“Zij die strijden zijn bevrijd, zij die vrij zijn zijn mooi, zij die mooi zijn zijn geliefd.” – Viyan Leyla (PAJK) legt de principes uit van de vrouwenbevrijdingsideologie en de impact ervan op de Koerdische samenleving.
De Koerdische vrijheidsbeweging ziet vrouwenemancipatie en de strijd tegen het patriarchaat als de kern van haar vrijheidsstrijd. Het is daarmee een avant-garde geworden voor sociale en revolutionaire bewegingen wereldwijd en een pionier in de vrouwenstrijd. De vijf principes van de vrouwenbevrijdingsideologie zijn liefde voor het vaderland, de beslissing om te strijden, organisatie, vrije wil en vrij denken, evenals ethiek en esthetiek in de zin van een herdefiniëring van schoonheid: “Zij die strijden zijn bevrijd, zij die vrij zijn zijn mooi, zij die mooi zijn zijn geliefd.”
Viyan Leyla van de vrouwenpartij PAJK (Partîya Azadîya Jin a Kurdistan) sprak over de ideologie van vrouwenbevrijding en de sociale verankering van de vrouwenrevolutie in Koerdistan in een programma gepresenteerd door Arjîn Baysal op vrouwenzender Jin TV.
Toen Abdullah Öcalan sprak over de ideologie van vrouwenbevrijding, benadrukte hij herhaaldelijk het belang van het vrije denken en de vrije wil. Waar gaat dit over?
Het doel van het verspreiden van de ideologie van vrouwenbevrijding [Ku. Bîrdoziya Rizgariya Jinan] was om de huidige situatie van vrouwen om te keren. De vraag was hoe vrouwen zichzelf konden bevrijden uit de situatie die gecreëerd werd door het patriarchale en staatssysteem. Maar waarom bevrijding? Hier komt de kwestie van vrije wil en vrij denken om de hoek kijken. Het patriarchale systeem heeft alles uitgeroeid wat ook maar in naam overeenkomt met de waarheid van vrouwen. De ideeën van vrouwen zijn gestolen, hun wil is misbruikt. Het patriarchaat verwacht dat vrouwen gehoorzamen en alle wensen kritiekloos accepteren. Het leven dat wordt gepropageerd als vermeende vrijheid betekent nog meer slavernij voor vrouwen. Wat voor leven wordt tegenwoordig als passend voor vrouwen beschouwd? Of ze is de zus van een man, de dochter van een man, de vrouw van een man of de minnares van een man. Alles hangt dus af van de man. In het patriarchale systeem kan een vrouw haar bestaan niet definiëren zonder een man. Daarom kunnen vrouwen in het huidige systeem niet voor hun eigen wil opkomen. Een vrouw kan geen beslissingen nemen over haar leven.
Hoe ze lacht, wat ze draagt, hoe ze eruit ziet, hoe ze beweegt, welk werk ze doet, hoeveel kinderen ze baart en hoe ze die opvoedt – dit alles wordt beslist in een door mannen gedomineerd systeem en niet door de vrouwen zelf. Regeringen en mannen met macht nemen ook beslissingen namens vrouwen. Vrouwen hebben geen zeggenschap over zichzelf, over hun toekomst. Zo wordt de wil van vrouwen gebroken. Om vrouwen af te schilderen als anders, wordt gezegd dat ze zwak zijn, niet in staat om te denken, bekrompen, te emotioneel, onbewust, behoeftig, breekbaar, gevoelig. Daarom wordt er gezegd dat er een man nodig is om het lot van vrouwen te bepalen. Zelfs als een meisje nog in de baarmoeder zit, zijn er al discussies over wat ze zal dragen. Genderrollen zijn dan al bepaald.
