- Noord-Koerdistan
Het gemeentelijk theater van Amed (Diyarbakır) (DBŞT) kende op 1 september, Wereldvredesdag, een ontroerende start van het theaterseizoen 2025/26. In overeenstemming met deze speciale datum ging het theaterstuk “Jîn (Jinên Azad)” in première in het Çand Amed Congress Center. Het stuk heeft geen lineaire verhaallijn, maar vertelt het verhaal van de strijd van vrouwen en hun omgang met verdriet door middel van lichaamstaal, muziek en beweging.
Het stuk is ontwikkeld door de actrices van het gemeentelijk theater, dat onder het gemeentelijk departement voor cultuur en sociale zaken valt. Onder regie van Mizgîn Bilmen, met choreografie van Berivan Savgat en dramaturgie van Berfin Emektar, maakte het DBŞT-ensemble een sterk artistiek statement. Het toneelstuk combineert een brief van de Koerdische politica Leyla Zana, gedichten van dichter Ebdulla Peşew en Emektars eigen teksten met een indrukwekkende fysieke performance.
‘Een compleet nieuwe ervaring’
In een interview legde regisseur Mizgîn Bilmen uit wat de bijzondere uitdaging was om de productie in vier weken voor te bereiden: “Het waren vier intense weken van voorbereiding; voor zowel mij als de actrices was het een compleet nieuwe ervaring om een verhaal in een theatervoorstelling voornamelijk via lichaamstaal te vertellen – en pas in tweede instantie via gesproken taal, die dan des te meer diepgang krijgt.” Bilmen benadrukte dat het hele team erg dankbaar was voor deze artistieke ervaring en kondigde aan dat ze in de toekomst zouden blijven samenwerken.
De première werd uiteindelijk een bijzondere gebeurtenis die niet alleen de artiesten, maar ook het publiek diep raakte. “Ik had niet verwacht dat het hen zo zou ontroeren en raken. Dat was precies wat ik wilde – en ik was aangenaam verrast. Ik heb zelden zo’n ongelooflijk geconcentreerd en gefocust publiek meegemaakt”, aldus Bilmen.
De impact van theater in een politieke context
Bilmen beschreef de sfeer van de avond als volgt: “Ik realiseerde me niet wat voor signaal dit zou afgeven in Amed of aan de Koerdische gemeenschap. Toen ik Sedat Yurttaş [Koerdische advocaat, politicus en auteur] ontmoette, die ook de première bijwoonde, voelde ik hoe ontroerd hij was; het was een heel mooie ontmoeting.”
De voorstelling begon met een brief van Leyla Zana, gevolgd door een geluidsopname van een van haar toespraken uit de jaren negentig in het Turkse parlement. Deze dramaturgische keuze maakte duidelijk hoe sterk de productie verankerd is in een politieke context. Bilmen vatte dit inzicht als volgt samen: “Het werd me opnieuw duidelijk wat theater kan betekenen in een politieke context.”
De regisseur was ontroerd door de reacties binnen de Koerdische gemeenschap: “Dit soort aanmoedigingen en erkenning zijn heel nieuw voor mij – en iets heel bijzonders. De première van ”Jîn (Jinên Azad)” was meer dan alleen een avondje theater: het was een artistiek statement dat kracht, pijn en hoop combineerde en het publiek in Amed diep ontroerde.”
Uitdrukking van het emotionele geheugen van het lichaam
“Jîn (Jinên Azad)” volgt de traditie van fysiek theater en danstheater, gebaseerd op de invloeden van de legendarische choreografe Pina Bausch. De focus ligt niet op hoe lichamen bewegen, maar op wat hen beweegt. “Jîn” had ook geen vaste tekst en geen vooraf bepaalde choreografie.
Bilmen, die meer dan tien jaar ervaring heeft in professionele volksdans, ziet dans niet alleen als een uitdrukking van verdriet, maar ook als een daad van bevrijding: “In de Koerdische cultuur zijn folklore en dans niet alleen een manier om met verdriet om te gaan, maar ook een poging tot bevrijding.”
Bron: ANF