Ayten Dersim, lid van de Coördinatie van de Koerdische Vrije Vrouwenpartij (PAJK), sprak over de martelaren van juni door zich te richten op de pionierende vrouwen die zelfopofferende acties uitvoerden. Ze legde uit dat door de nalatenschap van deze martelaren, ze zichzelf constant bevragen in termen van patriottisme, vrijheid, ethiek en esthetiek, binnen het kader van de vrouwenbevrijdingsideologie en dat ze een strijd om het bestaan voeren op basis van hun eigen innerlijke kracht en autonomie.
Çiğdem Doğu, lid van de Uitvoerende Raad van de Koerdische Vrouwengemeenschappen (KJK), deelde haar gedachten over het gemeenschapsleven en verklaarde: “Waar het om gaat is dat we als samenleving in staat zijn om onszelf te besturen. Het gaat er niet om een staat te worden en dan de samenleving te besturen als die staat. Het Koerdische volk zal zichzelf besturen. Het Koerdische volk, samen met het Assyrische en Turkmeense volk, zal zichzelf besturen. Vrouwen zullen zichzelf besturen met hun eigen uitgesproken en autonome wil. En natuurlijk zullen mannen in de samenleving hun bestaan laten gelden door samen met anderen te leven en te strijden. Dit is een gemeenschappelijke manier van leven. We hebben het over zo’n eenvoudig leven. Het is niet iets dat ver van ons af staat.”
Ayten Dersim, een lid van de Coördinatie van de PAJK, en Çiğdem Doğu, een lid van de Uitvoerende Raad van de KJK, deelden hun gedachten over de martelaren van juni en de strijd voor het socialisme in een interview met Medya Haber TV.
Hier is het eerste deel van dit gesprek, met een reflexie van Ayten Dersim
AYTEN DERSIM:
In naam van kameraad Zîlan herdenk ik met respect en dankbaarheid de kameraden Sema, Gulan, Helm, Raperîn, Bêrîvan, en de vele andere martelaren van de vrijheid wiens namen ik hier niet kan opnoemen. Bij deze gelegenheid hernieuw ik nogmaals onze belofte, als hun kameraden, om de vrijheidsstrijd die zij voerden en het vrije leven dat zij ons toevertrouwden voort te zetten.
Als Beweging van Vrije Vrouwen zijn we ook een beweging van martelaren. Vanaf de eerste stap die we zetten op het pad van de vrijheid, als Koerdische mensen en als vrouwen, waren we ons er volledig van bewust dat we een moeilijke en vastberaden strijd begonnen waren. We wisten ook dat het bewandelen van dit pad betekende dat we alleen zouden winnen door strijd en dat we een prijs zouden betalen.
We hebben altijd de betekenis omarmd die leider Öcalan aan martelaren heeft toegekend. Wat heeft elke martelaar de beweging, het volk en de vrouwen nagelaten? Ze vochten met hun ideologie en filosofie voor een vrij land, een vrije samenleving en voor het vrije bestaan van vrouwen in de samenleving. In deze zin proberen we, wanneer we martelaren herdenken, altijd te lopen met een volledig bewustzijn van hun doelen, van wat ze onafgemaakt hebben achtergelaten en aan ons hebben toevertrouwd en met een duidelijk begrip van hoe we hen kunnen eren, hoe we kunnen slagen, hoe we kunnen winnen. Het huidige niveau van onze strijd is direct met hen verbonden. Als hun kameraden hebben we geprobeerd om degenen te zijn die deze strijd voortzetten. Het martelaarschap van kameraad Zîlan, haar beslissing om een zelfopofferende actie uit te voeren, laat zien wat het betekent om een volk te zijn, wat het betekent om te vechten voor het bestaan en wat het betekent, vooral voor een vrouw, om vrij te zijn. Haar pad was er een van volledige toewijding aan een doel. Het was een mars naar dat doel, een totale focus op het doel. Het was een reis die ondernomen moest worden, koste wat het kost.
We moeten Zîlans houding als godin belichamen
Kameraad Zîlan’s zelfopofferende actie, haar fysieke martelaarsdaad was natuurlijk een vorm van verzet. Maar dat was het niet alleen. Ze voerde een strijd voor een filosofie van vrijheid. De omstandigheden van die tijd, zowel politiek als in de context van het historische moment, betekenden een confrontatie met een internationale samenzwering tegen leider Öcalan, de voortdurende ontkenning van het Koerdische volk in onze regio en in de rest van de wereld, en de extra moeilijkheid om een vrouw te zijn binnen die ontkende identiteit. In de persoon van kameraad Zîlan werd dit alles omgezet in een gedachte, in een levenswijze, in een vastberaden doel. Dit idee, deze ideologie, deze filosofie nam de vorm aan van actie. En terwijl ze die actie uitvoerde, was haar houding er een van het toewerken naar een doel, met volledige toewijding aan succes. Binnen de vrouwenbeweging hebben we de maand juni altijd gebruikt als een moment om na te denken over de betekenis van haar houding.