Vrouwen worden opgevoed volgens bepaalde patronen, het gaat er altijd om hoe ze een huisvrouw, de vrouw van hun man of de dochter van hun vader moeten zijn. Als een vrouw uit dit patroon breekt, wordt ze vanuit dit perspectief een slechte vrouw. Er ligt een enorme druk op vrouwen in termen van het veronderstelde concept van eer en sociale moraal. Er is zoveel geweld, verkrachting en moord op vrouwen. Door dit geweld en deze druk zijn vrouwen hulpeloos geworden. Vandaag de dag zijn er bijvoorbeeld maar heel weinig vrouwen die hun mond open kunnen doen en zich kunnen uiten. Ze kunnen niet handelen of lachen zoals ze willen. Vrouwen hebben geen hoop of wilskracht meer. Zelfs hun ideeën zijn niet van henzelf; de ideeën van mannen worden hen opgedrongen. In scholen, gezinnen en op het werk worden speciale inspanningen gedaan om vrouwen te indoctrineren. Dit gebeurt door middel van boeken en media van het patriarchale systeem van overheersing.
Het patriarchale systeem weet heel goed dat vrouwen de leidende kracht in de samenleving zijn. Het weet dat de wil en het denken van vrouwen heel gemakkelijk de wil van de samenleving als geheel kan overnemen. Er wordt alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat vrouwen de modellen die mannen voor hen opstellen niet in twijfel trekken en meteen accepteren. Hoe worden vrouwen tegenwoordig bijvoorbeeld geportretteerd? In wezen zijn er maar twee vormen: Ofwel zijn het vrouwen die gevormd zijn volgens de ideeën van mannen, bijvoorbeeld huisvrouwen. Of het zijn gemasculiniseerde vrouwen die de stem, gedachten en houdingen van mannen hebben overgenomen. Het interessantste voorbeeld is de politiek. In de politiek is het mannelijke denken erg dominant en vrouwen gedragen zich daar als mannen. We hebben veel van dit soort voorbeelden gezien, waarvan Tansu Çiller het duidelijkste voorbeeld is. Als vrouwen aan het leven willen deelnemen, moeten ze zijn zoals mannen, ze moeten bij hen passen. Rêber Apo [Abdullah Öcalan] beschreef de huidige realiteit van het leven van vrouwen als dat van een vogel in een kooi.
De ideologie van vrouwenemancipatie werd geïntroduceerd door Abdullah Öcalan in 1998. Kun je wat dieper ingaan op de nadruk op de vrije wil?
Als vrouwen waren we ons lange tijd niet bewust van vrijheid. Vandaag de dag gaat het erom dat vrouwen vrijwillig hun slavernij accepteren. Dit is de benadering van het patriarchaat. Vrouwen hebben slavernij geaccepteerd als een zogenaamd vrij leven. Vandaag de dag creëert het kapitalisme een vals leven volgens zijn eigen ideologie. Het moedigt vrouwen aan om dit leven te leiden en presenteert het als vrijheid. Vrouwen laten zich hierdoor misleiden en zien dit leven als echte vrijheid. Ze zien het als vrijheid als ze zich economisch een beetje kunnen ontwikkelen en zich een beetje comfortabeler kunnen bewegen in hun kleding, dat wil zeggen, als sommige gebieden voor hen worden opengesteld. Maar we zijn ons nu bewust geworden van vrijheid door ons vrije denken en er is een proces van bevraging begonnen. Een vrouw moet van zichzelf zijn, niet van de staat, de familie of de man. We bespreken ook de kwestie van identiteit. Hoe kunnen we een identiteit ontwikkelen? Veel marxisten hebben het over “zelfbeschikking” en dit geldt des te meer voor vrouwen. Hoe kunnen vrouwen hun eigen lot bepalen, hun eigen toekomst? De vrouw moet de beslissing nemen. Als ze met een man wil samenleven, als ze in een gezin wil leven, als ze een ander leven wil opbouwen, dan moet ze dat zelf beslissen.
Vrouwen hebben kennis nodig om zich bewust te worden van hun sterke punten. Toen Rêber Apo de ideologie van vrouwenemancipatie introduceerde, benadrukte hij het punt van het vrije denken en de vrije wil. De plaats die een vrouw inneemt in het leven is een uitdrukking van haar vastberadenheid. Daarom waarschuwde Rêber Apo ook de mannen en zei dat ze dat moesten respecteren. Maar het tegenovergestelde is waar. Wanneer een vrouw bijvoorbeeld een beslissing neemt over haar leven, wordt ze een vrouw genoemd die de weg kwijt is, een oneervolle vrouw, een vrouw die gedood zou moeten worden. Wanneer een vrouw geweld wordt aangedaan, wanneer ze wordt vermoord, wordt er gezegd: “Ze zal wel in opstand zijn gekomen tegen haar man, ze had haar mond moeten houden.” Wanneer een vrouw verkracht wordt, vraagt men waarom ze die jurk droeg en op dat uur onderweg was. De wil en de levenswijze van de vrouw worden in twijfel getrokken. Als er geen gelijkheid, geen respect en geen geloof is, is er geen vrije wil. Er is onderdrukking, angst en onzekerheid. In gelijkwaardige, vreedzame samenlevingen ontstaan echter nieuwe, alternatieve en vrije ideeën.
