- Turkije
Op 1 oktober 2024 deed zich een onverwachte ontwikkeling voor tijdens de opening van de 28e zittingsperiode van de Grote Nationale Vergadering van Turkije. De voorzitter van de Nationalistische Bewegingspartij (MHP), Devlet Bahçeli, schudde de hand van parlementsleden van de Volkspartij voor Gelijkheid en Democratie (DEM-partij), wat zowel het publiek als de politiek verraste. Dit symbolische gebaar leidde tot discussies over de vraag of er een nieuwe deur zou kunnen worden geopend naar een dialoog over de Koerdische kwestie, die al zo lang onopgelost is.
In zijn verklaring diezelfde dag benadrukte Bahçeli de nationale eenheid en de existentiële uitdagingen van Turkije met de woorden: “We gaan een nieuw tijdperk in. Als we vrede in de wereld willen, moeten we eerst zorgen voor vrede in ons eigen land.”
Bahçeli’s opmerkingen kregen een positieve reactie van de DEM-partij. Gülistan Koçyiğit, plaatsvervangend fractievoorzitter van de DEM-partij, zei dat zijn woorden ook voor hen “betekenisvol en belangrijk” waren en voegde eraan toe: “Om vrede te bereiken is het nodig om verder te gaan dan verklaringen van goede wil en concrete stappen te nemen.”
President Recep Tayyip Erdoğan van de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) sprak ook zijn steun uit voor het proces en zei: “In plaats van ons te richten op conflictgebieden in binnen- en buitenland, moeten we de mogelijkheden voor verzoening benadrukken en de gronden voor consensus uitbreiden.”
Op 8 oktober 2024, tijdens de parlementaire fractievergadering van zijn partij, gaf Bahçeli verder commentaar op de handdruk en beschreef het als een boodschap van nationale eenheid en broederschap: “De hand die ik heb uitgestoken is een boodschap van onze nationale eenheid en solidariteit.”
Tülay Hatimoğulları, medevoorzitter van de DEM-partij, reageerde door te zeggen: “We willen een eervolle vrede. We zijn bereid om aan tafel te gaan zitten voor dialoog en onderhandelingen. Maar het kan niet beperkt blijven tot voor de camera’s staan en een paar woorden uitspreken. Wat nodig is, is de publieke presentatie van een concreet plan en programma voor een oplossing.”
Op 9 oktober, tijdens de parlementaire fractievergadering van zijn partij, steunde Recep Tayyip Erdoğan de eerdere uitspraken van Devlet Bahçeli en zei: “Gezien de huidige sfeer in onze regio geloven we dat er behoefte is aan meer dialoog, meer verzoening en een bredere basis voor wederzijds begrip. Als Volksalliantie hopen we de dringende kwesties van het land in de nieuwe termijn met de breedst mogelijke consensus aan te pakken.”
Op 22 oktober, tijdens de fractievergadering van zijn eigen partij, legde Devlet Bahçeli een controversiële verklaring af over de status van Öcalan. Hij stelde voor dat als het isolement dat hem is opgelegd zou worden opgeheven, “Laat hem komen spreken op de fractievergadering van de DEM-partij in de Grote Nationale Vergadering van Turkije en luidkeels verklaren dat het terrorisme voorbij is en de organisatie is ontbonden.”
Bahçeli verklaarde verder dat als Abdullah Öcalan een dergelijke oproep zou doen, de nodige wettelijke regelingen zouden moeten worden getroffen om hem te laten profiteren van het “recht op hoop”. Dit was de eerste keer in drieënveertig maanden dat een officiële stem van de staat publiekelijk het absolute isolement van Öcalan erkende.
In reactie op de uitspraken van Bahçeli zei Tülay Hatimoğulları: “De sleutelfiguur voor vrede in Turkije en het Midden-Oosten is Abdullah Öcalan, die in Imrali in ernstig isolement wordt gehouden. De weg naar een oplossing loopt via de Grote Nationale Vergadering van Turkije. Wij zijn bereid het initiatief te nemen. Als eerste stap moet het isolement worden opgeheven.”
Berichten over dialoog gevolgd door curatele en arrestaties
Op 24 oktober kondigde Ömer Öcalan, parlementslid voor Urfa (Riha) van de DEM-partij en neef van de heer Öcalan, aan dat ze de heer Öcalan op 23 oktober hadden ontmoet, na drieënveertig maanden van absolute isolatie. Hij deelde de volgende boodschap van de heer Öcalan: “Het isolement duurt voort. Als de voorwaarden worden gecreëerd, beschik ik over de theoretische en praktische kracht om dit proces van de grond van conflict en geweld naar een wettelijk en politiek kader te tillen.”
