Tegen de achtergrond van de recente aankondiging van opperbevelhebber Mazlum Abdi dat er in principe overeenstemming is bereikt over de integratie van de Democratische Strijdkrachten van Syrië (SDF) in het Syrische leger, laten nu ook de Vrouwelijke Volksbeschermingseenheden (YPJ) van zich horen. In een uitgebreid interview met journalist Diyar Ciwan van Nûmedya spreekt YPJ-commandante Rohilat Efrîn zich uit over de rol van de vrouwelijke verdedigingseenheden in een mogelijk nieuw Syrië – en trekt daarbij duidelijke rode lijnen. De seculiere feministische structuur van de YPJ is niet onderhandelbaar, een echte verandering in Damascus is een voorwaarde voor elke politieke samenwerking.
De vrouwen die de YPJ hebben opgericht en al ongeveer twaalf jaar strijden tegen het reactionaire patriarchale regime van IS, nemen nu plaats aan de onderhandelingstafel in Damascus. Wat betekent dat voor u?
De YPJ heeft de afgelopen twaalf jaar aan haar kracht en identiteit gewerkt. Vandaag kunnen we met zekerheid zeggen dat we met ons seculiere, democratische en liberale profiel erkenning hebben gekregen op het internationale toneel. Sinds onze oprichting is het verklaarde doel van de YPJ om de rechten van vrouwen – en in bredere zin van de hele mensheid – te verdedigen. Dit principe kenmerkt onze strijd tot op de dag van vandaag.
Na twaalf jaar oorlog wordt deze identiteit van de YPJ inmiddels ook buiten onze structuren in vele delen van de samenleving erkend. De YPJ is niet alleen een militaire verdedigingseenheid, maar vooral een ideologisch-filosofische kracht die vrouwen organiseert en mobiliseert. Uit deze rol vloeit voor ons ook een verantwoordelijkheid voort bij het opbouwen van een nieuw levensmodel. Ondanks de militaire component is de YPJ altijd ook een bron van inspiratie geweest voor vrouwen over de hele wereld. Dat komt vooral doordat we het recht op zelfverdediging tot ons centrale principe hebben verklaard. Onze strijd van de afgelopen twaalf jaar is altijd een strijd voor een nieuw leven geweest – een leven in vrijheid en gelijkheid. En ja, we hebben daarvoor een hoge prijs betaald en blijven die betalen.
Al deze ontwikkelingen maken de strategische missie van de YPJ duidelijk: vandaag de dag vechten duizenden vrouwen van verschillende afkomst en nationaliteit in onze gelederen. Als we het vandaag hebben over de overwinning op IS, dan was dat alleen mogelijk dankzij de collectieve kracht en het gezamenlijke denken van de vrouwen. Deze historische overwinning heeft nauwe grenzen doorbroken en de zelfbewuste vrouw met een eigen identiteit zichtbaar gemaakt.
Vandaag heeft niemand meer het recht om over het leven van een vrouw te beslissen of beslissingen voor haar te nemen. De YPJ heeft met het bloed en de inzet van duizenden gevallen strijdsters de basis gelegd voor de vrije identiteit van de vrouw – dat benadrukken is voor mij een morele plicht.
YPJ-strijders hijsen hun vlag tijdens Newroz 2019 in het laatste IS-bolwerk Baghuz © Nazım Daştan
Onze identiteit is het resultaat van de strijd
Ook al staat onze militaire kracht wereldwijd bekend, moet men weten dat de werkelijke kracht van de YPJ voortkomt uit de ideeën van vrijheid. Het is onze mentale kracht die ons in staat stelt om naar de wapens te grijpen – en dat alleen in dienst van een hoger doel. Als een gewapende strijd niet dient om vrouwen en de samenleving te bevrijden, heeft hij voor ons geen zin. Zonder de vrije wil en de beslissingsbevoegdheid van vrouwen zou de strijd tegen IS niet succesvol zijn geweest. De voorbeelden van Kobanê, Efrîn, Serêkaniyê, Aleppo en recentelijk de Tişrîn-dam laten op indrukwekkende wijze zien hoe effectief de kracht van vrouwen kan zijn. Met dit zelfbewustzijn hebben de vrouwen onder leiding van de YPJ een eeuwenlang opgelegde, gewelddadige en patriarchale denkwijze doorbroken. En als we vandaag in Damascus aan tafel zitten, dan hebben we dat juist aan deze strijd te danken.
Het moet duidelijk zijn: zonder vrouwen aan de onderhandelingstafel zal er geen oplossing komen. Onze deelname betekent niet alleen de aanwezigheid van de YPJ – het betekent dat de collectieve wil van de vrouwen daar vertegenwoordigd moet zijn. We mogen niet vergeten dat het de vrouwen waren die de afgelopen 13 jaar de verworvenheden van de bevolking in Rojava en Noordoost-Syrië hebben verdedigd. Daarom spelen ze vandaag de dag een leidende rol in alle defensie- en maatschappelijke structuren. Sinds het begin van het dialoogproces zijn vrouwen in alle commissies vertegenwoordigd als centrale kracht.
Natuurlijk mogen we bij al deze inspanningen onze fundamentele principes niet uit het oog verliezen. De identiteit van de YPJ is gebaseerd op een seculiere en democratische lijn – dat geldt zowel voor onze militaire structuren als voor ons organisatorisch werk. Zolang het welzijn van de bevolking centraal staat, is iedereen welkom in ons democratisch systeem. Onze rode lijnen zijn duidelijk: vrijheid, gelijkheid en democratie. Met deze principes gaan we aan de onderhandelingstafel zitten.
