- Turkije
De Turkse staat probeert het isolement van politieke gevangenen tot het uiterste op te drijven. Na de isolatiegevangenissen van het type F zijn nu de gevangenissen van het type Y in gebruik genomen.
In 2022 werden de eerste hoogbeveiligde Y-type gevangenissen in Turkije voltooid en in 2023 beginnen ze deze te bezetten. Terwijl deze gevangenissen steeds meer gevuld raken met tienduizenden politieke gevangenen, bouwt het Erdogan-regime nieuwe faciliteiten om nieuwe cellen te creëren en collectieve isolatie toe te passen om de gevangenen te breken.
Na de F-type isolatiegevangenissen, die speciaal zijn opgezet voor politieke gevangenen en waar één tot drie personen geïsoleerd zijn in een cel, is de bijzonderheid van de Y-type strafinrichtingen dat de cellen zo zijn gerangschikt dat elk contact tussen de gevangenen in de instellingen niet mogelijk zou moeten zijn. De capaciteit van deze drielaagse gevangenissen wordt geschat op 300 tot 400 personen. Er wordt gezegd dat deze detentiecentra speciaal zijn opgericht voor veroordeelden die een verergerde levenslange gevangenisstraf hebben gekregen en als “gevaarlijk” worden beschouwd onder terrorismewetten. Deze straffen zijn vooral gericht op politieke gevangenen. De nieuwe gevangenissen vertegenwoordigen in alle opzichten een escalatie ten opzichte van de F- en S-type faciliteiten.
Enkele isolatie op twaalf vierkante meter
Advocaat Naim Eminoglu van de Vereniging van Moderne Advocaten (ÇHD) bevestigt de situatie in de Y-type gevangenissen. Hij zegt dat in elke cel twaalf vierkante meter beschikbaar is voor een toilet, bad, keuken en bed. De cellen lijken op de individuele cellen in F-type gevangenissen. Maar in tegenstelling tot F-type gevangenissen, waar driepersoons cellen de norm zijn, hebben Y-type gevangenissen voornamelijk individuele cellen. Tegenover Bianet (Persbureau met focus op mensenrechten) legt de advocaat uit: “Het grootste kenmerk en het grootste verschil van deze gevangenis is de architectuur van het gebied voor buitenrecreatie. In F-type gevangenissen is de buitenruimte een uitbreiding van de celblokken, die toegankelijk is via een deur. De deur naar de buitenruimte wordt ‘s ochtends geopend en ‘s avonds gesloten. Bij dit nieuwe type gevangenis is de buitenruimte ontworpen als een afgesloten gebied. De gevangenen worden onder begeleiding van bewakers naar deze aparte ruimte gebracht en ongeveer 1,5 uur later weer teruggebracht. Als meer tijd wordt gevraagd voor de buitenrecreatie, zegt de administratie dat ze dan de tijd voor andere gevangenen moet verkorten. Met andere woorden, de buitenrecreatie is sterk beperkt in dit soort gevangenissen.”
“Alleen al de omstandigheden worden ervaren als marteling”
De advocaat rapporteert over de ervaringen van zijn cliënten in de Y-type gevangenissen: “De omstandigheden in deze gevangenis zijn nog harder dan in de type-F-gevangenissen. De gevangenen die ik heb ondervraagd, verklaarden dat ze niet werden gemarteld en mishandeld, maar dat ze de omstandigheden in de gevangenis zelf als marteling ervaren. De stemmen van degenen die zich op een gang bevinden, kunnen anderen niet bereiken, niet alleen de gevangenen zelf, maar ook hun stemmen zijn geïsoleerd. Zelfs de cabine voor advocatengesprekken is anders. In F-type gevangenissen is er glas aan twee zijden en muren aan twee zijden. In de Y-type gevangenissen is er aan vier zijden glas. Zelfs een ver verwijderde ambtenaar kan de gesprekken in de advocatencabine precies observeren.
Overplaatsing naar verre gevangenissen – deelname aan processen via video
Vier van Eminoğlu’s cliënten werden overgeplaatst van Silivri bij Istanbul naar de Y-type gevangenis in Erzîrom. Twee van zijn cliënten bevinden zich daar als veroordeelde gevangenen, twee anderen in voorlopige hechtenis. De advocaat meldt: “Hun procedures worden voortgezet in Istanbul en hun families bevinden zich ook in Istanbul. Ze zullen waarschijnlijk deelnemen aan de hoorzittingen via videoverbinding. Ze hadden al twee dagen nodig om hier te komen vanuit Silivri, brachten een nacht door in de gevangenis van Samsun en reisden toen verder. Het is nu erg moeilijk voor hen om hun families te zien.” Eminoğlu meldt dat drie van zijn cliënten in hongerstaking zijn gegaan. Ze eisen overplaatsing naar de omgeving van hun families en naar de steden waar hun processen plaatsvinden. De gevangenen Nurettin Kaya, Mustafa Özgür Mulla en Demir Kurt zijn sinds 2 mei in hongerstaking.
Status van de “gevaarlijke gevangene”
Advocaat Eminoğlu verklaarde dat toen hij vroeg waarom zijn cliënten naar de Y-type gevangenis in Erzîrom werden overgebracht, hem werd verteld dat deze gevangenis bedoeld is voor “gevaarlijke gevangenen”. Geen van zijn cliënten voldoet echter aan deze status. Een blik op de wetgeving inzake tenuitvoerlegging toont aan dat deze status bedoeld is om politieke gevangenen te disciplineren. In de wetgeving inzake hoogbeveiligde gevangenissen staat: “Degenen die vanwege hun acties en attitudes een gevaar vormen en onder speciaal toezicht en controle moeten worden gehouden, evenals degenen die de orde en discipline in de instellingen waarin ze zich bevinden verstoren of die zich hardnekkig verzetten tegen rehabilitatiemaatregelen, -middelen en -procedures worden naar deze instellingen gestuurd.” Dit maakt duidelijk dat hier de identiteit van politieke gevangenen in het bijzonder moet worden gebroken.
Het lettercircus van de Turkse gevangenistypen
De Turkse overheid benoemt gevangenissen volgens hun functie met letters. De vele instellingen reiken nu bijna door het hele alfabet, van A tot Y. Tot nu toe waren de F-type isolatiegevangenissen bedoeld voor de opsluiting van politieke gevangenen met beschuldigingen van terrorisme, terwijl type T en E eerder sociale gevangenen en gevangenen uit georganiseerde misdaad zouden moeten opsluiten. In de F- en S-type gevangenissen zijn officieel maximaal één tot drie personen ondergebracht in een cel, terwijl in de E- en T-type instellingen tussen de 20 en 30 personen zouden moeten verblijven. De realiteit als gevolg van de massale arrestatiegolven ziet er anders uit. Gedetineerden slapen door overbevolking in ploegendienst, omdat er niet genoeg bedden beschikbaar zijn. Zo zijn alle gevangenissen enorm overbevolkt en bouwt de Turkse overheid permanent nieuwe detentiecentra om de massa’s politieke gevangenen te kunnen huisvesten.