- Turkije en Noord-Koerdistan
Sinds 1 januari 2025 zijn in Koerdistan en Turkije 383 vrouwen door mannen vermoord. Volgens gegevens van het Platform voor Gelijkheid voor Vrouwen (ESIK) worden er in het land gemiddeld drie vrouwen per dag door mannen vermoord. Alleen al in de afgelopen week werden vier vrouwen, die het slachtoffer waren van geweld, in een echtscheidingsprocedure zaten of wilden scheiden, van hun recht op leven beroofd door de mannen die ze probeerden te verlaten, ondanks dat er een beschermingsbevel tegen hen was uitgevaardigd. In een land waar straatverboden of beschermingsbevelen niet worden uitgevoerd en vrouwen daardoor zonder bescherming achterblijven, nemen vrouwen die geen vertrouwen hebben in de wetshandhaving en de rechterlijke macht steeds meer afstand van meldingsmechanismen. Dergelijke gevallen nemen met de dag toe. Derya Yıldırım, bestuurslid van de Orde van Advocaten van Diyarbakır (Amed), zei dat het aantal vrouwenmoorden zou afnemen als de bestaande wetten zouden worden gehandhaafd, en wees erop dat de gerechtelijke uitspraken alleen op papier blijven staan.
Yıldırım zei: “Deze situatie is niet het gevolg van individuele fouten, maar een demonstratie van de structurele verantwoordelijkheid van de staat. Het feit dat een vrouw niet kan worden beschermd ondanks het meerdere keren indienen van klachten, kan niet worden verklaard door een enkele nalatigheid; dit is het resultaat van een beleid.” Yıldırım somde de effectieve maatregelen op die zowel in de rechterlijke macht als binnen de wetshandhaving moeten worden genomen en benadrukte dat de toename van het aantal vrouwenmoorden het gevolg is van een systeem dat het recht op leven van vrouwen niet beschermt. Ze benadrukte dat vrouwen worden vermoord op het moment dat ze denken dat ze een beschermingsbevel hebben gekregen, omdat de hiaten in het systeem hen onbeschermd laten.
Derya Yıldırım benadrukte dat vrouwen al jarenlang eisen dat beschermingsbevelen worden uitgevoerd, maar dat deze bevelen vaak niet worden nageleefd. Yıldırım zei: “Wanneer beschermingsbevelen niet worden uitgevoerd, worden er gemakkelijker femicides gepleegd. Omdat er geen systeem is dat vrouwen beschermt. Tekortkomingen in het elektronische enkelbandensysteem kosten vrouwen het leven. Op een gegeven moment was er sprake van elektronische enkelbanden, maar vandaag de dag kunnen de beslissingen niet worden uitgevoerd omdat er niet genoeg enkelbanden zijn. Er zijn zelfs daders die hun huis gewoon kunnen verlaten, ook al dragen ze een enkelband. Helaas zijn er ook vrouwen die onder deze omstandigheden zijn vermoord.”
Yıldırım benadrukte dat de staat zijn structurele verantwoordelijkheid niet nakomt en vestigde de aandacht op de ernstige gevolgen van de terugtrekking uit het Verdrag van Istanbul. Hij zei: “De beëindiging van het Verdrag van Istanbul betekent niet alleen het opgeven van een tekst, maar ook het opgeven van een garantie die het recht op leven van vrouwen beschermt. Deze beslissing heeft bij daders het beeld gecreëerd dat ‘zelfs de staat vrouwen niet langer beschermt’. Als de staat de wetten die vrouwen beschermen loslaat, dan ziet de dader zichzelf als vrij om te doen wat hij wil.”
Beschermingsbevelen worden niet effectief uitgevoerd
Derya Yıldırım zei dat de onrechtvaardige provocatie en strafvermindering voor goed gedrag in gevallen van femicide moeten worden afgeschaft. Yıldırım zei: “De wetten zien er op papier heel goed uit, maar ze worden niet uitgevoerd. Beschermingsbevelen worden ook niet effectief uitgevoerd. Door het falen van de uitvoering blijven vrouwen onbeschermd. Er wordt een vijftien dagen durend straatverbod opgelegd, maar het is niet duidelijk hoe dit zal worden gehandhaafd. De vrouw krijgt te horen: ‘Als hij in de buurt komt, bel ons dan.’ Als ik moet bellen, waarom wordt er dan een straatverbod opgelegd? Deze situatie maakt mannen brutaler en schaadt het vertrouwen van vrouwen in het rechtssysteem.”
Vrouwen verliezen hun vertrouwen in het rechtssysteem
Yıldırım zei dat vrouwen onvoldoende steun krijgen van de veiligheidsdiensten en verklaarde: “Wanneer een vrouw die het slachtoffer is van geweld naar de politie gaat, krijgt ze te horen: ‘Dit is een familiekwestie, ga terug naar huis.’ In deze situatie verliest de vrouw al haar vertrouwen. Naar de rechtbank gaan heeft dan geen zin meer. De beschermingsbevelen die worden uitgevaardigd, worden ook niet effectief uitgevoerd. Vrouwen worden niet gebeld, er zijn geen wetshandhavers in hun omgeving, er wordt geen risicoanalyse uitgevoerd.”
Schriftelijke reacties bieden vrouwen geen bescherming
Yıldırım zei dat vrouwen daarom liever zwijgen en voegde eraan toe: “Alle reacties die ze krijgen van elke instelling waar ze om hulp vragen, zijn schriftelijk. Vrouwen kunnen niet worden beschermd met schriftelijke reacties. Er is geen praktische uitvoering, en de politieagent, rechter of officier van justitie die het beschermingsbevel niet uitvoert, moet verantwoordelijk worden gehouden voor het feit dat hij of zij het niet heeft gehandhaafd. Als verantwoordingsplicht verplicht wordt, wordt de uitvoering effectiever. Er mag absoluut geen strafvermindering zijn in gevallen van vrouwenmoord. De staat mag zijn beleid van straffeloosheid niet tot een gewoonte maken.”
Effectieve resultaten kunnen worden bereikt wanneer wetten worden uitgevoerd
Yıldırım zei dat de oplossing niet in nieuwe wetgeving ligt, maar in de effectieve uitvoering van de bestaande wetten. Ze zei: “Wanneer de bestaande wetten worden uitgevoerd, kunnen effectieve resultaten worden bereikt. De verjaringstermijn in gevallen van femicide moet worden afgeschaft en er moeten strafrechtelijke sancties worden opgelegd aan ambtenaren die de wet niet uitvoeren. Het Verdrag van Istanbul moet opnieuw worden ingevoerd. Dit zou aantonen dat de staat een serieuze stap zet om vrouwen te beschermen.”
Onderwijs over gendergelijkheid is essentieel
Yıldırım verklaarde ook dat femicides moeten worden beschouwd als misdaden tegen de menselijkheid en stelde voor om training over gendergelijkheid verplicht te maken voor rechters, openbare aanklagers en wetshandhavers. Ze zei: “Als leden van de rechterlijke macht onderwijs over gendergelijkheid krijgen, zullen ze beter begrijpen wiens leven ze op het spel zetten. Als orde van advocaten hebben we zelfs verplichte training over huiselijk geweld geïntroduceerd tijdens stageprogramma’s. De samenleving moet nu ook een stap vooruit zetten op dit gebied.”