De Unie van Koerdische Gemeenschappen (KCK) verwelkomde de bijeenkomst en de verklaring van Abdullah Öcalan, maar benadrukte dat de voorwaarden voor isolatie moeten worden opgeheven.
Terwijl al deze ontwikkelingen door het publiek werden geïnterpreteerd als stappen in de richting van democratisering in Turkije, werd Ahmet Özer, de burgemeester van Esenyurt die was gekozen op basis van de ‘stedelijke consensus’ tussen de Republikeinse Volkspartij (CHP) en de DEM-partij, op 30 oktober aangehouden bij een inval in zijn huis en later gearresteerd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken benoemde Can Aksoy, plaatsvervangend gouverneur van Istanbul, tot bewindvoerder in zijn plaats.
Op 4 november benoemde het ministerie van Binnenlandse Zaken bewindvoerders voor de door de DEM-partij bestuurde gemeenten Mardin (Mêrdin), Batman (Êlih) en Halfeti (Xelfetî).
In een reactie verklaarde de DEM-partij: “Vrede en curatoren gaan niet samen”.
Op 22 november ontsloeg het ministerie zowel de medeburgemeester Cevdet Konak van de DEM-partij in Dersim (Tunceli) als de burgemeester Mustafa Sarıgül van de CHP in Ovacık, op grond van hun veroordeling door het hooggerechtshof van Tunceli wegens “lidmaatschap van een terroristische organisatie”. In hun plaats werden opnieuw trustees benoemd.
Op 29 november werd Ayvaz Hazır, DEM partij co-burgemeester van Bahçesaray (Miks) in Van (Wan), veroordeeld tot 3 jaar en 11 maanden gevangenisstraf voor deelname aan een persverklaring negen jaar geleden. Op dezelfde dag benoemde het Ministerie van Binnenlandse Zaken ook een curator voor Miks.
Op 14 december 2024 verklaarde minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan dat Turkije vastbesloten was om de People’s Protection Units (YPG) uit te schakelen en verklaarde: “Het elimineren van de YPG is ons strategisch doel. Of ze ontbinden zichzelf, of ze zullen worden ontbonden. Als de YPG wordt geëlimineerd, mag dat geen schade toebrengen aan de oude Koerden en de lokale bevolking die in de historische steden in de regio wonen. Want wat de YPG de Arabieren en de Koerden heeft aangedaan, is duidelijk te zien.”
Eerste delegatiebezoek aan Öcalan na vier en een half jaar
Op 28 december 2024 bezochten parlementsleden van de DEM-partij, Sırrı Süreyya Önder en Pervin Buldan, Abdullah Öcalan op het eiland Imrali, wat de eerste ontmoeting in vier en een half jaar was. Het bezoek kwam een maand na de openbare oproep van Devlet Bahçeli met betrekking tot de heer Öcalan.
Na de ontmoeting werd een boodschap van de heer Öcalan gedeeld met het publiek: “Voor het succes van dit proces is het essentieel dat alle politieke actoren in Turkije initiatief nemen, constructief handelen en positieve bijdragen leveren zonder zich te laten beperken door bekrompen en tijdelijke berekeningen. Een van de belangrijkste platforms voor dergelijke bijdragen zal ongetwijfeld de Grote Nationale Vergadering van Turkije zijn.”
Op 29 december 2024, in een interview met Medya Haber, heeft Besê Hozat, medevoorzitter van de uitvoerende raad van de KCK, zijn steun uitgesproken voor de inzet van Öcalan voor een oplossing en verklaard: “De AKP-MHP regering, en eigenlijk de hele staat, zowel de regering als de oppositie, moet een oprechte wil tonen voor een oplossing.”
Tussen 5 en 7 januari 2025 bezocht de Imrali-delegatie, Sırrı Süreyya Önder en Pervin Buldan, samen met Ahmet Türk, politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in de Grote Nationale Assemblee van Turkije, waaronder MHP-voorzitter Devlet Bahçeli en parlementsvoorzitter Numan Kurtulmuş.
Op 10 januari werden de co-burgemeesters van de gemeente Akdeniz in Mersin, Hoşyar Sarıyıldız en Nuriye Arslan, samen met drie gemeenteraadsleden van de DEM-partij aangehouden en later op 13 januari gearresteerd. Op dezelfde dag benoemde het Ministerie van Binnenlandse Zaken een bewindvoerder om het gekozen bestuur van de gemeente Akdeniz te vervangen.