- Noord-Koerdistan
In het kader van het 23e cultuur- en natuurfestival Munzur werd op de derde festivaldag in Dersim een panel georganiseerd met als titel “Alevitisme, assimilatie en vormen van verzet”. De discussie vond plaats in de centrale kunstenaarswijk en bracht vertegenwoordigers van alevitische cultuurverenigingen en talrijke deelnemers uit de regio bijeen.
Tot de sprekers behoorden Seher Şengünlü Yılmaz, voorzitter van de Alevitische Cultuurvereniging (AKD), Cuma Erçe van de Cultuurvereniging Pir Sultan Abdal (PSAKD) en Hüseyin Mat, voorzitter van de Confederatie van Alevitische Verenigingen in Europa (AABK) en de Alevitische Gemeenschap van Duitsland. Het panel werd gemodereerd door Özkan Tacar van de Federatie van Socialistische Raden (SMF).
Kritiek op staatscontrole en religieuze toe-eigening
Seher Şengünlü Yılmaz waarschuwde in haar bijdrage voor toenemende institutionele invloed op het alevitische leven – met name door de “Autoriteit voor Alevitische-Bektaschi-cultuur en Cemhuizen”, die onder het ministerie van Cultuur en Toerisme valt. Deze probeert het alevitisme te reduceren tot een “door de staat geaccepteerde” vorm. “Met deze structuur wil men een gestandaardiseerde, aanpasbare aleviet opvoeden”, aldus Yılmaz. Ze sprak van een actief assimilatiebeleid waarbij gebruik wordt gemaakt van staatsmiddelen.
Ze bekritiseerde ook het gebrek aan erkenning van cemhuizen als officiële gebedshuizen en eiste een grondwettelijk gewaarborgde gelijkheid. “In Turkije zijn er duizenden cemhuizen, maar geen enkel heeft een wettelijke status. Het is een schijnoplossing om een autoriteit voor een religie in het leven te roepen die officieel niet eens wordt erkend”, zei ze. Het huidige vredesproces moet worden aangegrepen om een maatschappelijke discussie over identiteitskwesties op gang te brengen, aldus Yılmaz.
Gezamenlijk verzet en zelfkritiek
Ook Cuma Erçe bekritiseerde de oprichting van de genoemde autoriteit als middel om controle uit te oefenen en invloed te verwerven. “De staat wil een gelovige, gehoorzame generatie vormen naar zijn eigen ideeën”, zei hij. Daartegenover stellen de alevieten zelforganisatie en gezamenlijk verzet. Hij riep op tot meer samenwerking met andere gemarginaliseerde groepen in Turkije.
Tegelijkertijd pleitte Erçe voor kritische zelfreflectie binnen de alevitische beweging. Instellingen met een alevitisch imago zijn niet automatisch vrij van interne aanpassing: “Ook wij moeten ons schudden en ons bevrijden van interne assimilatie. De gezamenlijke strijd is onze enige optie.”
Verantwoordelijkheid nemen, inspraak eisen
Hüseyin Mat benadrukte dat alevieten en alawieten in landen als Turkije, Syrië, Irak en Iran ondanks culturele verschillen met vergelijkbare ervaringen van uitsluiting worden geconfronteerd. “Gelijkheid bestaat voor ons nergens echt. De staat drukt ons naar de rand, onze taal verdwijnt, ons geloof wordt genegeerd.”
Mat riep op om niet alleen kritiek te leveren, maar ook actief verantwoordelijkheid te nemen in het politieke proces – met name in de context van de huidige dialoog over democratisering en vredesbeleid in Turkije. Verwijzend naar de “Oproep tot vrede en een democratische samenleving” die Abdullah Öcalan in februari schreef, zei Mat: “Alevieten willen in dit proces geen toeschouwers zijn, maar actoren. Ze willen met hun eigen stem aan de onderhandelingstafel vertegenwoordigd zijn.”
Een democratische hervorming van Turkije kan niet alleen vanuit Amed (tr. Diyarbakır) worden bedacht, benadrukte Mat: “Ook Dersim moet een plaats van politieke verandering zijn. Zonder gemeenschappelijke basis kan er geen echte vrede zijn.”
Verdere panels in Dersim
Het panel werd afgesloten met een open vragenronde. Het festival wordt voortgezet met verdere evenementen, waaronder een panel over politieke onderdrukking en ontslagen in de openbare dienst.