- Noord-Koerdistan
Na afloop van de “Moedersworkshop” in Dersim is er een dringende oproep gedaan om de religieuze en sociale structuren van de Alevieten te vernieuwen. De deelnemers riepen op tot een terugkeer naar de egalitaire wortels van het Rêya Heq geloof.
De tweedaagse “Moedersworkshop” in Dersim eindigde met een oproep om vrouwelijk leiderschap in de alevitische geloofsgemeenschap te versterken. Onder het motto “De waarheid is de weg van de moeder” bespraken alevitische vrouwen uit verschillende regio’s op uitnodiging van de Vrouwenraad van de Democratische Alevitische Verenigingen (DAD) in het dorp Marçik (tr. Sinan) de rol van vrouwen in het Rêya Heq-geloof (ook Raa Haq) en de historische en huidige betekenis ervan. De resultaten werden gepresenteerd in aanwezigheid van talrijke vertegenwoordigers van religieuze en culturele instellingen, waaronder de covoorzitter van de DBP-partij, Çiğdem Kılıçgün Uçar.
Vervreemding van traditionele waarden
De slotverklaring van de workshop werd voorgelezen door Kadriye Doğan, medevoorzitter van de DAD. Hierin benadrukten de organisatoren dat de kloof tussen de geloofsfilosofie van de alevieten en de geleefde realiteit van de hedendaagse gemeenschap groeit. De invloed van patriarchale structuren en de politieke islam leidt tot een diepgaande vervreemding van traditionele waarden en bedreigt ook de centrale positie van moederlijke autoriteit in het spirituele leven.
“Heropbouw van onze spirituele orde is noodzakelijk”
“Het herstel van de rituele, spirituele en sociale fundamenten van onze geloofsgemeenschap, zoals die generaties lang zijn doorgegeven door de Ocakzade-moeders, is een centrale taak”, luidt de verklaring. De deelnemers aan de bijeenkomst zien het als hun plicht om te strijden tegen de infiltratie van patriarchale elementen in het geloof en in plaats daarvan een egalitaire samenleving te herstellen die gebaseerd is op wijsheid, instemming (Rıza) en spirituele verantwoordelijkheid.
De belangrijkste punten van de slotverklaring op een rijtje:
Erkenning van vrouwelijke spirituele autoriteit: de workshop benadrukte dat het geloof gebaseerd is op de waarheid van het pad, waarin vrouwelijke wijsheid een centrale rol speelt. Moederlijke leiderschapsfiguren moeten worden begrepen als “Mürşide”.
Kritiek op de staat van gelijkheid: Hoewel het alevitisme zich inzet voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, wijkt de maatschappelijke realiteit hier sterk van af. De onderdrukking van vrouwelijke invloed in instellingen, spirituele centra en sociale ruimten moet worden overwonnen.
Kan-wet als leidend ethisch principe: De spirituele relatie tussen mensen, de zogenaamde Kan-wet, garandeert niet alleen gelijkheid, maar streeft ook naar een natuurlijke sociale orde die gender overstijgt.
Rol van de taal: De revitalisering van de moedertalen Kirmanckî en Kurmancî is een integraal onderdeel van de religieuze praktijk en identiteit. Hun bevordering op alle gebieden van het leven is noodzakelijk om assimilatie tegen te gaan.
Van kritiek naar opbouw: De workshop roept vrouwen op zich niet te verliezen in kritiek, maar actief deel te nemen aan de vernieuwing van het spirituele pad. Vrouwen worden opgeroepen om het pad te beschermen en te verdedigen en er organisatorische structuur aan te geven.
Kennisoverdracht tussen de generaties: De wijsheid van de ouderen moet actief worden doorgegeven aan de volgende generatie om het spirituele erfgoed levend te houden.
Netwerken en organisatie: Om de resultaten te implementeren moeten regelmatige bijeenkomsten, spirituele bijeenkomsten en congressen worden georganiseerd en permanente communicatiestructuren worden gecreëerd tussen de Ocakzade moeders en hun spirituele kinderen.
Verwerping van onderdrukking en assimilatie: De workshop verwerpt alle vormen van dwangmaatregelen tegen religieuze gemeenschappen, in het bijzonder tegen Alawieten in Syrië en andere regio’s, en kondigt verzet aan tegen het beleid van verplaatsing en assimilatie.
“Tijd en plaats zijn niet zonder eigenaar”
De slotverklaring eindigt met een symbolische zin in het Turks: “Zaman sahipsiz, mekân rızasız, mazlum çaresiz değildir” – “Tijd is niet zonder eigenaar, plaats is niet zonder toestemming en de onderdrukten zijn niet zonder hoop.” De DAD Vrouwenraad ziet de workshop niet alleen als een plaats van herinnering en kritiek, maar ook als een startpunt voor actieve wederopbouw op basis van vrouwelijke wijsheid, spirituele aspiraties en collectieve verantwoordelijkheid.
Wat is Raa Haq / Rêya Heq?
Raa Haq of Rêya Heq (Koerdisch voor “weg van de waarheid” of “weg van God”) is een spirituele en filosofische oriëntatie binnen het alevitische geloof, die vooral in Dersim en andere alevitische provincies in Noord-Koerdistan wordt beoefend. Het benadrukt een gemeenschappelijke manier van leven dicht bij de natuur en een spirituele relatie tussen de mens, de natuur en het goddelijke die verder gaat dan dogmatische religieuze systemen.De term “Rêya Heq” verwijst naar een pad van waarachtigheid dat ethische praktijk, spirituele ervaring en gemeenschapsgerichtheid combineert. Het religieuze leiderschap ligt traditioneel bij de Ocak families (spirituele lijnen), waarbij zowel mannelijke (Pir) als vrouwelijke (Ana) autoriteiten worden erkend. De gemeenschap wordt geleid door het principe van toestemming – een ethische orde gebaseerd op wederkerigheid, respect en verantwoordelijkheid.
De centrale kenmerken van het geloof
Geen dogmatisch monotheïsme: God (Haqq) wordt niet antropomorf opgevat, maar als een immanente waarheid in alle dingen.
Afwijzing van dwang en straf: De gemeenschap verwerpt religieuze dwang, de doctrine van de hel en angst voor zonde.
Centrale rituelen: De Cem is de belangrijkste religieuze bijeenkomst, waarin gebed, muziek, dans (semah) en ethisch discours een eenheid vormen.
Gelijkheid van mannen en vrouwen: Vrouwen nemen traditioneel op gelijke voet deel aan het spirituele leven en kunnen spirituele leiderschapsrollen op zich nemen.
Taal en cultuur: Het geloof is diep verweven met de Koerdische taal en cultuur, vooral met Kirmanckî (Zazakî) en Kurmancî.
Rêya Heq wordt sterk gekenmerkt door orale traditie, liederen, verhalen en rituele vormen die van generatie op generatie worden doorgegeven.
Foto’s © MA