- Rojava/Noord- en Oost-Syrië
De internationale Şehîd-Herekol-boekenbeurs in Qamişlo, in het noordoosten van Syrië, heeft in haar negende editie een sterk signaal afgegeven voor culturele diversiteit en vrouwelijke perspectieven. Er was bijzonder veel belangstelling voor de stand van de Jineolojî-academie, waarvan de boeken over de rol en geschiedenis van vrouwen in de samenleving talrijke bezoekers trokken.
De beurs werd op 20 oktober geopend onder het motto “Het boek is de sleutel tot de beschaving” en loopt nog tot 26 oktober. De locatie is het Vrijheidspark in het centrum van de stad. Deelnemende uitgeverijen en organisaties komen niet alleen uit verschillende regio’s van Syrië – waaronder Damascus, Aleppo en Latakia – maar ook uit Irak, Turkije, Libanon en België.
De beurs weerspiegelt de culturele en taalkundige diversiteit van de regio: er zijn boeken in het Koerdisch, Arabisch, Frans, Engels, Turks, Armeens, Syrisch-Aramees en Russisch te vinden. Naast klassieke literatuur en politieke werken zijn er ook kinderboeken en nieuwe uitgaven van Koerdische auteurs te vinden.
Jineolojî-academie met sterke aanwezigheid
Een van de meest bezochte delen van de beurs is de stand van de Jineolojî-academie. De academie presenteert dit jaar elf eigen publicaties in verschillende talen. Daaronder bevinden zich onder andere de documentatie van de tweede Jineolojî-conferentie van Noord- en Oost-Syrië, inleidende werken over vrouwenstudies en boeken over historische en maatschappelijke perspectieven van vrouwen.
Academiespreekster Zehrîban Hisên benadrukte tegenover ANF de groeiende zichtbaarheid van vrouwelijke stemmen in het culturele leven van de regio. “Dat steeds meer vrouwen schrijven en publiceren, is een duidelijk teken van de veranderingen die door de Rojava-revolutie in gang zijn gezet”, zei ze.
De gepresenteerde werken konden niet alleen bij vrouwen, maar ook bij mannen, jongeren en studenten op grote belangstelling rekenen. Titels als Bingeha Dîrokî û Siberoja Jin (Historische grondslagen en toekomst van de vrouw) van Şervîn Nûdem, Jineolojî Ders Notları van Zozan Sima en Jineolojî’ye Giriş behoren tot de meest gevraagde boeken.
Ook de werken van Nagihan Akarsel, Jineolojî-onderzoeker en journaliste, die in 2022 in Silêmanî in Zuid-Koerdistan werd vermoord door een moordenaar van de Turkse geheime dienst MIT, zijn vertegenwoordigd. Haar boeken, waaronder het poëtische werk Nisan en Kül Kokusu (De geur van as), maken integraal deel uit van het academieprogramma.
Impulsen uit de brief van Öcalan
De academie kreeg extra aandacht door een brief van de in Turkije gevangen gezette Koerdische vertegenwoordiger Abdullah Öcalan, die in juni werd gepubliceerd. Daarin beschreef hij de Jineolojî als een verdere ontwikkeling van een “onvoltooid project”. Volgens Zehrîban Hisên heeft de brief “een merkbare impuls” gegeven en de belangstelling voor Jineolojî verder versterkt. Öcalan verwees in de brief ook naar internationale feministische denkers zoals Simone de Beauvoir en Virginia Woolf, wier ideeën over de maatschappelijke rol van de vrouw ook weerklank vinden in de Jineoloijî.
Cultureel geheugen van de regio
De boekenbeurs wordt sinds 2017 jaarlijks georganiseerd ter ere van de Koerdische auteur Hasan Çavuş, bekend onder de naam Herekol. De schrijver stierf in 2016 in zijn geboortestad Dêrik, nadat hij ongeveer 15 jaar in Turkse gevangenschap had doorgebracht. Zijn werk staat symbool voor cultureel verzet en literaire zelfbevestiging.
Met haar thematische focus op Koerdische literatuur, meertalige publicaties en maatschappelijke debatten blijft de Şehîd Herekol-boekenbeurs een belangrijk forum voor vrije intellectuele uitwisseling in de regio.