De YPJ is een vrouwelijke verdedigingseenheid met een seculiere structuur. Hoe kan zo’n macht zich schikken in een regime dat – zoals onder Ahmed al-Scharaa – gebaseerd is op religieuze referenties?
Het moet voor iedereen duidelijk zijn dat de YPJ in de hele regio en daarbuiten erkend wordt als een onafhankelijke vrouwelijke verdedigingsmacht. Voor ons zijn er geen voorwaarden om in het Syrische leger te worden opgenomen – onze hoogste leidraad is en blijft de bescherming van de rechten van vrouwen, overal en onder alle omstandigheden. Of het nu binnen het Syrische leger is of daarbuiten: de YPJ zal vastberaden en volhardend blijven vasthouden aan haar fundamentele doelstellingen.
Ook al opereren we momenteel als autonome kracht in Noord- en Oost-Syrië, de YPJ zal in de toekomst een belangrijke rol spelen in het systeem en bijdragen aan de bescherming van het algemeen belang. Tegelijkertijd maken we duidelijk: we zullen geen denkwijze accepteren die ons wil dwingen tot overgave of onderwerping. De YPJ zal met haar kracht een centrale factor zijn in de bescherming van de Syrische natie en alle gebieden van het land – juist in het licht van bedreigingen en aanvallen. Maar ik herhaal: dit betekent geenszins dat we onze autonomie zullen opgeven of ons zullen onderwerpen.
In dit verband rijst opnieuw de vraag van integratie. Integratie betekent uiteindelijk ook versmelting. Is het niet moeilijk voor een seculiere vrouwelijke strijdmacht als de YPJ om mogelijk zij aan zij te opereren met radicale islamisten of jihadistische huurlingen in andere delen van Syrië?
Een punt dat onze bevolking duidelijk moet begrijpen, is dat de YPJ geen deel uitmaakt van de zogenaamde integratieplannen. Natuurlijk is deelname aan gezamenlijke militaire inspanningen een apart onderwerp, maar we zullen onder alle omstandigheden onze structurele autonomie behouden.
Onze houding is niet alleen gericht tegen de Syrische regering of het Syrische leger, maar geldt ook binnen de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), waaronder wij tot op heden als onafhankelijke kracht bestaan. In gezamenlijke defensiekwesties handelen wij gecoördineerd, maar binnen de alliantie behouden wij onze eigen identiteit en beslissingsbevoegdheid.
Vrouwen moeten aan tafel zitten
Niemand mag verwachten dat de YPJ zich aanpast aan andere krachten. Integendeel: dankzij onze autonomie en expertise hebben we overal het recht en de plicht om vrouwenrechten te verdedigen. We zien onszelf als beschermende macht voor de vrouwen en de bevolking van Syrië – en tegelijkertijd als autonome macht die de verworvenheden van de Rojava-revolutie verdedigt. Daaruit volgt dat de YPJ zich, waar dat ook nodig is, zal inzetten voor de vrouwen van Syrië en hun gemeenschappen. Dat staat voor ons niet ter discussie.
Als de regering in Damascus echt bereid is tot verandering, moet zij allereerst het recht op vrijheid voor vrouwen en alle maatschappelijke groepen gelijkelijk erkennen.
En nogmaals: als het nieuwe Syrische leger vasthoudt aan de oude mentaliteit, is samenwerking met ons uitgesloten. Niet omdat we door hen zouden worden afgewezen, maar omdat we zelf resoluut tegen deelname aan dergelijke structuren zijn. Als de wil van vrouwen niet wordt erkend, maar als louter buit wordt behandeld, zal de YPJ zich onder geen enkele omstandigheid aan hun zijde scharen. En niemand heeft het recht om ons tot een dergelijke deelname te dwingen.
In Noord- en Oost-Syrië bestaat een seculier maatschappijmodel onder vrouwelijk leiderschap. De regering in Damascus daarentegen blijft zich richten op op de sharia gebaseerde structuren. Betekent een integratie van de YPJ in het Syrische leger niet noodzakelijkerwijs concessies aan de vrouwenrevolutie? Of ziet u dit eerder als een nieuwe fase in uw beweging?
Er is hoop dat de bestaande denkwijze kan worden veranderd. Tegelijkertijd blijkt uit de huidige houding van de overgangsregering in Damascus dat zij noch de samenleving dient, noch enige garantie biedt voor de bescherming van vrouwenrechten. Mocht deze regering echter kritisch met haar verleden omgaan en zich serieus heroriënteren op de normen van verandering en transformatie, dan zouden de rechten van de vrouwen en de volkeren van Syrië kunnen worden beschermd. Alleen onder deze voorwaarden zou samenwerking bij de opbouw van een democratisch systeem voor ons denkbaar zijn.
Geen onderwerping aan religieuze structuren
Als YPJ en als vrouwenbeweging geloven wij dat we een gelijkwaardig en democratisch systeem kunnen creëren. Op basis daarvan kan het concept van integratie een nieuwe betekenis krijgen. Voor ons betekent integratie geenszins dat wij worden zoals zij – integendeel: ons begrip van integratie betekent dat zij veranderen. Ons doel is om hen verder te ontwikkelen in de richting van een vrije en democratische houding. Dat is in onze ogen echte integratie.