We vragen ons af: “Hoe worden we zoals Zîlan?” Omdat Zîlan, zoals president Öcalan haar definieerde, een godin was. En wat is een godin? Zij is degene die voortdurend creëert, die vernieuwt, die baart, die groeit en anderen laat groeien. Ze is nooit gefixeerd of statisch. Ze wordt zich altijd bewust van vrijheid en vormt zich daar voortdurend naar. Terwijl ze zichzelf hervormt, hervormt ze de samenleving, vooral de vrouwen. Zo hebben we haar altijd begrepen. Daarom zeggen wij, als haar kameraden, altijd: elke vrouw van Koerdistan en vrouwen over de hele wereld moeten haar leren kennen. Ze moeten haar goddelijke houding, haar goddelijk verzet, haar goddelijk verlangen uitdragen. Haar belichamen betekent die strijd in de praktijk beleven en realiseren. Daarom strijden wij, als beweging, om godinnen te worden. De geschiedenis leert ons dat de vastberadenheid van godinnen gesmeed werd door immense strijd. Hun pad was nooit gemakkelijk. En vandaag, hoewel de omstandigheden veranderd zijn, gaat de essentie van die strijd door. Het dominante wereldwijde systeem is nog niet verdwenen en er is nog geen gelijkwaardige samenleving. Vrijheid kan niet gescheiden worden van socialisme, noch van gemeenschapsleven. Kameraad Zîlan belichaamde een houding die geworteld was in een diep filosofisch bewustzijn.
Kameraad Sema analyseerde het leven in zijn geheel
Kameraad Sema bereikte een diep bewustzijn van vrouw-zijn na de zelfopofferende actie van kameraad Zîlan. Haar terrein van verzet was de gevangenis. Ons volk weet goed wat de gevangenisruimte betekent, vooral voor vrouwen. En als het een gevangenis is in Turkije, dan is het de plaats waar de meest gewelddadige, meest ruwe en meest verfijnde aspecten van het door mannen gedomineerde systeem worden opgelegd. Het doel van zo’n plek is om de wil van zowel revolutionaire vrouwen als mannen te breken, hen te onderwerpen, tot onderwerping te dwingen, hen betekenisloos te maken.
Kameraad Sema was zich hier volledig van bewust. Het guerrillaleven van kameraad Zîlan had slechts een jaar geduurd, maar toch belichaamde ze de cultuur van de godin en liet ze ons zien wat het betekende om er een te worden. Sema’s strijd had diepere wortels. Ze had guerrilla-ervaring en ze had de opleiding van president Öcalan gevolgd, waardoor ze ideologisch toegerust was. Deze elementen vormden een sterker en diepgaander bewustzijn. Hoewel dit niet als vergelijking bedoeld is, was Sema een ideologisch rijke persoonlijkheid. De gevangenis was een ruimte waar de vijand alle methoden van speciale oorlogsvoering en psychologische oorlogsvoering toepaste om overgave af te dwingen. Het was ook de plek waar de door mannen gedomineerde mentaliteit zich het duidelijkst openbaarde, een systeem dat een vrouw niet erkent als subject van de wil, haar niet serieus neemt, noch als persoon noch als vrouw, en weigert haar te erkennen als politiek wezen. Het is een plek waar beslissingen worden genomen door de dominantie van de ene mentaliteit over de andere.
Sema analyseerde het leven als geheel, bouwend op haar eigen persoonlijkheid. We zeggen vaak: wat heeft vijfduizend jaar mannelijke dominantie gecreëerd? De geknechte vrouw. De gevangen vrouw. De vrouw die niet langer van zichzelf is. Gedurende vijfduizend jaar geschiedenis is dit hun doel geweest. Kameraad Sema daagde dit uit vanuit zichzelf. Ze vroeg: wat betekent het om een vrije vrouw te zijn? Waar moet die strijd beginnen? Hoe moet die zich ontvouwen? Ze confronteerde en loste de geknechte vrouwelijke persoonlijkheid op haar hoogste punt op. Door diep menselijke reflectie en analyse overtrof ze zichzelf en ontmantelde ze de mentale kaders, relationele patronen en geloofssystemen die de psyche van de tot slaaf gemaakte vrouw vormgeven. Deze ontdoen een vrouw van haar vrouw-zijn.
