige manier om de verkrachtingscultuur het hoofd te bieden, is door middel van collectieve organisatie en bevrijding van vrouwen.
Bron: ANF