Hoe beïnvloeden volgens jou staatsinstellingen, vooral op het gebied van onderwijs, de vrije wil en het vrije denken naast de instelling van het huwelijk?
Staatsinstellingen zijn georganiseerd volgens de logica van de staat. Ze zijn gebaseerd op het patriarchale systeem. Al het werk wordt gedaan op basis van geslacht. Als een vrouw bijvoorbeeld een baan zoekt, wordt haar gevraagd of ze wil trouwen of kinderen wil. Dezelfde druk wordt niet uitgeoefend op een man. Alles ligt dus vast, mannen denken voor de vrouw, ze beslissen voor de vrouw. En ze dwingen de vrouw om dienovereenkomstig te handelen. De juiste beslissingen worden genomen door wilskrachtige en vrijdenkende mensen, wat ook de maatschappij overtuigt. De maatschappij zou vrouwen moeten vertrouwen. Er zijn fundamentele morele en politieke waarden in de waarheid van de vrouw.
Als we vandaag de dag om ons heen kijken, welke morele waarden bestaan er dan nog in Koerdistan? Vrouwen worden de prostitutie ingejaagd, verbannen, als “echtgenote” genomen. Er blijft niets over van de maatschappij. Een vrouw met een vrije wil staat echter altijd open voor vooruitgang. Ze vormt een bedreiging voor het patriarchale systeem omdat ze vecht, zich organiseert en de opvattingen en sociale waarden van vrouwen verdedigt. Dit is een gevaar voor het patriarchale systeem. De ideologie van vrouwenemancipatie is gebaseerd op de fasen die vrouwen in zichzelf hebben doorgemaakt. Elk principe kan op zichzelf staan, maar tegelijkertijd is het als een cirkel verbonden met de anderen. Zonder liefde voor je land kan er geen vrije wil zijn en geen vrij denken. We hebben het hier over sociale, nationale en culturele waarden die verbonden zijn met liefde voor het land.
Een vrouw die zich niet bewust is van haar land, de waarden van haar land, haar sociale cultuur en haar sociale leven, hoe zal ze leven, wat zal ze denken? Natuurlijk stoppen we niet nadat we een vrije wil hebben gecreëerd. We ontwikkelen het voor een doel. Als een vrouw met een vrije wil en vrije gedachten zichzelf niet organiseert, kan ze breken in het aangezicht van aanvallen, dat is een gevaar. Georganiseerd zijn vereist altijd een strijd. Hoe moet deze strijd georganiseerd worden? Met vrouwenesthetiek. Er zijn veel verschillende vrouwenorganisaties. Ze zijn niet allemaal zo, maar als ze zich niet losmaken van het denken en de wil van mannen, handelen ze daarnaar en versterken ze het patriarchale systeem. Of we praten over strijd, maar ze vechten niet. Het kapitalisme laat veel vrouwen vrij lijken, het laat wat bewegingen zien, wat acties, maar in werkelijkheid versterkt het alleen het systeem, het leeft ervan. De vijf principes van de vrouwenbevrijdingsideologie versterken elkaar, zonder het ene kan het andere niet werken. Rêber Apo heeft ons een levensformule voor vrouwenemancipatie gepresenteerd.
De vrouwenbeweging strijdt al meer dan 25 jaar op basis van deze ideologie en in Rojava vindt al meer dan elf jaar een vrouwenrevolutie plaats. Is de ideologie van vrouwenemancipatie volgens jou verankerd in de samenleving?