Er zijn duizenden genderspecifieke vormen die aan vrouwen worden opgelegd. Sema analyseerde ze holistisch. Door deze analyse begon ze te zien hoe een vrouw zichzelf moest bevrijden, hoe ze zou moeten leven en hoe haar relaties eruit zouden moeten zien. Binnen het gevangenissysteem was president Öcalan het doelwit. Sema begreep dit duidelijk. De filosofie en ideologie van president Öcalan had alle vrouwen geraakt en vrouwen waren begonnen zichzelf hierdoor opnieuw op te bouwen. Hiervoor was een enorme strijd gaande in de bergen, in de gevangenissen, op de vlakten en in de steden. En juist deze strijd werd aangevallen. Ze zag in dat deze aanval ideologisch, filosofisch en existentieel beantwoord moest worden. Dit waren geen abstracte begrippen. Ze deed een cruciale uitspraak: “Er zijn niet twee zonnen, er is één zon. Die ene zon verlicht de hele mensheid. Elke tweede zon is slechts een reflectie, nooit de essentie.”
Die zogenaamde tweede zon is een symbolische slag tegen het door mannen gedomineerde systeem dat zichzelf opnieuw wil uitvinden, het is een aanval op de realiteit van leider Öcalan. En ze reageerde door te zeggen: “Dan zal ik mezelf op zo’n manier herbouwen…” Ze stelde een strijdwijze voor waarin vrouwen zichzelf moeten ondervragen en moeten bepalen hoe ze tegenover de mannelijke overheersing moeten staan. Met de actie die ze uitvoerde, creëerde ze een lijn tussen 8 maart en Newroz. In haar brief schreef ze dat ze “een brug wilde worden die zich uitstrekt van 8 maart tot 21 maart”. En die brug heeft ze gebouwd.
Dit geldt voor alle vrouwen. Ja, kameraad Sema kwam uit Koerdistan, een Koerdische vrouw, een vrouw uit het Midden-Oosten. Maar we zijn verder gegaan dan dat. Door ons bewust te worden van onze identiteit en te begrijpen wat het betekent om te bestaan, hebben we gezien dat dit ook in de richting van universaliteit gaat. Kameraad Sema is erin geslaagd om een buitengewoon licht te worden binnen die vier donkere muren van de gevangenis. Er is niemand die niet van haar actie, haar verzet of haar strijd heeft gehoord. En degenen die het hoorden, begonnen haar op te zoeken, haar te begrijpen. Er ontstond een vraag: wie was deze vrouw? Waar kwam ze vandaan, dat ze zo’n actie kon voeren en zo veel gehoord kon worden? Mensen begonnen zich naar haar toe te bewegen. Ze wilden haar leren kennen. In die zin werd kameraad Sema een pionier die ons allemaal liet zien hoe de ideologie van vrouwenbevrijding geleefd moet worden en hoe ze gesocialiseerd moet worden. Ze werd echt een pionier.
Door het voorbeeld van kameraad Sema hebben we dit geleerd: ja, ze zijn producten van een strijd, maar ze belichaamden dat product op holistische wijze in hun persoonlijkheid en houding. Theorie kreeg in hen concrete vorm. Hun ideeën werden werkelijkheid.
Kameraad Gulan was een van de eerste commandanten van een autonome vrouwenorganisatie
Kameraad Gulan was een van de eerste vrouwen die deelnam aan de militarisering van onze beweging. Ze was actief in veel van onze provincies in Noord-Koerdistan (Bakur), waar ze streed, guerrillaoorlog voerde en als commandant diende. Ze was een tactische commandant, iemand die gevechten coördineerde, zichzelf en anderen trainde en het voortouw nam bij het opbouwen van autonome vrouwenstructuren in de bergen. Ze was een van de eerste commandanten die dat deed.
Haar persoonlijkheid als vrouwelijke commandant werd nog duidelijker door haar guerrilla-ervaring. Haar bewustzijn was geworteld in de guerrillaoorlogsvoering voor vrouwen en haar leiderschap werd dienovereenkomstig gevormd. Door haar karakter, haar houding en haar manier van vechten liet ze zien wat het betekent om als vrouw leiding te geven. Hoe zou vrouwelijk leiderschap eruit moeten zien? Ze belichaamde die vraag met duidelijkheid.
Na de gevangenneming van president Öcalan namen honderden vrouwelijke guerrillastrijders de beslissing om het pad van zelfopoffering te kiezen. Ze kozen ervoor om de vrijheidsstrijd voort te zetten door zelfopofferende militanten te worden. Kameraad Gulan was één van hen. Haar houding en deelname waren werkelijk zelfopofferend. Ze had geen aarzeling, geen twijfel, geen angst. Ze sprak vrijuit over wat ze geloofde en als ze sprak, was ze zowel politiek als zeer gedisciplineerd. Haar woorden hadden altijd een diepe ideologische betekenis. Kameraad Gulan, deze vrouwelijke commandant met zo’n krachtige houding, werd van binnenuit vermoord door interne krachten op een samenzweerderige manier. Het was een poging om de vrouwenbeweging te treffen. Want kameraad Gulan was een prominente figuur in de guerrillabeweging, een leider met een duidelijk gedefinieerde positie.
