Een van de belangrijkste onderwerpen in de debatten rond het proces van “Vrede en Democratische Samenleving” dat in Turkije onder leiding van Abdullah Öcalan is gestart, is de kwestie van onderwijs in de moedertaal.
De woordvoerder van het Europees Taalplatform (PZK-E), Lezgin Botan, heeft een schriftelijke verklaring afgegeven over de discussies over taalrechten en het recht van Koerden in Turkije op onderwijs in hun moedertaal. Hij wees daarbij op modellen uit meertalige landen en suggereerde dat een soortgelijke aanpak ook in Turkije mogelijk is.
Botan zei: “De erkenning van het Koerdisch in het onderwijs en in de openbare ruimte is niet alleen een taalkundige kwestie, maar ook een kwestie van vrede, gelijkheid en democratie.”
Meertalige landen beschermen collectieve rechten en versterken de sociale eenheid
Lezgin Botan voegde hieraan toe: “De wereld is een mozaïek waarin etnische en culturele rijkdom naast elkaar bestaan. Meertalige landen omarmen deze diversiteit, beschermen zowel individuele als collectieve rechten en versterken tegelijkertijd de nationale en sociale eenheid.
In Canada zijn bijvoorbeeld zowel Engels als Frans officiële talen, en de passie van Quebec voor het Frans verrijkt het land. In Zwitserland vormen Duits, Frans, Italiaans en Reto-Romaans een symfonie: elk kanton speelt zijn eigen melodie en vloeit soepel in zijn eigen sfeer.”
De verklaring voegde hieraan toe: “Laten we eens kijken naar België: Vlaams, Frans en Duits zijn niet alleen officiële talen, maar worden ook met succes gebruikt als onderwijstalen. In India worden Engels, Hindi en 22 staatstalen gebruikt. Bovendien is Engels een verplicht vak, terwijl lokaal onderwijs ook in de moedertaal wordt gegeven.
Ook het Verenigd Koninkrijk en de Russische Federatie moeten in dit verband worden bekeken. In Zuid-Afrika zijn er 11 officiële talen – een voorbeeld van hoe fascinerend diversiteit kan zijn. In Israël is Arabisch, samen met Hebreeuws, zowel een officiële taal als een onderwijstaal.
In deze landen fungeert onderwijs in de moedertaal als een verbindende brug. In Canada groeien kinderen op in tweetalige programma’s in zowel het Frans als het Engels, waardoor ze hun identiteit kunnen behouden en tegelijkertijd hun plaats in de mondiale wereld kunnen vinden.
De verklaring vervolgt: “In Zwitserland zijn scholen gestructureerd rond regionale talen; leerlingen leren in hun eigen taal en omarmen tegelijkertijd andere talen. In Finland is onderwijs in zowel het Fins als het Zweeds verplicht, wat de sociale cohesie versterkt.
In Mozambique verhoogt tweetalig onderwijs het leersucces met 15 procent; doordat kinderen in hun moedertaal studeren, groeit hun zelfvertrouwen. In Luxemburg versmelten het Luxemburgs, Duits en Frans vanaf jonge leeftijd in de hoofden van kinderen, waardoor een ware viering van talen ontstaat.
Meertaligheid raakt de kern van de democratie. Het erkennen van minderheids- en inheemse talen stimuleert politieke en democratische participatie; studies tonen aan dat taalrechten de opkomst bij verkiezingen met 10 procent verhogen. De bijdrage aan nationale vrede kan niet worden genegeerd: het vermindert taalconflicten, geneest sociale wonden en versterkt de stabiliteit. Meertalig beleid omarmt culturele verschillen, maakt de politiek inclusiever en creëert een taal en cultuur van democratie die verenigt in plaats van verdeelt.”
De verklaring benadrukte dat “in de publieke sfeer een gemeenschappelijke taal een kunst van evenwicht wordt. In Canada is Engels de voertaal in de federale communicatie; in Zwitserland worden federale documenten weliswaar in vier talen gepubliceerd, maar neemt het Duits vaak de overhand. In India fungeert Engels als brug tussen de talen van de deelstaten en zorgt het voor eenheid in officiële aangelegenheden. Deze benadering combineert gelijkheid met praktische bruikbaarheid en ondersteunt de sociale harmonie.
Kan dit model worden aangepast aan Turkije, met name in de context van het Koerdisch? Absoluut. Het Baskische model in Spanje is inspirerend; onderwijs in het Baskisch wordt geïntegreerd met Spaans aangeboden.
In Irak wordt Koerdisch naast Arabisch als officiële taal erkend. In de federale regio Koerdistan wordt onderwijs aangeboden in vijf andere inheemse talen naast het Koerdisch.”
In het onderwijssysteem van Rojava worden zes talen gebruikt
De verklaring luidde: “De Turkse staat heeft op grond van het Verdrag van Lausanne ook het recht op onderwijs in het Armeens en Grieks toegekend.
Daarom zou het aanbieden van onderwijs in het Koerdisch in Turkije zowel de culturele rechten beschermen als een van de belangrijkste manieren worden om de sociale vrede te versterken.
Onderzoek toont aan dat tweetalig onderwijs het pedagogische en academische succes van leerlingen verbetert en tegelijkertijd de sociale vrede en het vertrouwen versterkt. Het erkennen van Koerdisch in het onderwijs en de openbare ruimte zal de democratie verdiepen en sociale eenheid bevorderen, in plaats van verdeeldheid. Dit vereist echter een sterke politieke wil en maatschappelijke consensus.”
De verklaring voegde hieraan toe: “Door een meertalige toekomst te omarmen, kan Turkije zijn eigen rijkdom behouden en tegelijkertijd een meer inclusief en progressief model aan de wereld presenteren. De opname van Koerdisch in het onderwijs en het openbare leven is niet alleen een taalkundige kwestie, maar ook een kwestie van vrede, gelijkheid en democratie.
Deze stap zou de deur kunnen openen naar een progressief, wetenschappelijk en democratisch begrip dat verschillen niet als bedreigingen maar als schatten beschouwt, en zo de weg vrijmaken voor een vreedzaam en harmonieus Turkije.”
Bron: ANF