- Noord-Koerdistan
In een gezamenlijke verklaring hebben dinsdag in totaal 750 maatschappelijke organisaties, initiatieven, partijen en culturele instellingen in de metropool Amed (Tr. Diyarbakır) opgeroepen tot de grondwettelijke erkenning van de Koerdische taal. Onder het motto “Status voor Koerdisch – Onderwijs in het Koerdisch” kwamen vertegenwoordigers van de betrokken groepen bijeen voor het hoofdkantoor van de taal- en cultuurvereniging MED-DER om een verklaring over taalrechten openbaar te maken.
Een van de initiatiefnemers is het maatschappelijk initiatief voor de Koerdische taal. De verklaring werd in drie talen voorgelezen: in het Koerdisch door Heval Dilbahar (DEM-partij), in het Kirmanckî door Suzan Vejan (Koerdisch Instituut Amed) en in het Turks door Muhittin Muğuç (advocatenvereniging ÖHD).
Vijf centrale eisen
In de gezamenlijke verklaring werden de volgende eisen aan de Turkse staat gesteld:
▪ Grondwettelijke erkenning van de Koerdische taal.
▪ Koerdisch taalonderwijs als regulier vak – van de kleuterschool tot de universiteit.
▪ Teruggave van oorspronkelijke Koerdische plaatsnamen die eerder waren geturksiseerd.
▪ Afschaffing van alle juridische belemmeringen die het vrije gebruik van de Koerdische taal in de weg staan.
▪ Verankering van de Koerdische identiteit in de grondwet om blijvende taalkundige en culturele vrijheid te garanderen.
De auteurs benadrukten: “Alle talen zijn een fundamentele waarde van de mensheid en hebben dezelfde rechten. Het negeren, onderdrukken of verbieden van de Koerdische taal is een misdaad tegen de menselijkheid.”
Politieke reacties
Cemile Turhallı Balsak, woordvoerster van de cultuurcommissie van de DEM-partij, zei in een toespraak: “Het is tijd dat de staat zich verzoent met de Koerdische taal. Er moet een einde komen aan de decennialange aanvallen.” Ze riep op tot wetgevende maatregelen om Koerdisch als officiële taal en onderwijstaal in te voeren en wees op de voortdurende censuur in het Turkse parlement.
DEM-parlementslid Ömer Öcalan verklaarde: “Deze eisen zijn legitiem. De Koerden hebben voor hun taal gestreden en grote offers gebracht. Hun taal mag niet langer onderdrukt worden, hun rechten mogen niet langer worden ontzegd. Het is een schande dat een taal die door miljoenen mensen wordt gesproken nog steeds verboden is in het parlement.”
Oproep tot brede steun
Tot slot riep de alliantie alle democratische krachten, maatschappelijke groeperingen en individuen op om zich in te zetten voor de erkenning en bevordering van het Koerdisch, ook in hun eigen omgeving. De verklaring eindigde met de slogan “Bê ziman jiyan nabe” – “Zonder taal geen leven” en een traditionele Govend-dans.