Het doelwit van deze pioniers was om de vrouwenbeweging door elkaar te schudden, in verwarring te brengen, haar overtuiging te verzwakken en tot overgave te dwingen. Het was een poging om de voortzetting van de strijd gebaseerd op de ideologie van vrouwenbevrijding te voorkomen. In die tijd was er een intense oorlog van genderbewustzijn. Kameraad Gulan speelde een zeer centrale rol in die strijd. Daarom was zij het doelwit. Dit alles heeft een diepe betekenis voor ons vandaag. Deze baanbrekende vrouwen, deze militante kameraden, bewezen door hun houding en hun praktijk wat vrijheid betekent en hoe je moet vechten om het te bereiken.
Het bewustzijn van vrouwelijkheid was diep aanwezig in Bêrîvan Zîlan en Leyla Agirî
Kameraad Bêrîvan was ook een van de eerste vrouwen die deelnam aan de vroege stadia van militarisering. Gedurende vele jaren speelde ze een leidende rol in de strijd. Samen met kameraden als Zîlan werd ze een echte pionier op vele gebieden van onze beweging. Ze was een van diegenen die zich zonder aarzelen in de gevaarlijkste posities naar de frontlinies haastte en zichzelf opofferde. Haar duidelijkheid over hoe vrijheid op te bouwen en te belichamen was onmiskenbaar. Het bewustzijn van vrouwelijkheid was ook zeer levend in kameraad Bêrîvan. Hetzelfde gold voor kameraad Leyla Agirî. Ze werkte op veel verschillende gebieden en op elk gebied leidde ze met de houding en geest van een strijdende vrouw. Haar bewustzijn van vrouw-zijn en de methoden en wegen die nodig zijn om daarvoor te vechten, waren altijd in haar aanwezig.
Kameraad Leyla was ook een van de eerste vrouwen die deelnam aan het werk van de jineologie. Haar perspectief was gebaseerd op een jineologische benadering van het leven. Ze droeg deze strijd overal met zich mee en leidde zowel de praktische als de academische aspecten ervan. Tegelijkertijd begreep ze volledig de noodzaak van het transformeren van mensen en werkte ze consequent naar dit doel toe, waarbij ze dit bewustzijn verspreidde op elk terrein waar ze kwam. Hoezeer ze ook haar eigen bewustzijn als vrouw ontwikkelde, ze werkte ook aan de transformatie van de mannelijke denkwijze. Want alleen door mannen te transformeren kunnen we een gedeeld en vrij leven opbouwen. Kameraad Leyla was een van de pioniers van de Beweging van Vrije Vrouwen.
Al onze mannelijke kameraden zouden een voorbeeld moeten nemen aan kameraad Helmet
Kameraad Helmet was een van onze kameraden uit Zuid-Koerdistan (Başur), een militant en een pionier. Zijn houding en deelname waren echt een voorbeeld voor de hele beweging en voor wat het betekent om leiderschapstaken op zich te nemen. Hij was getuige geweest van de aanwezigheid van leider Öcalan en kreeg zijn opleiding op jonge leeftijd. Hij had een diep begrip van wat het betekent om een man te zijn in de guerrillastrijd. Helm was echt bescheiden, echt socialistisch en het is volledig gepast om hem zo te beschrijven. Door zijn houding, zijn relaties, zijn band met vrouwen en zijn verbinding met de gemeenschap belichaamde hij de geest van een democraat. Je kon het zelfs voelen zonder met hem te spreken. Hij maakte overal zijn aanwezigheid kenbaar, niet door kracht of pretentie, maar door de natuurlijke aanwezigheid van een revolutionair, van een socialist, van een mens. Bij deze gelegenheid wil ik benadrukken dat al onze mannelijke kameraden zulke vrienden als rolmodel moeten nemen en de verantwoordelijkheden van het kameraadschap met ernst moeten benaderen.
Onze martelaren gaven deze maand juni betekenis door hun zelfopofferende houding. Om deze maand te begrijpen, om de geest ervan echt te begrijpen, om te weten hoe we hem moeten beleven, moeten we onszelf voortdurend herscheppen in die geest. Het is niet genoeg om alleen maar te herinneren. We moeten ook onze plichten en verantwoordelijkheden tegenover de martelaren vervullen. Ieder van ons moet ernaar streven om hen te bereiken, om hun missie voort te zetten. We moeten ons afvragen: hoe zal ik hun plichten vervullen? Hoe zal ik hun dromen in praktijk brengen? Dit is de plicht van kameraadschap. Zijn we niet allemaal reizigers op hetzelfde pad? We zijn metgezellen op het pad naar vrijheid. En dat betekent dat we elkaar een schuld, een verantwoordelijkheid verschuldigd zijn.