- Turkije
De Internationale Dag van de Moedertaal is een gedenkdag die door UNESCO is uitgeroepen om “taalkundige en culturele diversiteit en meertaligheid te bevorderen”. Deze dag wordt sinds 2000 jaarlijks gevierd op 21 februari. Ter gelegenheid hiervan hield de DEM-partij haar wekelijkse fractievergadering in Ankara in verschillende talen.
Medevoorzitter Tuncer Bakırhan hield zijn openingstoespraak in het openbare gedeelte van de vergadering in zijn moedertaal Kurmancî. “Er worden vandaag de dag ongeveer zevenduizend talen gesproken in de wereld. Negentig procent daarvan is verloren gegaan door het assimilatiebeleid van de overheid. Honderd jaar geleden werden er nog twintig talen gesproken in Turkije. Achttien daarvan zijn echter verloren gegaan”, legde de Koerdische politicus uit. Een schrijver zei ooit: “Mijn moedertaal is mijn huid en andere talen zijn mijn kleren”. Zelf beschouwt hij zijn moedertaal niet als huid, maar ook als ziel en leven.
Bakırhan herdacht Baba Tahir Uryan, Elî Herîrî, Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Feqiyê Teyran, Cegerxwîn, Celadet Elî Bedirxan, Musa Anter, Ferhat Kurtay, Mehmed Uzun en andere schrijvers die voor de Koerdische taal zijn opgekomen, en las de tekst voor van een Koerdisch lied van de beroemde Dengbêj-zanger Eyşe Şan.
Turkije is veranderd in een kerkhof van talen
Verwijzend naar het assimilatiebeleid van de staat in Turkije, zei Bakırhan: “Koerdische talen zijn onderdrukt sinds de stichting van de republiek. Het Lazisch, Aramees, Circassisch en vele andere talen zijn geëlimineerd. Turkije is binnen honderd jaar veranderd in een kerkhof van talen. De slogan ‘Spreek Turks, spreek veel’ staat nog steeds op de muren van gevangenissen geschreven. Onze taal heeft tot op de dag van vandaag overleefd dankzij het verzet dat we hebben geleverd. De AKP wil een alternatieve Koerdologie creëren. Ze opende Koerdische afdelingen aan universiteiten. De studenten die daar afstudeerden werden echter niet aangesteld bij de overheid. Er werden keuzevakken opgericht en ze openden een televisieprogramma genaamd TRT Şeş. Maar hier wordt de Koerdische taal van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat beledigd. Ze willen Koerden creëren zonder Koerdisch.”
Na de invoering van het gedwongen bestuur in de Koerdische gemeenschappen werden meertalige initiatieven systematisch afgeschaft, volgens de voorzitter van DEM: “Veel kranten, televisiestations, agentschappen, tijdschriften, radio’s, uitgeverijen en scholen werden gesloten. De curatoren vielen eerst de Koerdische symbolen aan. Kurdî-Der en het Koerdisch Instituut werden gesloten. Ze verwijderden namen als Celadet Elî Bedirxan en Cegerxwîn van de borden. De gedwongen bestuurders zijn vijanden van de Koerdische taal.”
Koerdisch moet officieel erkend worden
Zelfs Erdoğan heeft gezegd dat elk kind zijn moedertaal moet kennen. Maar als Koerden het recht op hun moedertaal zouden opeisen, zouden ze als terroristen worden bestempeld, aldus Bakırhan: “Als we Koerdisch spreken in het parlement, wordt dat in de notulen genoteerd als een onbekende taal of een onbegrijpelijke uitspraak. Onze taal is noch onbekend noch onbegrijpelijk. Onze taal is Koerdisch. We moeten onze taal op alle gebieden van het leven spreken en erkennen als ons bestaan. We hebben lokale verkiezingen voor de boeg. Wanneer we de gemeenten overnemen van de curatoren, zullen we opnieuw meertalige lokale politiek invoeren. Onze taal is onze rode lijn. We zullen Koerdische cursussen en moedertaal kleuterscholen openen. We zijn niet tegen verplichte keuzecursussen. Maar we schamen ons voor deze discussie in de 21e eeuw; de lente komt niet met een roos. Moedertaal is een mensenrecht. Wij willen dat het Koerdisch als officiële taal wordt erkend.”
De afgevaardigden van DEM begroetten de aanwezigen vervolgens in zes andere talen: George Aslan in het Aramees, Saliha Aydeniz in het Kirmançkî, Bereket Kar in het Arabisch, Zeynep Bayram in het Georgisch en Lazic en Murat Mıhçı in het Armeens.
Bron: ANF