- Turkije
De Stichting voor Mensenrechten in Turkije (TIHV) heeft de nieuw opgerichte “Commissie voor Nationale Solidariteit, Broederschap en Democratie” van het Turkse parlement een uitgebreid standpuntdocument overhandigd over een democratische oplossing voor de Koerdische kwestie. In het document benadrukt de stichting dat de commissie een belangrijke kans biedt voor een vreedzaam oplossingsproces – mits zij zich duidelijk laat leiden door mensenrechtenprincipes.
In zes thematische speerpunten formuleert de TIHV aanbevelingen en wijst zij op de fundamentele tekortkomingen op het gebied van politiek en rechtsstaat in het land. In de tekst staat dat er in Turkije de afgelopen jaren een enorme achteruitgang te zien is op het gebied van democratie, rechtsstaat en eerbiediging van fundamentele mensenrechten en vrijheden. Deze ontwikkeling is volgens de stichting een uiting van een “autoritair en rechtsonzeker regime” dat wordt gekenmerkt door willekeur, onduidelijkheid en de afbraak van rechtsstatelijke structuren.
Rechtsstaat als voorwaarde voor dialoog
De stichting roept de Commissie op om haar werk te baseren op het onschendbare fundament van universele mensenrechten. De geldigheid daarvan mag niet het onderwerp zijn van onderhandelingen of politieke compromissen. Het respect voor de rechten van alle mensen die in Turkije wonen – ongeacht hun etnische, religieuze of culturele achtergrond – moet worden beschouwd als een absolute voorwaarde voor elk democratisch proces.
De TIHV verklaart zich tegelijkertijd bereid om haar expertise en steun in te zetten voor een serieus oplossingsproces. Daarbij wijst de organisatie onder meer op het ernstige tekort bij de uitvoering van nationale en internationale rechterlijke uitspraken – met name de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Turkse Constitutionele Hof.
Concretisering van de voorstellen
In haar aanbevelingen benadrukt de stichting dat veel bestaande problemen al kunnen worden opgelost door de uitvoering van bestaande wetten en internationale verplichtingen. Alleen al de naleving van de geldende grondwettelijke en mensenrechtennormen zou het voor de commissie gemakkelijker maken om haar doelstellingen te bereiken.
De TIHV roept het parlement op om ook actie te ondernemen tegen de uitvoerende macht: de commissie moet aanbevelingen doen om een einde te maken aan onwettige, institutioneel niet-gegarandeerde en willekeurige maatregelen van de regering.
Bovendien moet het dialoogproces worden gevoerd in overeenstemming met internationale normen voor “transitionele justitie” – dat wil zeggen met elementen als waarheidsvinding, gerechtigheid, herstel en garanties dat het niet opnieuw zal gebeuren. De getroffenen moeten daarbij centraal staan.
Legitimiteit door participatie en consensus
Een ander punt betreft de besluitvorming binnen de commissie zelf. Deze moet – bovenop de wetgevingsprocedure – gebaseerd zijn op consensus en overtuiging in plaats van op gewone meerderheden. Alleen zo kan zij haar rol als drager van een maatschappelijk verzoeningsproces vervullen.
De TIHV verwijst ook naar een oproep van VN-deskundigen van 11 april 2025. Volgens deze oproep moet de commissie samen met nationale en internationale deskundigen concrete en inclusieve programma’s voor demobilisatie, ontwapening en re-integratie ontwikkelen, inclusief de bijbehorende wettelijke basis.
Ten slotte is het van essentieel belang dat er uitgebreide programma’s worden ontwikkeld en wettelijk worden vastgelegd om de culturele en taalkundige rechten van de Koerdische bevolking te beschermen.
Bron: ANF