Dat is het zeker. Wat we zeggen over de ideologie van vrouwenemancipatie is niet abstract. Het raakt de essentie van vrouwen, het raakt hun sociale realiteit. Waar we het over hebben is niet denkbeeldig. De revolutie in Rojava is bijvoorbeeld gebaseerd op dit fundament. De vrouwen die deze revolutie leiden, strijden op basis van deze ideologie. Hoe kunnen vrouwen zonder ideologie een revolutie leiden, hoe kunnen ze een revolutie maken? In de wereld, in Koerdistan, beweegt zelfs geen blad zonder ideologie. Als vrouwen zich willen bevrijden van de mannelijke ideologie, moeten ze een alternatief hebben, een ideologie van vrouwenbevrijding. In de Rojava-revolutie zien we het gezicht van vrouwen. Op de weg naar vrijheid hebben veel vrouwen zonder aarzelen hun leven opgeofferd op basis van deze ideologie en zijn ze een vrouwenrevolutie begonnen. Er is een zeer serieuze houding tegen de bezetting en de leidende rol van vrouwen is een belangrijk aspect.
Dus hoe moeten vrouwen vechten om vrij denken en vrije wil te bereiken?
Het belangrijkste punt is onderwijs. Vrouwen moeten educatief werk doen. In het patriarchale onderwijssysteem worden de wil en gedachten van vrouwen niet geaccepteerd. Vrouwen moeten een alternatieve opvoeding ontwikkelen. Iedereen moet vrij zijn mening kunnen uiten en deelnemen aan discussies. Rêber Apo wees de vrouwenbeweging hier ook op en zei: “De vrouwenbeweging moet zich richten op de opvoeding van jonge vrouwen en dit niet overlaten aan de staat en het systeem.” We zien de huidige situatie en begrijpen waarom hij dit zei. De vrouwenbeweging heeft een belangrijke rol te spelen. We mogen onze meisjes en jonge vrouwen niet in de handen van mannen laten. Sommigen gaan twaalf jaar naar school en studeren aan de universiteit, maar ze kunnen zichzelf niet beschermen. Ze kunnen geen samenhangende zin zeggen en weten niet wat ze willen. Ze zijn gehersenspoeld. Dit onderwijssysteem leert slavernij, geen vrijheid. We moeten vrijheid creëren zodat iedereen een wetenschappelijke opleiding krijgt die overeenkomt met de realiteit van vrouwen. De huidige wetenschap is seksistisch en racistisch. Als vrouwenbevrijdingsbeweging ontwikkelen we met de Jineolojî een vrouwenperspectief op het leven.
Jineolojî is geen gedeeltelijke wetenschap, het is alomvattend en behandelt alle wetenschappen met de logica en het perspectief van de vrouw. Het interpreteert alle sociale realiteiten volgens de realiteit van de vrouw. Vrouwen over de hele wereld zijn geïnteresseerd in dit onderwerp en discussiëren erover. Jineoloji is gebaseerd op de realiteit van vrouwen en onthult hun wil. Deze ruimte is ook belangrijk voor het vrije denken en de vrije wil. Waar vrouwen 24 uur per dag leven onder druk, angst en de dreiging van mannen, kunnen ze niet praten over vrij denken en een echte wil. Rêber Apo heeft ons de theorie laten zien en vrouwen ervaren nu de vrijheid van zelfbeschikking in bevrijde gebieden, in de vrije bergen. Ze organiseren hun leven op basis van hun eigen beslissingen. Rêber Apo zei ooit: “Ze hebben andere bergen.”
We hebben verschillende plekken in vrije gebieden. Ideologische werken, autonome academies, autonome ruimtes, autonome organisaties zijn hier voorbeelden van. Als vrouwen zich verenigen, zien ze de kracht van anderen en zien ze hun realiteit onder ogen. Jarenlang is ons verteld dat vrouwen zwak zijn en zichzelf niet kunnen beschermen. In de bergen hebben we deze leugens ontkracht. Vrouwen verdedigen zichzelf en anderen, ze leiden de weg en bepalen het verloop van de oorlog. Jarenlang is ons verteld dat vrouwen liegen, dat ze jaloers op elkaar zijn, elkaar bedriegen en niet van elkaar houden. Hier zien we vrouwen die elkaar steunen.