Om stil te staan bij de opstand van Şêx Seîd tegen de vroege Turkse Republiek, roept het Nationaal Congres van Koerdistan (KNK) op tot een tweedaagse conferentie in Brussel en een demonstratie in Keulen. KNK covoorzitter Ahmed Karamus benadrukt het belang van een collectieve historische herwaardering en roept de Koerdische gemeenschap op om deel te nemen: “Op de sterfdag van Şêx Seîd willen we samen in Keulen een voorbeeld stellen voor rechtvaardigheid, herdenking en nationale eenheid.”
Conferentie en demonstratie op de 100e verjaardag
De opstand onder leiding van Şêx Seîd werd in 1925 door de Turkse regering met geweld neergeslagen. Op 29 juni van hetzelfde jaar werden Şêx Seîd en 46 van zijn strijdmakkers geëxecuteerd in Amed (Tr. Diyarbakır). De plaats van hun graven is tot op de dag van vandaag onbekend.
Om deze historische gebeurtenis te herdenken organiseert het KNK op 27 en 28 juni een internationale conferentie in Brussel, waar historici, academici en vertegenwoordigers van Koerdische organisaties zullen discussiëren over de achtergrond van de opstand en de betekenis ervan voor de huidige tijd. Dit wordt gevolgd door een grote bijeenkomst in Keulen op 29 juni, waar deelnemers uit heel Europa worden verwacht.
Opstand voor rechten en vrijheid
Karamus benadrukte tegenover ANF dat het niet alleen gaat om herdenken, maar ook om politieke verantwoordelijkheid: “Şêx Seîd is ten onrechte afgeschilderd als een achterlijke figuur. Zijn opstand was een uitdrukking van legitieme eisen voor culturele en politieke rechten.”
Karamus verwees naar de breuk tussen de grondwet van 1921, die minderheidsrechten toekende, en de repressieve lijn na het Verdrag van Lausanne van 1923: “Met Lausanne werden de Koerden alle culturele en grondwettelijke rechten ontnomen. De opstand was een reactie op deze schrapping,” zegt Karamus.
Conferentie maakt deel uit van een politiek herwaarderingsproces
Karamus voegde eraan toe dat het evenement in Brussel niet alleen het historisch begrip moet verdiepen, maar ook een verband moet leggen met de politieke kwesties van vandaag. “De eisen van toen zijn vandaag relevanter dan ooit. Democratische rechten en de verankering van de Koerdische identiteit in de grondwet zijn vandaag de dag nog steeds niet opgelost.” De conferentie was daarom zowel een platform voor debat als een oproep tot politieke reflectie.
Tegelijkertijd waarschuwde Karamus voor opzettelijke desinformatie in de officiële geschiedschrijving van Turkije: “Het afschilderen van de opstand als ‘reactionair’ is bedoeld om de relevantie ervan vandaag de dag te delegitimeren. Wij zeggen: het was een opstand voor vrijheid, voor collectieve rechten, voor nationaal zelfrespect.”
Oproep tot nationale eenheid
Karamus benadrukte dat de gezamenlijke strijd van de Koerden tegen de onderdrukking door de staat ideologische grenzen heeft overschreden – van Şêx Seîd tot Qoçgirî tot Dersim en Zîlan. Een eensgezind standpunt is ook vandaag de sleutel. “De Koerdische beweging heeft een gemeenschappelijke basis nodig – zowel historisch als politiek. De herinnering aan Şêx Seîd kan een verenigend effect hebben,” zei de medevoorzitter van het KNK.
Volgens Karamus staat de conferentie open voor iedereen – academici, politieke vertegenwoordigers, activisten – en zal ze diepgaande analyses bieden van de oorzaken, het verloop en de gevolgen van de opstand. Karamus kondigde een duidelijke boodschap aan voor de demonstratie op 29 juni: “Wij eisen de vrijgave van de graven van Şêx Seîd en zijn metgezellen. Dit maakt deel uit van de historische waardigheid van ons volk. We roepen het internationale publiek op om ons te steunen in deze eis.”
Uitnodiging voor Keulen
Karamus besloot met een publieke oproep: “Het maakt niet uit tot welke politieke oriëntatie je behoort – Şêx Seîd staat voor een collectief erfgoed. Daarom nodigen we alle Koerden en solidaire mensen uit om op 29 juni naar Keulen te komen en te laten zien dat we onze geschiedenis niet zullen vergeten – en dat we bereid zijn om die samen verder te schrijven.”