Er bestaat grote bezorgdheid dat een evaluatie van zo’n zeldzame en onvervangbare figuur, die in heel Turkije bekend is, hem niet volledig recht zal doen. Sırrı Süreyya Önder was een veelzijdige persoonlijkheid die het leven zijn verdienste gaf met zijn identiteit als kunstenaar en politicus, zijn intellectuele diepgang, zijn taalbeheersing, zijn scherpe geest en vele andere kwaliteiten.
Önder was bovenal een man die uit een arm milieu kwam, die, in zijn eigen woorden, “opgevoed werd met de status van wees”, een volks socialist die op jonge leeftijd in dit land gevangen werd gezet voor zijn ideeën en gemarteld werd. In de laatste jaren van zijn leven werd hij plaatsvervangend parlementsvoorzitter. Als man met vele beroepen en talenten beheerste hij elke taak die hij op zich nam. Hij raakte en drukte een stempel op het leven van mensen uit alle lagen van de bevolking.
Önder werd een van de sleutelfiguren in de aanpak van een van de meest diepgewortelde en complexe problemen van Turkije: de Koerdische kwestie. Als laatste vertegenwoordiger van het Turkmeense volk, dat afstamt van de traditie van verzet van Baba Ishak, stond hij consequent aan de kant van het Koerdische volk, dat nog steeds onder een koloniale status leeft. In elke omgeving sprak hij zonder aarzeling de waarheid, was nooit bang voor de gevolgen en verbrijzelde vooroordelen waar hij ook kwam, van de straat tot het parlement. Met zijn moedige en vastberaden persoonlijkheid streefde hij onophoudelijk naar vrede.
Hoewel Önder worstelde met ernstige gezondheidsproblemen, zette hij zichzelf aan de kant en wijdde hij zijn energie aan de zaak waaraan hij zijn leven had gewijd. Hij liet onvervangbare bijdragen na, gevormd door zijn onvermoeibare inspanningen om vrede tussen de volkeren prioriteit te geven. Hij speelde een centrale en zeer actieve rol in de oplossingsprocessen van de Koerdische kwestie. Hij werkte meestal achter de schermen, maar werd een van de essentiële pijlers van de vrede, dankzij zijn diepgaande kennis van de kwesties, zijn sterke greep op de geschiedenis en sociaal bewustzijn, en zijn zeldzame vermogen om dialoog en onderhandeling op het hoogste niveau te belichamen.
Sırrı Süreyya Önder had de pech in een land als Turkije te hebben geleefd. De machthebbers hebben een grote menselijke waarde verkwanseld. Ze hebben jaren van zijn leven in de gevangenis doorgebracht. Maar ondanks alles en iedereen bleef hij trouw aan wat hij het beste kende: verzet, en bleef hij het pad van de vrede bewandelen. Önder werd de Mozes van de vredesstrijd. Hij droeg de zware last van het Koerdische vredesproces, een van de moeilijkste en meest fundamentele kwesties in Turkije. Om de prijs van de vrede te betalen, bood hij niet alleen zijn hand aan, maar legde hij zijn vermoeide en kwakkelende lichaam onder het gewicht van de strijd.
In de Torah wordt het verhaal van Mozes tot in detail verteld: zijn strijd tegen de Farao, de uitdagingen van het organiseren van zijn volk, zijn vastberadenheid om hen uit de slavernij te bevrijden, de uittocht uit Egypte en de veertig jaar van zwerven in de woestijn. Maar uiteindelijk overleefde hij het Beloofde Land niet. In veel opzichten vertoont het verhaal van Sırrı Süreyya een opvallende gelijkenis. Hij nam een leidende rol op zich in de confrontatie met een moeilijke kwestie die ontelbare levens heeft gekost en diep emotioneel en materieel lijden heeft veroorzaakt. Alleen iemand als Önder had het op kunnen nemen tegen een meedogenloze kliek van bloedbaden, een kliek die al figuren als president Turgut Özal en verschillende hoge militaire commandanten had opgeëist. Net als Mozes gaf hij nooit op. Hij liep onvermoeibaar in de richting van de beloofde vrede, maar tragisch genoeg verliet hij deze wereld zonder die vrede volledig gerealiseerd te zien.
Sırrı Süreyya verdiende zijn plaats als een zelfopofferende strijder voor vrede, de eerste echte martelaar. Zelfs op zijn sterfbed slaagde hij erin om mensen van alle rangen en standen en uit het hele politieke spectrum bij elkaar te brengen. Hij wijdde zijn hart en schouders aan de vrede. Zijn grootste eigenschap was zijn vermogen om diep contact te maken met mensen van alle rangen en standen. Hij slaagde erin om een breed, inclusief en duurzaam sociaal netwerk te creëren. Nu is het tijd om zijn nagedachtenis te eren, door de zaak van de vrede verder dan ooit te bevorderen, door het stokje over te nemen van waar Sırrı Süreyya Önder het achterliet en door de hoop die hij uitdroeg waar te maken. Die taak behoort nu toe aan zijn kameraden en allen die van hem hielden.
De diepe sfeer van verdriet die Sırrı Süreyya Önder achterliet, heeft zich als een zwaar gewicht over de samenleving uitgestort. Als iemand die een blijvende plaats in het geweten van het volk heeft verworven, markeert zijn vertrek het verlies van een echte zoon van de volkeren van Turkije. Toch vertrok hij met een schoon geweten. In zijn eigen woorden: “Ik gaf het leven wat het toekwam,” en met dat gevoel van vrede bereikte hij zijn eindbestemming.
Nu is het tijd dat de hoop op vrede eindelijk zijn bestemming bereikt en dat er een einde komt aan een slepende kwestie. Door de nagedachtenis van Sırrı Süreyya te eren, moeten alle mogelijke middelen worden ingezet om vrede te bewerkstelligen. Vandaag de dag is het meer dan ooit dringend noodzakelijk om het pad naar vrede, de taal, de methode en de morele helderheid ervan te benaderen door de oprechte toon en gewetensvolle wijsheid die Sırrı Süreyya belichaamde, en om het te bekronen met een overwinning. Hoewel zijn afwezigheid een diepe leegte achterlaat, is het bereiken van vrede in de spirituele aanwezigheid van Sırrı Süreyya nu een onmiskenbare noodzaak geworden.
Op deze dag van Sırrı Süreyya’s heengaan naar de eeuwigheid, zijn woorden moeilijk te vormen in de zware sfeer van rouw. We worden overweldigd door diep verdriet en een enorm gevoel van verlies. Onze oprechte deelneming gaat uit naar zijn familie, zijn geliefden, zijn vrienden en al onze volkeren. Moge hij rusten in het licht, moge zijn graf gezegend zijn en moge zijn ziel het paradijs vinden. “Omdat een Sırrı door deze wereld ging, zal je voor altijd in onze harten leven.
Auteur: Rauf Karakoçan